32 İlde Su, 27 İlde Hava Kirliliği Var

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Türkiye çapında 81 ilin su, hava, atık ve gürültü kirlilik durumunu ortaya koyduğu karnelerini çıkardı.

Bakanlığın 2 yılda bir yaptığı Türkiye çevre Sorunları ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu'na göre 32 ilde su kirliliği, 27 ilde hava kirliliği, 19 ilde atıklar, 2 ilde gürültü kirliliği ve bir ilde erozyon en önemli çevre sorunu olduğu belirlendi. İllerin birinci öncelikli çevre sorunları sıralamasında İstanbul'da su kirliliği, Ankara, Antalya, Diyarbakır ve Kocaeli'nde hava kirliliği, Erzurum, İzmir, Kayseri ve Sakarya'da atık kirliliği, Adana'da Gürültü kirliliği ilk sırada geliyor.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı iki yılda bir hazırladığı Türkiye Çevre Sorunları Ve Öncelikleri Değerlendirme Raporu 2014 yayımlandı. Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin Ve Denetim Genel Müdürlüğü Çevre Envanteri ve Bilgi Yönetimi Dairesi Başkanlığı Veri Değerlendirme Şube Müdürlüğü'nün hazırladığı 126 sayfalık rapor Türkiye'deki çevre kirliliğine ilişkin önemli veriler yer aldı.

Bakanlığın taşra teşkilatından elde ettiği bilgilere göre, çevre sorunlarının neler olduğuna genel olarak bakıldığında 32 ilde su kirliliğinin, 27 ilde hava kirliliğinin, 19 ilde atıkların, 2 ilde gürültü kirliliğinin, 1 ilde erozyonun öncelikli çevre sorunları olduğu ortaya çıktı. 2012 yılında önceki döneme göre hava kirliliği ve atıkların birinci öncelikli sorun olduğu illerin sayısının azaldığı tespit edildi. Bunda, doğalgaz kullanımı ve atık bertaraf/geri dönüşümü konusundaki gelişmelerin etkisi olduğu düşünüldü. Buna karşın su kirliliğinin birinci öncelikli sorun olduğu illerin sayısında artış oldu.

ANTALYA HAVA, VAN SU, İZMİR ATIK KİRLİLİĞİ İLE İLK SIRADA

Akdeniz Bölgesindeki Antalya, Hatay, Isparta, Mersin, Kahramanmaraş, Osmaniye illerinde hava kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu. Burdur'da atıklar, Adana'da ise gürültü kirliliği birinci öncelikli sorun. Önceki dönemde olduğu gibi hava kirliliği bölgede en fazla görülen birinci öncelikli sorun oldu. Doğu Anadolu Bölgesinde Bingöl, Erzincan, Hakkari, Malatya, Tunceli, Van su kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu. 4 ilde hava kirliliği Ardahan, Bitlis, Iğdır, Kars, 4 ilde ise atıklar Ağrı, Elazığ, Erzurum, Muş birinci öncelikli çevre sorunu. Bölgede önceki dönemde baskın olan sorun atıklar olurken bu kez su kirliliği ön plana çıktı. Ege Bölgesinde Aydın, Kütahya, Manisa, Muğla su kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu olurken, 3 ilde Afyonkarahisar, İzmir ve Uşak atıklar, Denizli'de ise hava kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu. Bölgede önceki dönemde baskın olan sorun hava kirliliğiyken bu kez su kirliliği ön plana çıkıyor. Güneydoğu Anadolu Bölgesinde 8 ilde Adıyaman, Batman, Diyarbakır, Gaziantep, Kilis, Mardin, Siirt, Şırnak hava kirliliği, Şanlıurfa'da ise su kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu olarak belirlendi.

SİVAS'TA EROZYON BİRİNCİ ÖNCELİKLİ ÇEVRE SORUNU

İç Anadolu Bölgesinde Aksaray, Çankırı, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Yozgat'ta su kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu, Ankara, Kırıkkale ve Konya'da hava kirliliği, Karaman ve Kayseri'de atıklar, Eskişehir'de gürültü kirliliği, Sivas'ta erozyon birinci öncelikli çevre sorunu olarak tespit edildi. Bölgede önceki dönemde baskın olan sorun hava kirliliği iken bu kez su kirliliği ön plana çıkıyor. Karadeniz Bölgesinde Amasya, Artvin, Bartın, Bayburt, Rize, Samsun, Sinop, Trabzon su kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu, 6 ilde Bolu, Düzce, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Tokat atıklar, 4 ilde ise Çorum, Karabük, Kastamonu, Zonguldak hava kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu oldu. Bölgede, önceki dönemde hava kirliliği ve atıklar baskın sorunlar iken bu kez su kirliliği ön plana çıktı.

Marmara Bölgesinde 7 ilde Balıkesir, Bursa, Çanakkale, Edirne, İstanbul, Kırklareli, Tekirdağ su kirliliği, Bilecik, Sakarya ve Yalova'da atıklar, Kocaeli'nde ise hava kirliliği birinci öncelikli çevre sorunu. Önceki dönemde olduğu gibi su kirliliği bölgede en fazla görülen birinci öncelikli sorun oldu.

