10 Maddede Gündemden Geri Kalmamak İçin Kobani Hakkında Mutlaka Bilmeniz Gerekenler
1. Kobani Neresi?
Diğer adıyla Ayn El Arap, Suriye Halep Eyaletine bağlı, Türkiye Sınırının hemen yanında bulunan bir şehir. 2004 yılı nüfusu 44 bin 821 olan şehirde Kürtler, Araplar, Türkmenler ve Ermeniler birlikte yaşıyor. 2012 yılında PKK'nın Suriye örgütlenmesi olan PYD'ye tarafından özerkliği ilan edilen şehir 2014 yılında Suriye Kürdistan'ı Kobane Kantonu'nun İdari Merkezi olarak belirlendi.
2. Kobani Neden Önemli?
Haritaya bakın. Sarı bölgeler Kürtler tarafından kontrol edilen bölgeleri gösterirken, siyah bölgeler IŞİD tarafından kontrol edilen bölgeleri gösteriyor. Kobani Kürtlerin kontrol ettiği iki merkezin tam ortasında bir nokta ve Türkiye sınırı ile bağlantısı nedeniyle önemli bir lojistik merkezi hüviyetine de sahip. IŞİD'İn Kobane'ye yerleşmesi Türkiye'nin Suriye sınırının baskın olarak IŞİD güçlerinin kontrolüne geçmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla IŞİD'e önemli bir stratejik avantaj sağlıyor.
3. IŞİD Kobani'ye Neden Saldırıyor?
Çok basit bir sebepten, koalisyon güçleri tarafından Rakka'ya yapılan saldırıdan sonra IŞİD koalisyonun önemli unsurlarından olabilecek Kürtleri hareket dışı bırakmak ve Kürtlerin kontrol ettiği bölgelere geniş kapsamlı bir saldırı yapabilmek için batıdaki Cizire ve doğudaki Afrin bölgesinin bağlantı noktası olan Kobani'yi ele geçirmek zorundaydı. Böylelikle Türkiye sınırı boyunca güvenliği eline alacak olan örgüt Kürt kontrolündeki bölgeler arasındaki lojistik ve taktik imkanları yok ederek iki kantondan birine -muhtemelen Afrin'e- saldırı düzenleyebilecek inisiyatif sahibi olmayı hesaplıyor. Üstelik bölgenin tek hakimi olan IŞİD güçleri için bu şehrin Kürt yönetimine bırakılmasının da zaten bir anlamı yok.
4. Kobani'de Durum Ne?
IŞİD güçleri Kobani şehir içine kadar giriş yaptılar. Koalisyon güçlerinin YPG ile koordinasyon halinde yaptığı saldırılar IŞİD'i geriletse de şehrin durumunun kritik olduğu biliniyor. Suriye İnsan Hakları Gözlemevi tarafından bu gece yayınlanan bir rapora göre YPG güçleri ile IŞİD militanları arasında şehrin doğu ve güney batı mahallelerinde yaşanan çatışmalarda IŞİD güçleri geri çekilmek zorunda kaldı. BBC Kaynaklı bir habere göreyse YPG komutanı Meysa Abdo da yaptığı açıklamada, koalisyon güçlerinin 'en etkili saldırıları gerçekleştirdiğini' söyledi ve 'Şimdiye kadar böyle etkili bir şekilde vursalardı IŞİD kente yaklaşıp bu düzeyde tahribat yapamazdı' dedi.
Kobani'de çatışan YPG'nin ağır silahlarının olmaması IŞİD'e askeri bir avantaj sağlarken, koalisyon güçlerinin ağır bombardımana devam etmesi YPG'nin şehirde yerleşmesini sağlıyor. Durum şimdilik belirsiz. (kaynak: BBC)
5. Çatışmaların İnsani Boyutu Nedir?
Suriye İnsan Hakları Gözlemevi tarafından yayınlanan bir rapora göre 7 Ekim 2014 tarihine kadar üç hafta içerisinde Kobani'de en az 412 kişi hayatını kaybetti. Kuruluşa göre gerçek sayı en az 2 kat daha fazla. (bkz: Diken) AFAD'a göreyse bu dönemde savaş nedeniyle Türkiye'ye 140 binden fazla insan geldi. Gelenlerin 60 bini çocuk, 30 bini ise kadın. (bkz: El Cezire)
6. Hükümetin Pozisyonu Ne?
Türkiye Kobani'ye yönelik IŞİD saldırılarına uzun bir süre sessiz kaldı. Resmi politika Erdoğan'ın 4 gün önce ifade ettiği şekilde 'Bizim için IŞİD neyse PKK da odur' (bkz: Aktifhaber) olarak ifade ediliyor, Türkiye'de bölgede çatışmakta olan güçlere herhangi bir yardım yaptığını kati olarak reddediyordu.
Davutoğlu ise CNN'de katıldığı programda şu açıklamayı yaptı: 'Kobani’dekiler bizim kardeşimizdir. Biz Kürt, Türk Arap diye bakmıyoruz. Ancak eğer Kobani’ye müdahale edilecekse, biz de diyoruz ki, Suriye’nin tamamına müdahale edilsin.”
