Fulya Argun Yazio: Hepimiz Yanacağız! Güneş Kreminin Önemi ve Tarihçesi
Güneş ışık, ısı ve mor ötesi (UV) ışınlar yayar. UVA, UVB ve UVC olmak üzere üç tür morötesi ışın var. UVA cilt hasarına neden olarak erken yaşlanmaya yol açabilir. UVB de güneş yanıklarına ve cilt kanserine neden olabilir. UVC ışınlar ise Dünya’ya ulaşmadan önce atmosferde neredeyse tamamen soğurulur. Güneş kremi UVA ve UVB ışınlara karşı koruma sağlayan kimyasal maddeler içerir*. Bu maddeler Güneş’ten gelen zararlı ışınları soğurur.
Güneş kremlerinin üzerinde ne kadar koruma sağladıklarını gösteren sayısal bir değer (güneş koruma faktörü – SPF) vardır. Normalde güneşte 10 dakika kaldıktan sonra kızarmaya başlıyorsanız, SPF10 değerinde bir güneş kremi bu süreyi sizin için 10 kat uzatır ve 100 dakika boyunca (10x10=100) kızarmadan durabilirsiniz. Bu hesaba göre 50 faktörlü bir güneş kremi de 500 dakikaya kadar koruma sağlayabilir.
Peki Doğru Spf'i Nasıl Seçebiliriz?
Burada önemli birkaç faktör var. Bu faktörlerden en önemlisi cilt tipi. Bununla birlikte mevsimsel etkiyle güneşin geliş açısı, güneşe maruz kalınan saat dilimi, güneşlenme süresi de yan etkiler olarak SPF’in belirlenmesinde kullanılıyor.
Ancak bütün faktörleri bir arada düşünerek ayrı ayrı hesap yapmanın zorluğundan dolayı cilt tipine göre SPF miktarını belirlemek en doğru yol olarak kabul ediliyor. Cilt tipini beşe ayırabiliriz:
1. Tipe açık tenliler ve hassas ciltliler giriyor. Bebekler, çok çili olanlar, kızıl saçlılar, renkli gözlüler de bu tipte sayılıyor. Bu cilt tipi en fazla 10 dakika korunmasız olarak güneşlenebiliyor.
2. Tipte yine açık tenliler ve hassas ciltliler sayılabilirken, bu tipi 1. tipten ayırmak için güneşlenme sonrası az miktarda da olsa bronzlaşma aranıyor. BU cilt tipi ise 20 dakika kadar SPF’li ürün uygulamadan güneşte kalabiliyor.
3. Tipi sınıflandırırken de buğday renkli, hassas olmayan, miktar olarak daha az çilli, kumral saçlı ve ela ile kahverengi göz özellikleri kullanılıyor. 3. tip için öneriler korunmasız güneşlenme süresi ise en fazla 25 dakika.
4. Tipte kısaca esmer tenliler sayılıyor. Esmer, çilsiz, koyu renkli göz en belirgin özellikler. 4. tipte bulunanlar da maksimum 30 dakika korunmasız güneşlenebiliyor.
5. Tipte ise cilt tenleri siyah olan zenciler sayılıyor. En şanslılar zenciler. Bu tip için herhangi bir süre yok. Ancak cilt kanseri göz önüne alındığında SPF’li ürün kullanmaları yine de öneriliyor.
Colipa Metodu
Uzmanlar SPF hesaplamasında genellikle Colipa Metodu’nu öneriyor. BU metoda göre öncelikle cilt tipini belirliyorsun. Bu metodta 1.33 katsayısı son derece önemli. Formül ise şöyle:
(Planlanan güneşlenme süresi / maksimum SPF’siz güneşlenebilinecek süre) X 1.33.
GÜNEŞ KREMİNİN İCADI
1801 yılında Johann Ritter Ultraviyole Işınlarını keşfetti ve güneş yanıklarının nasıl meydana geldiğinin anlaşılmasını mümkün kıldı Güneş kreminin mucidi olarak kaynaklarda farklı isimler öne çıkıyor. Bunlardan biri Avustralyalı kimyacı H. A. Milton Blake. Blake, arkadaşlarından ve ailesinden aldığı maddi destek sayesinde 1932 yılında 500 tüp güneş yanığı kremi üretti. Bu satışa sunulan ilk güneş kremlerinden biriydi.
Bronzlaşma konusundaki kültürel çılgınlık, büyük ölçüde, 1923'te bir Akdeniz gezisinde uykuya dalan ve Cannes'da güneşten yanarak karaya çıktığında yeni bir güzellik trendi belirleyen Coco Channel'a atfediliyor.
Bu nedenle, insan derisindeki güneş yanığına UV radyasyonunun, özellikle UVB aralığındaki (280-315 nm) dalga boylarının neden olduğuna dair ilk rapor 1922'de Alman Karl Hausser & Wilhelm Vahle tarafından yapılmış olsa da, insanlar tehdidi ciddiye almadılar. 'Zengin ve sağlıklı' bir bronzluk onlara yetecektir.
L’oreal’in de kurucularından olan Eugene Schueller ise 1936 yılında kendi formülünü uygulayarak bir güneş kremi üretip satmaya başladı. Bu ürünün cilt kanserlerini önlemedeki etkisi bugünkü muadilleriyle karşılaştırıldığında hayli zayıftı.
1938 yılında İsviçre'de öğrenci olan Franz Greiter bir dağ tırmanışında ciddi bir şekilde yandıktan sonra sadece SPF 2 derecesi olan bir güneş kremi üretti ve bunun Piz Buin şirketinin temeli olduğuna inanılıyor
Havacı ve eczacı olan Benjamin Green II. Dünya Savaşı sırasında Pasifikte ciddi güneş yanıklarına uğrayan askerleri ultraviyole ışınlarından korumak için Kırmızı Veteriner Petrolü adı verilen yağlı bir madde kullanır. Yapışkan ve kırmızı renkli bu ürün pek etkili değildi. Çalışmalarına devam eden Green, çok daha etkili güneş kremleri üretmeye başladı.
1960’larda güneş kreminin ne kadar etkili olduğunu belirten ve dünya genelinde bir standart hâline gelen güneş koruma faktörü (SPF) ortaya çıktı. Bunu ortaya atan kişi yine İsviçreli Franz Greiter’di.
1977 yılında ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) suya dayanıklı birkaç güneş kremine onay verdi ve suya dayanıklı güneş kremleri üretildi. Ancak bu ürünler 40 ila 80 dakika kadar etki gösteriyordu. Daha sonrasında güneş kreminin cilde tekrar sürülmesi gerekiyordu.
1980’lerde ise günümüzde de kullanılan, ilk UVA ve UVB güneş kremleri geliştirildi. Çinko ve titanyum içeren bu kremler öncekilere göre cildi koruma konusunda çok daha etkili oldu. çinko oksit güneşten korunmamıza yardımcı olmakla birlikte pişik, çatlamış cilt ve birçok cilt tahrişine iyi geldiği için güneş kremlerinde popüler bir bileşen haline geldi.
Günümüzde ise İçeriği, kullanım amacı, koruyucu özellikleri ve formülü farklı olan onlarca güneş kremi bulunmaktadır. Özellikle cilt lekelenmelerinin önüne geçmek amacıyla yaz kış kullanılması gereken güneş kremleri artık hayatımızın vazgeçilmez bir parçası oldu.
Yorum Yazın
11-16 saatleri arasında da dışarı çıkmamanızı eklemek gerek :)))))))