Uçan Arabaların Üretimini Yapan Türk Teknisyen Samet Saray ile Gelecekte Bizleri Nelerin Beklediğini Konuştuk!
İstanbul Fatih'te dünyaya gelen Samet Saray, önce SpaceX'te uzay yolculuğunda kullanılacak mekiğin üretiminde görev aldı. Şimdilerde ise yüzde yüz elektrikli uçan araba üreten Supernal'da eVTOL üretiminde görev alıyor. Saray'ın başarı öyküsü ve yaşadıkları oldukça ilham verici ancak gelecekte bizleri bekleyen teknolojiler hakkında söyledikleri daha da heyecan verici. İşte, Samet Saray ile gerçekleştirdiğimiz Onedio özel röportajından dikkat çeken başlıklar ve daha fazlası...
İstanbul Fatih'te dünyaya gelen anne ve baba tarafından aslen Arnavut göçmeni olan Samet Saray, lise ve üniversite eğitimini Türkiye'de tamamladı. SpaceX'e yolu düşmeden önceki öyküsünü tüm içtenliği ile anlattı.
'Ben bütün eğitim hayatımı Türkiye’de tamamladım. Eğitimimi tamamladıktan sonra Türk Hava Yolları’nda çalışmaya başladım. Aklımın ucundan bile geçmezdi Amerika’da bu işleri yapacağım.'
Çekilişten Green Card çıktıktan sonra bütün konforunu bozarak Amerika’ya yerleştiğini söyleyen Saray, burada öncelikle yabancılık çekmiş ve geçici işlerde çalışmış. Sonunda ise hayallerinin de ötesinde bir fırsatla karşılaşmış.
'Burada kimseyi tanımıyordum ve bir süre geçici işler yaparak yaşamımı idame ettirdim. Burada havacılık sektörü Türkiye’ye göre çok daha yaygındı. Bu yüzden daha sonra mesleğime geri döndüm. Burada insanlar bana iş teklif ediyordu ancak Türkiye’de havacılık birkaç şirket arasında döndüğü için pek şansınız olmuyor. Çalışan açısından çok şirketin olması daha avantajlı.'
"Bir akşam YouTube’dan TURKSAT 5A uydusunun SpaceX tarafından fırlatılışını izledim ve bakış açım tamamen değişti."
Saray daha önce ilgisi olmamasına rağmen TURKSAT 5A uydusunun fırlatma videosunu izlediğinde içinde büyük bir merak uyandığını söylüyor: 'Uzay sektörüne girişim o video ile oldu. Çok etkilendim ve daha önce böyle bir merakım olmamasına rağmen bu teknolojiye heyecan duydum. Ve SpaceX’e başvuru yaptım.'
Başvuru heyecanı ve mülakatlar art arda geldiğinde yaşadıklarını da samimiyetle anlatan Saray, "SpaceX'e başvuru yaptıktan tam 6 gün sonra işe alındım" diye belirtti.
Merkezi ABD'nin Kaliforniya eyaletindeki Hawthorne şehrinde bulunan bir Amerikalı uzay taşımacılığı şirketi olan Space X'in CEO'su kim biliyorsunuz: Elon Musk!
Peki, başarılı hikayesi ile ilham veren Türk Samet Saray mülakatlarda Elon Musk ile karşılaştı mı, dersiniz?
'Mülakatlarda Elon Musk ile karşı karşıya kalmanız çok olası' diye konuşan Saray Musk'ın eskiden tüm mülakatlara dahil olduğundan da söz etti. 'Fakat son zamanlarda diğer şirketler ve iş yoğunluğu yüzünden böyle olamıyordu.'
Peki, tarihteki en büyük roket Starship'i üreten SpaceX'te işe alım mülakatları nasıl oluyor?
Saray, 'Mülakat sandığımdan daha rahat geçti' diye söze başladı. Mülakatlarda yaşadıklarını ise şöyle anlattı: 'Ben 13-14 yaşlarında İstanbul’da Kapalıçarşı’da çıraklık yapıyordum. Ve o zamanlar bir ürün satıyordum. Bu süreçte “insanları ikna etmeyi” öğrendim. Mülakatlarda biraz buna benziyor. İnsanların karşı tarafa kendisini doğru bir şekilde pazarlaması gerekiyor. SpaceX mülakatında da karşı tarafı iyi analiz edip sorulara yerinde cevap vermeye gayret gösterdim. Tecrübelerimi anlattım ve onlarda merak uyandırdı.'
"Bilmediğim bir şey sorduklarında ise 'Bilmiyorum' dedim: 'Ama öğrenmesini iyi bilirim.'"
