Fikir ve Eserleriyle Dünya Ekonomisini Değiştirip Baştan Şekillendirmiş 13 Muazzam Kadın
Ekonomist Justin Wolfers'ın, kısa süre önce kadın ekonomistlerin yanlarında erkek bir meslektaşları varken akademik tartışmalarda hep geri plana itildikleriyle ilgili yazısını takiben, Business Insider ve World Economic Forum ekonomi tarihini baştan aşağı şekillendiren kadın ekonomistleri derlemiş.
Listede modern çağın ekonomistlerinin yanısıra, bu disiplinine kadın katılımının çok çok zor olduğu dönemlerden de pek çok tarihi figür bulunuyor.
1. Edith Abbott (1876-1957)
Nebraska doğumlu Abbott, 1905 yılında University of Chicago’dan ekonomi doktorasını aldıktan bir süre sonra aynı üniversitenin Sosyal Hizmetler Yönetimi fakültesinin dekanı oldu.
İlerleyen yıllarda, ABD’nin çıkardığı ilk toplumsal refah yasalarından biri olan '1935 Sosyal Güvenlik Yasası'nın hazırlıklarında çalıştı. Bu çalışmaya ABD’nin en uzun süre Çalışma Bakanlığı sekreterliğini yapan (ve aynı zamanda dünyada bu görevin ilk kadın sahibi) Frances Perkins başkanlık ediyordu.
2. Anna Schwartz (1915-2012)
Anna Schwartz, İkinci Dünya Savaşı sonrasında yazılmış ve ülkesinin en itibarlı parasal ekonomi kaynağı kabul edilen A Monetary History of the United States, 1867–1960 kitabını Milton Friedman ile ortak yazdığı halde, Nobel ödülü Friedman’a tek başına verildi. Nobel komitesi çalışmayı, Friedman'ın en seçkin ve saygıdeğer eseri olarak değerlendirdi; ancak ödülü Schwarz ile paylaştırmadı.
Söz konusu kitap dünya çapında ekonomist ve ülke siyasetçilerinin para politikalarını belirledi ve halen pek çok ülke ekonomisinin temeli bu kitaba dayanıyor.
3. Deirdre McCloskey (1942)
Deirdre McCloskey dünyanın en önde gelen ekonomi tarihçisi. Fenomen haline gelen Bourgeois Dignity: Why Economics Can’t Explain the Modern World kitabı pek çok akademik ve kuramsal tartışma başlattı.
2014’ün ortalarından itibaren, dünyaca ünlü ekonomi profesörü ve Yirminci Yüzyıl’da Kapital kitabının yazarı Thomas Piketty’nin en sert eleştirmenlerinden biri oldu. McCloskey’nin hem muhafazakarlar hem de özgürlükçüler üzerinde ekonomik anlamda müthiş bir etkisi bulunuyor.
4. Dambisa Moyo (1969)
Moyo, MBA’inin ardından Oxford Üniversitesi’nde ekonomi doktorası yaptı. Bir dönem Goldman Sachs’ta çalışan Moyo, şimdi Barclays’in yönetim kurulunda bulunuyor.
Moyo gelişmekte olan ülkelere yardımlar ve düşük gelirli ülke ekonomileri üzerine dünya çapında saygınlığı olan bir isim. Dead Aid: Why Aid Is Not Working and How There Is a Better Way for Africa isimli kitabı yalnızca tüm dünyada çok satan olmakla kalmadı; aynı zamanda bu konuda bugüne kadar yazılmış en prestijli kaynaklardan biri olarak gösteriliyor.
Moyo 2013 yılında, gelmiş geçmiş en büyük ekonomistlerinden biri kabul edilen Nobel Ödüllü Friedrich Hayek adına kurulmuş enstitüden de yaşam boyu başarı ödülü aldı.
5. Carmen Reinhart (1955)
Carmen Reinhart, yaşayan en önemli kadın makroekonomist kabul ediliyor. Colombia Üniversitesi’nden mezun olan Reinhart, Uluslararası Para Fonu ve Harvard Kennedy School’da şef ekonomist olarak çalıştı.
This Time Is Different: Eight Centuries of Financial Folly ve Growth In a Time of Debt kitaplarının yazarlarından biri olan Reinhart, dünya ülkelerinin içinde bulunduğu bu ekonomik kriz döneminde hükümetlerin kemer sıkma politikaları için dayandıkları bir mesnet haline geldi.
6. Harriet Martineau (1802-1876)
“İlk kadın sosyolog” olarak da bilinen Martineau vergilendirme sistemleri, 1830’lar dünyasında siyaset ekonomisi ve sosyoloji konularında yazdığı kitaplarla biliniyor. Martineau aynı zamanda Fransız filozof Auguste Comte’un birçok eserini İngilizce’ye tercüme etti.
