En İyi Müşterilerini Kaybeden Rusya, Eline Çantayı Alıp Pazarlamaya Çıkar mı?

Rusya, Avrupa ile ilişkilerinde yaptırımlara karşın enerji alışverişi sürerken, uzun vadede bu işin sonlanmasına karşın Rusya'nın yeni pazarlara ihtiyaç duyduğu konuşuluyor.Rusya’nın petrol ve doğal gaz pazarında dünyadaki yerini koruması için yeni pazarlara açılması gerekiyor ama durum biraz sıkıntılı görünüyor.Rusya doğal gaz ve petrol ihracatında dünya lideri konumunda bulunurken, Uluslararası Enerji Ajansı’nın (EIA) verilerine göre 2021 yılı bütçesinde gelirlerin yüzde 45'ini petrol ve doğal gaz oluşturdu.DW Türkçe haberine göre, Avrupa Birliği (AB), Rusya’nın uzun süredir en iyi müşterisi olurken, Amerikan Enerji Bilgi Yönetim İdaresi (EIA) Ekim 2021 verilerinde Rus petrolünün yarısının Avrupalı OECD ülkelerine satıldığını gösteriyor.Rusya’nın Ukrayna’yı işgali etmesi sonrası savaş suçu iddiaları da AB'nin Rus enerji kaynaklarından uzaklaşma planlarını hızlandırmasına yol açtı. Özellikle doğal gaz söz konusu olunca Almanya ve İtalya başta olmak üzere AB'deki ülkelerin ne kadar hızlı olabileceği de tartışılıyor. Avrupa Komisyonu geçenlerde açıkladığı '2030'dan çok önce' Rus enerjisine bağımlılığını sonlandırırsa Rusya'nın yeni müşterilere ihtiyacı olacak.Rusya, Çin gibi yaptırımlara katılmayan halihazırda ticaret ilişkisi olan müşterilerine yönelecektir. Petrol konusunda, Çin Avrupa'dan sonra Rusya'nı en büyük müşterisi olurken, Rusya’nın 2021’de Asya ve Okyanusya ihracatının yüzde 38'i Çin'e gitti. Çin, en çok petrolü Suudi Arabistan’dan alırken, ikinci sırada da Rusya bulunuyor. Uzmanlar, Moskova'nın hedefinin ilk sıraya yükselmek olduğunun altını çiziyor.Jeopolitik risk analisti Fernando Ferreia, 'Bu yıl enerji piyasalarında izleyeceğimiz en ilginç rekabet Rusya'nın uzun süredir devam eden ticari ilişkilerini Ortadoğu’dan Doğu Asya’ya kaydırmaya çalışması olacaktır' dedi.2021 yılında Hindistan'ın Irak, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden petrol alırken, Rusya’dan aldığı petrol ihtiyacının yüzde 2'si oldu. Hindistan'ın Rusya'nın Ukrayna işgalini kınamaması Rusya'ya umut verirken, satın alımını da Mart ve Nisan aylarında artırdı.Hindistan'ın derdi biraz da indirim olurken, Harvard Üniversitesi'nde öğretim üyesi Margarita Balmaceda, Hindistan'daki iki büyük rafineriye yakın zamanda Rusya’dan büyük miktarda petrol nakliyatı yapıldığına dikkati çekti.Fernando Ferreia, Ortadoğu ülkelerinin, Çin ve Hindistan ile petrol ticaretii geliştirmelerinin çok uzun yıllar sürdüğünü hatırlatarak, 'Bence hem Hindistan hem Çin, Ortadoğu ülkelerine kapıyı tamamen kapatmak konusunda temkinli olacaktır' dedi. Ferreia, yaptırımlar yüzünden Rusya'nın petrol üretiminde gerekli olan teknolojiyi almasının da zorlaşacağına dikkat çekerek, 'Rusya, Batı teknolojilerine erişim olmadan arz seviyelerini korumakta zorlanacak' dedi.Petrol fiziksel olarak yeni pazarlara nispeten kolay bir şekilde taşınabilirken, doğal gazın boru hattına ihtiyacı var; ya da sıvılaştırılarak taşınması gerekiyor. Rusya’nın LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) üretim kapasitesi hala rakiplerinin çok gerisinde.Rusya, Avrupa yerine doğal gaza yeni pazar aramak zorunda kalacaksa bu yine Çin olacak. Rusya diğer yandan Pakistan’la da yakın ilişkiler kurdu. Moskova, 2 milyar dolar maliyeti olan Pakistan Akımı isimli boru hattı projesini üstlendi. Komşu ülke Hindistan gibi Pakistan da Rusya'nın Ukrayna’yı işgalini kınamadı.Balmaceda, doğal gaz ihracatını Batı’dan Doğu’ya kaydırma konusundaki Rus söyleminin olasılığı aştığını belirterek, 'Gerçek şu ki, bu projelerin büyük finansmana ihtiyacı var, finansman yoksa bunlar yapılamaz' derken, bunların devasa yatırımlar olduğu ve Moskova’nın ekonomik vaziyeti düşünüldüğünde durumun pek de gerçekçi olmadığını da vurguluyor.Ferreira’ya göre, doğal gaz için Rusya'nın Asya’daki terk gerçekçi seçeneği Çin ile Batı Sibirya arasındaki mevcut veya yeni boru hatları olabilir. Bunun biraz zaman alacağını belirten uzman, 'Dolayısıyla Rus gazı için kısa vadeli bir çözüm yok' söyleminde bulundu.Ferreira, '(Rusya) bugünkü gibi bir enerji merkezi olamayacak' derken, bunun rezervleri olmadığı için değil, satabilecekleri pazar ya da teknolojileri olmadığı için olacağını öngörüyor.Balmaceda ise, Rus enerji kaynaklarına karşı olan gruplar, örneğin kömür üreticileri, yenilenebilir enerji yanlıları veya LNG üreticileri, hükümetleri aksine ikna edemediği takdirde Moskova, yeniden Avrupa'ya girebilir. Aksi takdirde sırf bu nakliyat için döşenen boru hatlarına yatırılan paranın boşa gideceği görüşü savunabilir.Macaristan ve Sırbistan gibi ülkelerin de Rusya'dan doğal gaz alacağına dair net sinyaller görülürken, Macaristan geçen yıl Rusya ile, Karadeniz’den geçen TürkAkım boru hattı üzerinden doğal gaz sevkiyatı öngören bir anlaşma imzalamıştı.