Mülakatta bazen bilmediği yerden de soru geldiğini söyleyen Saray, 'Bilmediğim konularda bilmiyorum, demesini de bildim. Bunu öğrenebilirim ya da dökümana bakmam gerek, diye yanıt verdim. Havacılık konusunda deneyimim gayet yeterliydi ve dinleyenlerden de tebrik aldım. Ertesi gün haber geldi ve işe alındım' diye belirtti.
"Aslında SpaceX'te işe başlamak benim konforumu bozdu."
SpaceX’ten önce çalıştığı yerde iş yerinin bisikletle gidebilecek kadar yakın olduğunu belirten Saray, 'Aşağı yukarı da aynı rakamlar kazanıyordum. Ancak beni tetikleyen şey para ya da başka bir şey değildi. Merak duygusuydu' dedi.
"SpaceX’te çalışırken günde 10 saat çalışıyordum. İşe gitmek ise oldukça uzun sürüyordu..."
SpaceX'te çalışırken günlük neredeyse 13 saatinin işe yetişmek ve çalışmakla geçtiğini söyleyen Saray, 'Zorunlu mesai vardı ve ben işe gitmek için her gün neredeyse 2 ya da 2 buçuk saat harcıyordum. Günün 13 saati neredeyse bu tempoya gidiyordu. Ekstra başka projelerde de çalışıyordum. Sonunda Supernal’dan bir teklif geldi ve memnun oldum açıkçası.'
2 yılı aşkın Elon Musk ile çalışan Saray, patronu için neler söyledi?
'Patron (Elon Musk) ile hiç karşılaşmadım. İşle online olarak ilgileniyordu. Bence çok zeki ve farklı biri. Her insan gibi düşünmüyor. Bu yüzden bazıları hiç sevmiyor, bazıları ise hayranlık duyuyor. Ben de hayalperest birisiyim ancak o hayal ettiklerini hayata geçirebilen biri. Hızlı hareket edebiliyor ve geleneksel anlayışı gerektiğinde yıkabiliyor. O kadar yerde çalıştım patronunu bu kadar seven bir ekip hiç görmedim.'
"Musk, Twitter’da da geleneksel anlayışı yıktı. Bu yüzden başta tepki görüyor ancak daha sonra onun yolunu izliyorlar."
Başta herkes karşı çıksa da Musk'ın vizyonu sektöre yön veriyor, diyen Saray: 'Örneğin Twitter’da abonelik sistemini getirdiğinde herkes karşı çıktı ancak Facebook Meta olarak Instagram benzer bir projeye giriş yaptı.'
İş yerinizde yemek molasında kafanızı kaldırıyorsunuz ve o da ne? Karşınızda bir astronot durup selam veriyor!
'SpaceX’te çalışırken astronotlarla karşılaştığımda çok şaşırmıştım' diyen Saray, 'Yemek molalarında ya da çalışırken astronotlarla selamlaşıyorduk Bu başta şaşırtıcıydı ancak alıştım' diye konuştu.
Saray sözlerinde yeni görev yeri Supernal için oldukça heyecanlı olduğunu söylüyor: "Uçan arabalar gerçek oluyor!"
'Yüzde 100 elektrikli uçan araba üreten Supernal ile çalışmaya başlamaktan ve bunun bir parçası olmaktan gurur duyuyorum. Space X’ten ayrılsam beni nasıl bir iş tatmin eder, diye düşünürken kendimi böyle bir işin içerisinde bulmak çok heyecan veriyor.Henüz çok başındayız ancak tüm hayatımızı değiştirecek. Yakın zamanda gökyüzünde önce taksiler sonra şahıslar ulaşım yapmaya başlayacak.'
"Hayal değil gerçek ve 2025'te uçan arabaları gökyüzünde görmeye başlayacağız!"
Saray ile sohbetimiz sırasında hazır onu bulmuşken uçan arabalar için tarih de sorduk: '2025’te gökyüzünde elektrikli uçan arabalar göreceğiz. Ancak yaygınlaşması 2028’leri bulabilir.'
Peki, elektrikli uçan arabalar nasıl çalışıyor?
'Bataryadan güç alarak ve pervane sistemi ile çalışıyor. Dikey olarak iniş kalkış yapabiliyorlar, uçaklar gibi. Gökyüzünde uçak gibi uçabiliyor yani helikopterlere göre daha hızlılar diyebiliriz. Farklı tasarımları var, kargo için ya da ulaşım için otonom uçan arabalar olacak. 250 km kadar menzili var ve full şarjı olacak. Elbette bu henüz başlangıç zamanla daha da gelişecektir.'
