Özgün Coğrafyası ve Tarihi İle Dikkat Çeken Latin Amerika Ülkesi Şili Hakkında Birbirinden İlginç Bilgiler
Özgün coğrafyası ve tarihi ile dikkat çeken Latin Amerika ülkesi Şili hakkında birbirinden ilginç bilgileri sizin için derledik. İyi okumalar!
Güney Amerika ülkesi Şili, özgün coğrafi konumu ile dikkat çekiyor.
Güney Amerika'da, Arjantin'in batısında, Büyük Okyanus kıyısında yer alan Şili, haritadaki ince ve uzun görüntüsü ile biliniyor. Ülkenin en kuzeyi ile en güneyi arasındaki mesafe 4300 kilometre iken doğuşuyla batısı arası sadece 240 kilometre uzunluğunda. Yani Şili'nin kuzeyi ile güneyi arası, Türkiye'nin en doğusuyla en batısı arasındaki mesafenin üç katı. Yatay uzunluğu ise, İstanbul ile Edirne arasındaki mesafe kadar.
Başkent Santiago, Şili'nin denize kıyısı olmayan nadir şehirlerinden biri.
Özgün şeklinden dolayı Şili'deki şehirlerin büyük bir bölümünün denize kıyısı var; başkent Santiago ise bunlardan biri değil. Santiago, 6 milyonu aşkın nüfusuyla ülkedeki en kalabalık şehir.
Şili'de 1500'lere kadar İnkalar yaşıyordu.
1500'lerde, Coğrafi Keşifler döneminde İspanyollar tarafından keşfedilen Şili, kısa sürede İspanya'nın sömürgesi haline getirildi. Başta altın bulamadıkları için hayal kırıklığına uğrayan İspanyollar, ülke topraklarının tarım açısından bereketli olduğunu keşfettiler. Yaklaşık 300 yıl süren İspanyol hakimiyeti sonucunda ülkenin demografisi kökten değişti; öyle ki, bağımsızlık yılı olan 1810'da nüfusun %95'i Avrupalılardan, %3'ü ise yerlilerden oluşuyordu.
Şili, 18 Eylül 1810 tarihinde bağımsızlığını ilan etti.
Bu tarih, ülke genelinde halen bağımsızlık günü olarak kutlanıyor. Şili bu tarihten sonra hızla demokratikleşti; 1900'lü yılların başlarında, Latin Amerika bölgesinde demokratik seçim yapan tek ülke Şili idi.
Sosyalist lider Salvador Allende, 1970 yılında seçimleri kazanarak devlet başkanı oldu.
Latin Amerika'da serbest seçimle iktidara gelen ilk Marksist Devlet Başkanı olan Allende, Soğuk Savaş geriliminin tırmandığı bir dönemde tüm işletmeleri kamulaştırmaya başladı. ABD, sosyalizmin Latin Amerika'ya sıçramasını istemiyordu. Allende'nin yabancı şirketler tarafından işletilen bakır madenlerini kamulaştırmaya başlaması ise bardağı taşıran damla oldu. 1973 yılında CIA destekli bir darbe ile görevden alındı ve öldürüldü.
Darbeyi yapan ekibin başında, bizzat Allende tarafından göreve getirilen General Augusto Pinochet vardı.
Pinochet, göreve geldikten kısa süre sonra sol görüşlü insanlara işkence ettirmeye başladı. Santiago'da yer alan büyük bir futbol stadyumu, sol görüşlülerin infaz edildiği bir tür toplama kampına dönüştürülmüştü. Kapitalist politikayı benimseyen Pinochet, 'Chicago Boys' olarak da bilinen, ABD'de eğitim görmüş ekonomistleri göreve getirdi.
Pinochet, 1990 yılına kadar ülkeyi demir yumrukla yönetti.
1987 yılında farklı siyasi partilerin kurulmasına izin veren diktatör, 1990 yılındaki seçimden sonra görevini sivillere devredeceğini duyurdu. Seçimin ardından 17 yıllık devlet başkanlığı görevini devretti; ancak 1998 yılına kadar Şili'nin Genelkurmay Başkanı olarak görevine devam etti.
Pinochet, 1998 yılında bel fıtığı tedavisi için gittiği Londra'da tutuklandı.
İnsan haklarına aykırı uygulamalarından dolayı tutuklanan Pinochet, bir buçuk senelik bir ev hapsi cezasına çarptırıldı. 2006'da öldü, arkasından devlet töreni düzenlenmedi. Saldırı ihtimaline karşın mezarı inşa edilmedi, külleri ailesine teslim edildi.
Şili, dünya üzerindeki en büyük bakır rezervine sahip!
Ülkede tam 180 milyon ton bakır rezervi bulunduğu tahmin ediliyor. Dünyadaki bakır üretiminin %28'i Şili'de gerçekleştiriliyor. Bakır, aynı zamanda ülkenin açık arayla en büyük ihraç kalemi. Elektrikli araçların çalışmasına yarayan hafif ve uzun ömürlü pillerin yapımında kullanılan Lityum elementinin dünya rezervinin %57'si de Şili'de bulunuyor.
Şili'nin bakırdan sonraki en büyük ihraç kalemi, şarap.
Şili, dünya üzerinde en çok şarap ihraç eden beşinci ülke. Ülkeye 'bağcılık' kavramını yirminci yüzyıl sonunda göç eden Fransızların getirdiği düşünülüyor. Kışın Ant Dağları'ndan inen kar suları nedeniyle verimli topraklarda herhangi bir bağ hastalığına rastlanmıyor, üzümler ilaçlanmıyor.
Şili'ye giderken yanınıza yaş meyve almayın!
Şili'ye uçakla giderken yanınıza aldığınız bir elma yüzünden havaalanında uyuşturucu kaçakçısı muamelesi görebilirsiniz. Şili kanunları, ülke sınırından yaş meyve ve sebze sokulmasına izin vermiyor. Bu konuda belirlenen yasal sınırlar çok net, eğer yanınızda bitkisel veya hayvansal bir gıda varsa, ne olduğunu detaylı bir şekilde açıklamanız için bir form doldurmanız isteniyor. Kısacası Şili'ye giderken bagajınıza herhangi bir gıda almamanız yerinde olur.
1960'ta yaşanan "Büyük Şili Depremi", bugüne kadar kaydedilen en şiddetli deprem.
Deprem tam 9.5 şiddetindeydi ve tüm ülkeyi tam 10 dakika boyunca salladı. Depremin ardından yaşanan tsunamiler Hawaii, Filipinler, Avustralya ve Yeni Zelanda'yı olumsuz etkiledi, Japonya'da 200 kişinin ölümüne sebep oldu. Deprem sonucunda ülkede yaşanan can kaybının 6000 kişiyi bulduğu tahmin ediliyor.
Şili'de büyük bir Filistinli nüfusu var!
Ülkede 500 binden fazla Filistinlinin yaşadığı düşünülüyor. İlk dalganın 1850'lerde yaşanan Kırım Savaşı esnasında çocuklarının Osmanlı adına savaşmasını istemeyen Filistinli Hristiyanlardan oluştuğu biliniyor. İkinci dalga İsrail devletinin kuruluşu ile, üçüncü dalga ise İsrail'in Kudüs'ü işgal etmesiyle göç etmiş. Ülkede Filistinli göçmenlerin izlerini hayatın her alanında gözlemlemek mümkün.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir!
20 Maddede İp Gibi Şili'nin Denize Kıyısı Olmayan Başkenti: "Santiago"
Yorum Yazın