Bu noktada Türkiye'nin resmi politikasının koalisyon güçleri ile birlikte Esad'a yönelik bir operasyon düzenlenmesi olduğu anlaşılıyor. Ancak bu görüş koalisyon güçlerine önderlik eden ABD tarafından kabul edilmiyor. 7 Ekim tarihinde ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Jen Psaki, günlük basın brifinginde 'Bizim pozisyonumuz değişmedi. IŞİD'e odaklanmış durumdayız. Suriyeli muhalifleri desteklemeyi kesinlikle sürdürüyoruz' diyerek ABD'nin konumunu bir kez daha hatırlattı. (bkz: Birgün)
Bu durumda Türkiye'nin bölgedeki PYD'ye yardım etmeyeceği, süreci izleyeceği anlaşılıyor. Bu tercihin ise ağır silahlara sahip IŞİD'e avantaj sağladığına şüphe yok.
7. HDP'nin Pozisyonu Ne?
Selahattin Demirtaş 7 Ekim tarihinde yaptığı bir basın açıklamasında YPG'nin silah da dahil hiçbir şey istemediğini sadece ambargonun kaldırılması ve koridorun açılması talebinde bulunulduğunu ifade etti. HDP Kobani'nin düşmesi sebebiyle hükümeti suçlarken, Öcalan'ın ise Türkiye'deki barış sürecinin gidişatını Kobani'ye bağladığı biliniyor. Abdullah Öcalan'ın kardeşi Mehmet Öcalan, ağabeyi ile görüşmesinin ardından gazetecilere yaptığı açıklamada Öcalan'ın '15 Ekim'e kadar yani biz bekleriz, gelen heyetlere dediklerimizi onlara aktarırız, ondan sonra da yapacağımız bir şey kalmaz' dediğini daha önce ifade etmişti. (bkz: CNNTürk)
HDP Kobani'nin IŞİD tarafından ele geçirilmesi halinde kitlesel eylemler yapılacağını bildirirken, HDP Genel Merkezi tarafından yapılan bir açıklamada hükümetten üç talepte bulunulduğu ifade edildi.
Bu taleplerin karşılanması mümkün gözükmüyor.
8. CHP'nin Pozisyonu Ne?
CHP 30 Eylül tarihinde Kobani Raporunu açıkladı. Rapora göre Suriye'den gelen sığınmacıların sayısı çelişkiliyken, PYD tarafından ifade edilen IŞİD'in Türkiye Hükümeti tarafından silahlandırıldığı iddialarına da yer verildi. Rapor tampon bölge kurulmasını reddederken, bir acil eylem planı önerisinde de bulunuyordu. (bkz: El Cezire)
5 Ekim tarihinde ise CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu bölgeye yaptığı bir ziyarette şu açıklamada bulundu: 'Burada bir vahşetin eşiğindeyiz. Arkasında halk olmayan küresel bir terör örgütü Kobane’de katliam yapmak üzere. Bu nedenle herkesin ama herkesin duyarlı olması lazım, insani yardım yapması lazım ve Türkiye’nin de bu vahşete hiçbir biçimde izin vermemesi lazım. Bugüne kadar görmezden gelindi, hoşgörü gösterildi, yer yer silah yardımı yapıldı ama artık bu hoşgörüye, bu görmezden gelmeye hükümet son vermelidir ve Kobanê halkıyla bu hükümet dayanışma içinde olmalıdır” (bkz: T24)
Bugün ise CHP İstanbul'da önce Kobani için bir eylem yapacağını açıkladıysa da daha sonra 'provokatif olaylar' gerekçesiyle bu eylem iptal edildi.
Resmi olarak CHP'nin hükümetten Kobani'ye IŞİD'e karşı yardım etmesini beklediği biliniyor.
9. ABD'nin Pozisyonu Ne?
6 Ekim tarihinde yapılan bir açıklamaya göre ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri Kobane'ye saldıran IŞİD terör örgütüne yönelik saldırılarını yoğunlaştıracak. ABD güçlerinin havadan bombalamanın etkisiz kalması sebebiyle bölgeye Apache helikopterleri de gönderip kara hedeflerini daha etkin bir şekilde vurmayı planladığı da basına yansıdı. (bkz: The Times) Buna karşın ABD'nin bölgede bir tampon bölge kurmaya veya YPG'ye silah yardımı yapmaya yanaşmadığı da biliniyor. ABD'nin temel hedefi taktik bombardıman ile bölgede IŞİD varlığını etkisizleştirmekten ibaret.
10. Kobani Eylemlerinde Durum Nedir?
Kobani'de yaşanan gelişmeleri ve hükümetin IŞİD'e desteğini protesto etmek için Türkiye'nin genelinde gün boyunca eylemler oldu. Diyarbakır, Siirt, Mardin, Muş, Batman,Tunceli, İstanbul, Van, Adıyaman, Şırnak, Ankara, Kocaeli, İzmir, Hakkari, Mersin ve Ağrı'da yoğunlaşan eylemlerde göstericiler ile polis ve çeşitli siyasal gruplar arasında çatışmalar yaşandı. İçişleri Bakanı Efkan Ala, eylemcilerin misliyle karşılık bulacağını ifade ederken Hükümet 6 ilde sokağa çıkma yasağı ilan etti. Diyarbakır'da olayların genişlemesi üzerine Valiliğin talebi üzerine İl Jandarma Komutanlığı'na bağlı askerler önlem amaçlı şehre girdi. Şu ana kadar çıkan olaylarda 30'u aşkın kişi hayatını kaybetti.