Komşunuzun bahçesine uçan bir araba iniş yapacak olursa şaşırmayın!
'Uçan arabalara özel istasyonlar göreceğiz. Uçan araçlar için dünya üzerinde birçok yerde iniş ve kalkış istasyonları yapılacak. Airport gibi bir adı olacak. Büyüklüğüne göre insanlar kendi bahçesine ya da evinin önüne de inebilecek. Bu konuda çalışan henüz birkaç şirket var.'
Saray'ın piyasa hakkında da değerlendirmelerini merak ettik. Ünlü Türk teknisyen ülkemizde ses getiren TOGG aracı için neler düşünüyor?
TOGG’un en başından beri ismine çok karşı çıktığını ve markalaşma açısından ismini çok eleştirdiğini söyleyen Saray, 'TOGG yüzde yüz yerli değil. Bunun aksini iddia edersem yalan söylemiş olurum, araç yüzde yüz yerli değil. Orada çok yetenekli mühendis ve teknisyenler var, onların hakkını yiyemem ancak henüz bir Tesla değil. Çok şık bir tasarımı var ancak siyasete alet edildiğini düşünüyorum. Bu noktada kullanıcı yorumlarını almak ve zamanla değerlendirmek doğru olacaktır' diye söyledi.
"Tesla mı, TOGG mu derseniz 'Tesla' derim."
'Çünkü Tesla yılları devirmiş ve kullanıcı deneyimi çok. TOGG'a yorum yapmak için çok erken. Biz Türkler diğerlerinden farklıyız. Bunu milliyetçilik yapmak için söylemiyorum. Biz pratik yollar bulmak ve teknik açıdan oldukça iyiyiz. Bunu markalaştırmak söz konusu olduğunda ise eksiğiz. Teknolojik açıdan bir markamız yok. Umarım ilerde bu durum değişir.'
Toyota’nın hibrit ısrarı hakkında ne düşünüyor?
'Mutlaka bir bildiği vardır, diye düşünüyorum. Belli bir kesim elektrikliye güvenmiyor. Diğer kesime hitap etmek istiyor olabilir. Bence yakın zamanda da elektrikli araç sektörüne iddialı bir giriş yaparlar.'
Amazon Amerika`da satıcı ve bazı markalara danışmanlık hizmeti de veren Saray, Dropshipping hakkında ne düşünüyor?
'Öncelikle Dropshipping iş modeli bence yanlış. Amazon üzerinden konuşursak, dropshipping iş modelini yapıyorsanız hele Türkiye’den hesabınızın kapanma riski var. Diğer yandan başka birinin ürününü sattığınız için farklı sorunlar da yaşanabiliyor. Bence insanların kendi markasını üreterek dağıtım yapması çok daha iyi. Buna da Amazon FBA iş modelini karlı olması nedeniyle önerebilirim. Deneyen ve başarısız olan kullanıcılar etsy.com ya da shopify.com’dan deneyebilirler. Buralarda kullanıcıların lokal bir şirket kurmaları en sağlamı olur.'
Teknolojik açıdan onu en çok heyecanlandıran ütopik gelişmeyi sorduğumuzda ise şöyle dedi: "Jetgiller is coming…”
'Yakın gelecekte gökyüzü çok daha kalabalık olacak. Evinizin balkonundan baktığınızda devamlı uçan cisimler göreceğiz. Kimisi teslimat için kullanılan drone’lar kimisi ise yolculuk yapan insanların araçları olacak.'
Kendini teknolojik alanda geliştirmek isteyen genç arkadaşlarımıza da önerilerde bulunan Saray, "Kimse diğerinden daha üstün değil" dedi.
'Genç arkadaşlarım kendilerini hiç eksik hissetmesinler, ben ilk kez teknoloji şirketlerine girdiğimde herkesin benden çok üstün olduğunu zannediyordum ama değil. Yeter ki öğrenmeyi bilin…Merak edin ve öğrenme yolları arayın. Kimse bizden zeki değil, sadece çok çalışkanlar. Burda da iş yerinde herkes çayını ya da kahvesini içiyor ancak keyif yapmak yerine işine odaklanmayı tercih ediyor.'
Peki başarı öyküsü ile bizleri yüreklendiren Saray'ın gelecekteki hedefi ne, diye sorarsanız...
'Benim en büyük hayalim kendi şirketimi kurmak ve kendim bir ürün üretmek' diyor.
Yorum Yazın
Bunu hiç istemiyorum ya, evimde salonda otururken bi dingilin arabasıyla camdan içeri girmesini istemem şahsen.
Dünyayı iyi şeyler bekliyor ama bizi değil… Türkiye artık farklı boyutta..