Ülkemizin birinci öncelikli sorunu olan su kirliği ile ilgili raporda, 38 adet ilde kendi il sınırları içerisindeki, toplamda 162 adet yüzey suyu veya izleme noktası için kalite sınıfları belirtildi. Bunların yüzde 16,7'si yüksek kaliteli su, yüzde 16'sı az kirlenmiş su, yüzde 28,4'ü kirlenmiş su, yüzde 38,9'u çok kirlenmiş su sınıfına dahil. Yüzeysel sularının muhtemel kirlenme nedenlerinin başında evsel atıksular gelirken bunu sırasıyla zirai ilaç ve gübre kullanımı ile evsel katı atıklar takip ediyor.

Denizlere göre yapılan değerlendirmede, Akdeniz'de yüzme sularının çoğunlukla 'çok iyi', Ege Denizi ve Karadeniz'de 'iyi', Marmara Denizi'nde 'çok iyi' sınıflarında olduğu görüldü. Her ne kadar Marmara Denizi'nde 'çok iyi' sınıfta yer alan yüzme suları çoğunlukta olsa da, diğer denizlerde görülmeyen 'kötü' ve 'çok kötü' sınıf yüzme sularının bu Deniz'de mevcut olduğu dikkat çekti. Diğer denizlerde en çok evsel atık sular muhtemel kirlilik nedeni olurken Ege Denizi'nde deniz taşımacılığının başlıca neden olduğu kaydedildi. Karadeniz'de evsel katı atıkların kirlilik oluşturma oranının diğer denizlerden yüksek olması durumu söz konusu.

Göllerdeki yüzme sularından, Konya Beyşehir Gölü-İskender Mevkiinin 'çok kötü' sınıfta yer alması dikkat çekici. Konya Beyşehir Gölü'ndeki kirlilik evsel atıksular, evsel katı atıklar, sanayi kaynaklı atıksular, sanayi atıkları, zirai ilaç-gübre kullanımı ve göl taşımacılığından kaynaklanıyor.

Su kirliliğinde ön planda olan evsel atıksulardan kaynaklanan kirliliğin başlıca nedeni; yerleşim yerlerinde evsel nitelikli atıksuların arıtılmaması olurken bunu kanalizasyon şebekesinin olmaması veya yetersiz olması takip ediyor. Ancak, ilçelerde sorun il merkezlerine göre daha büyük. Su kirliliğinin giderilmesinde karşılaşılan en önemli güçlük ise; 45 ilde mali imkansızlıklar nedeniyle arıtma tesislerinin kurulamaması, 21 ilde toplumda bilinç eksikliği olarak belirlendi.

HAVA KİRLİLİĞİNDE SIRALAMA İSTANBUL, KOCAELİ, BURSA, BİLECİK

Ülkemizde hava kirliliğinin başlıca kaynağı 81 ilimizden 67 ilde evsel ısınma, 5 ilde imalat sanayi işletmeleri, 5 ilde karayolu trafik, 2 ilde diğer sanayi faaliyetleri, 1 ilde termik santraller ve 1 ilde de diğer kaynaklar olarak sıralanıyor. Hava kirliliğinin birincil kaynağının imalat sanayi olduğu illerin (İstanbul, Kocaeli, Bursa, Bilecik ve Hatay) çoğunun Marmara Bölgesinde olması dikkat çekici. Batı Karadeniz illerinden Düzce ve Karabük'te ise diğer sanayi dalları ön plana çıkıyor. Çanakkale'de termik santraller birincil hava kirliliği kaynakları oldu. Karayolu trafiği, Aydın, Sakarya, Eskişehir, Kayseri ve Malatya illerinde hava kirliliğinin 1. öncelikli kaynağı oldu. Anız yangınları, kış mevsiminde hayvan dışkılarının yakacak olarak kullanılması, lastiklerin yakılması özellikle Batman'da başlıca hava kirliliği kaynakları olarak listeleniyor. Kış sezonu ortalama (2011 yılı Ekim- 2012 Mart arası 6 aylık ortalama) PM10 değerlerinin hava kalitesi indeksine göre '5 (kötü)' olduğu iller: Antalya, Kayseri, Tekirdağ ve Şırnak oldu.

Atık sorununun başlıca kaynağı, evsel atıkların vahşi (düzensiz) depolanması. Bazı illerde düzenli depolama tesisi bulunmazken, bazılarında ise düzenli depolama tesisi olmakla birlikte uzaklık vb. sebeplerle ilçelerde düzenli depolama yapılamıyor. Atıkların en önemli sorun olduğu illerden İzmir, Sakarya, Uşak'ta sanayi kaynaklı atıklar, Burdur ve Bilecik' de mermer ocakları, Afyonkarahisar, Bolu ve Düzce'de kanatlı hayvan atıkları sorun oluşturuyor. İzmir, İstanbul, Kocaeli illerinde, tehlikeli atıklar için mevcut bertaraf/geri kazanım tesisleri yetersiz kalıyor.

GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİNDE İLK SIRADA ADANA

Gürültü kirliliğinin 1. öncelikli sorun olduğu Adana ilinde; özellikle eğlence yerlerinden kaynaklanan canlı müzik gürültüsü, yerleşim yerleri içerisinde küçük ölçekli imalathanelerin bulunması, TEM Otoyolunun şehir merkezinden geçmesi ve otobana çok yakın yerleşim yerlerinin bulunması, gürültü konusunda şikayetlere neden oluyor. Eskişehir'de ise şehrin merkezinde kalan eğlence yerleri nedeniyle sorun yaşanıyor.

• Zaman