İngiltere’den ABD’ye taşındıktan sonra yazdığı Society in America, halen ülkenin sosyolojik seceresi olarak kabul edilir.
Martineau’nun siyaset ekonomisi konusundaki çalışmaları öyle saygı gördü ve çok okundu ki bir dönem Charles Dickens’ın satış rakamlarını dahi geride bıraktı.
7. Joan Robinson (1903-1983)
Robinson, monopson (bir ürünün birçok satıcısına karşılık tek bir alıcısının bulunduğu piyasa) konseptinin yaratıcısıdır. Monopol’ün tam tersi olan bu kavram, çalışma ekonomisi için yepyeni ve çok çok önemli bir icat olarak kabul gördü. Monopson’u en iyi anlatan örnek, patron (tek alıcı) – işçiler / işgücü (çok satıcı) ilişkisidir; ve halen günümüzde “asgari ücret” konseptinin de temelini oluşturur.
Cambridge’li bir ekonomist olan Robinson, aynı zamanda King’s College’ın tarihinde fahri akademisyenlik verdiği ilk kadın oldu.
8. Janet Yellen (1946)
Janet Yellen tüm dünyada makalelerine en çok referans verilmiş kadın ekonomist. Şu an ABD Federal Merkez Bankaları Kurumu’nun başında bulunan Yellen’ın dünyanın en güçlü karar verici kişileriden biri olduğu ortada.
Kurumun başına geçmeden önce ekonomi profesörlüğü yapan Yellen, aynı dönem FED başkan yardımcılığını yapıyordu.
Yellen Bill Clinton’un başkanlığı döneminde, Başkanın Ekonomi Danışmanları Kurulu'nun da başında idi.
9. Mary Paley Marshall (1850-1944)
Mary Paley Marshall, Cambridge Üniversite’sine kabul edilen ilk 5 kadından biri. Henüz İngiltere’de kadınlar oy dahi kullanamıyorken, hatta seçme ve seçilme hakkından tam olarak 43 yıl önce, Marshall üniversitenin ilk kadın ekonomi hocası olmuştu.
Eşi Alfred Marshall ile beraber yazdığı The Economics of Industry isimli kitap halen tüm dünyanın en çok etki yaratmış ekonomi kitaplarından biri kabul edilir.
10. Christina Romer (1958)
Romer, ABD Başkanı Ekonomik Danışmanları Kurulu’nun başında bulunmuş ikinci kadın ekonomist. Obama 2009’da başkanlığa geldiğinde krizde bulunan Amerikan ekonomisini düze çıkarmayı başaran isimlerin başında geliyor.
En önemli çalışmalarını Büyük Buhran ve takibindeki iyileşme çabaları üzerine veren Romer, ABD’de değişen vergi sistemini inceleyen son dönem araştırmalarını ise eşi David Romer ile beraber yaptı.
11. Rosa Luxemburg (1871-1919)
Devrimci kişiliğiyle ün yapan Luxemburg, Almanya’da 1919 yılında baş gösteren ve tarihe Spartacist Uprising olarak geçen genel grev ve ayaklanma eyleminde bir asker tarafından vurularak öldürülmüştü.
Birinci Dünya Savaşı’nın hemen öncesinde yazdığı The Accumulation of Capital: A Contribution to an Economic Explanation of Imperialism isimli kitabı Marksist ekonomik kurama da önemli bir katkıda bulunmuştur. Sosyalist İçşi Partisi kurucusu Tony Cliff bu kitaptan, “Marksist ekonomi doktrinine Kapital’den beri yapılabilmiş en muazzam katkı” diye bahseder.
12. Millicent Fawcett (1847-1929)
Milicent Fawcett tarihin bildiği en büyük feministlerden ve kadın hakları savunucularından biri; ve İngiltere’de halen bu alanda aktif olan Fawcett Topluluğu’nun da kurucusu.
Bir ekonomist olarak ise, 1870 yılında yazdığı Political Economy for Beginners kitabında ekonominin bilimselden ziyade siyasi uygulamalarının önemini tartışan Fawcett, bunu takip eden uzun yıllar boyunca siyasi ekonomiyi şekillendiren isimlerden biri oldu.
Kadınların pek çok yerde yalnızca kadın oldukları için erkeklerden daha az maaş aldığı tezinin de sahibi olan Fawcett’in bu görüşü günümüzde bile geçerliliğini korumakta.
13. Elinor Ostrom (1933-2012)
Siyaset bilimi doktorası bulunan Elinor Ostrom bugüne kadar Nobel ödülü almış tek kadın ekonomist.
Resmi ve gayriresmi politik kurumların ekonomi politikalarının nasıl olması gerektiği konusundaki bilimsel ve matematiksel çalışmaları dünya çapında saygı görüyor.