Mursi'ye İdam Kararına Türkiye ve Dünyadan Tepkiler

Mısır mahkemesi, Mursi'nin aldığı iki idam cezasından birini onayladı, diğerini de ömür boyu hapis cezasına çevirdi. Mahkeme, Dünya Müslüman Alimler Birliği Başkanı Yusuf El Kardavi'ye de gıyabında hapis cezası verdi. Mursi hakkındaki idam kararı Türkiye ve dünya kamuoyunda tepkiyle karşılandı.

Mısır mahkemesi, idam konusunda görüş için dosyaları müftülüğe gönderilen Muhammed Mursi ve 121 İhvan yöneticisi hakkındaki kesin kararını açıkladı. 

Hakkında iki idam kararı bulunan Mursi için mahkeme, 'casusluk davasında' verilen idam kararını ömür boyu hapis cezasına çevirirken, 'hapishaneler baskını' davasındaki idam kararını onadı.

'Casusluk davasında' yargılanan İhvan liderlerinden Muhammed Bedii ve 15 kişi hakkında da mahkeme ömür boyu hapis cezası verdi. Mısır yasalarına göre ömür boyu hapis cezası alan bir kişi 25 yıl hapis yatıyor.

Mahkeme üç İhvan yöneticisi Muhammed Biltaci, Hayrat Şatır ve Ahmet Muhammed Abdulati'yi ise 'casusluk davasında' idam cezasına çarptırdı. Gıyabında yargılanan 13 kişi de idam cezasına çarptırıldı. İdam kararlarına temyiz yolu açık. 

'Hapishane baskını' davası

Mursi'nin idam cezası onanan davanın iddianamesine göre, Ocak 2011 ayaklanmasında ağır silahlı 800 yabancı Gazze-Sina arasındaki tüneller yolu ile Mısır’a giriş yaptı ve güvenlik güçlerine saldırdı. Daha sonra da Kahire’deki hapishanelere baskın düzenledi. Güvenlik görevlilerinin öldürüldüğü baskınlarda binlerce tutuklu ve mahkûm firar etti.

3 Temmuz 2013’teki darbenin ardından tutuklanan Mısır'ın seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi, 25 Ocak 2011 ayaklanması sırasındaki olaylarda “Vadi'n Natrun Hapishanesi'nden kaçmak” ve “Baskın düzenlenmesine yardımcı olarak tutukluların kaçmasını sağlamak” ile suçlanmıştı. Mursi'nin bu baskınları Hamas ile görüşerek planladığı iddia edilmişti.

Mahkemeye göre 3 Temmuz 'devrimdi'

Hâkim Şaban Şami, 3 Temmuz olaylarını 'devrim' olarak nitelendirdi. Ordunun da bu devrime destek verdiğini söyledi. Hakim, “3 Temmuz devriminin Mursi’nin Cumhurbaşkanı sıfatını yok ettiğini” belirtti.

121 idam cezası verilmişti

Mursi ve 121 kişi 'Hamas'a istihbarat sağlamak' ve 'hapisaneden firar etmek' davalarında idam cezasına çarptırılmıştı. 

Hâkim Şaban Şami, müftü görüşünün 2 Haziran’da mahkemeye bildirildiğini ve 'istişareleri tamamlamak' amacıyla mahkemenin kesin kararını 16 Haziran'a kadar ertelemeye karar verdiğini açıklamıştı.

Mursi ve diğer İhvan liderleri yoğun güvenlik önlemlerin alındığı mahkeme salonuna getirilmişti.

İhvan, kesin karar duruşmasının ertelenmesinin sebebini Sisi'nin geçtiğimiz haftalarda gerçekleşen Avrupa turu olduğunu savunuyor. İddiaya göre mahkeme, muhtemel tepkiler sebebiyle kesin karar duruşmasını bu tarihe erteledi.

Mısır yargı sistemi gereği mahkeme, sanıklar hakkında verdiği ön idam kararlarını ve dava dosyalarındaki kesin kararını, müftüden aldığı görüşün ardından veriyor. Ancak müftünün görüşü bağlayıcı nitelik taşımıyor.

Mursi hakkındaki ilk karar açıklandığı sırada AK Parti'nin yeni milletvekillerine hitap eden Başbakan Ahmet Davutoğlu, şunları söyledi:

'Mısır Müftüsü, İhvan Lideri Muhammed Biltaci’nin idam cezasını onamış. Seçimle yönetime gelen Muhammed Mursi’nin cezası da müebbet hapis cezasına çevrilmiş. Şimdi sınav vakti. Batı ülkeleri sınavda. Şiddete başvurmamış bir hareketin liderinin idama doğru yürüyüşünde ne yapacaksınız? Türkiye’de acaba ses yükselecek mi? Ama bizim duruşumuz belli: Nerede dikta, insan haklarına zulmeden bir rejim gördüysek karşısında durduk ve dimdik durmaya da devam edeceğiz. Bedeli ne olursa olsun, kendimiz için ne istediysek Ortadoğu’daki kardeş halklar için de onu isteyeceğiz. Bu sınavdan kimin nasıl geçip geçemeyeceğini hep birlikte göreceğiz. Cumhurbaşkanı’nı, AK Parti’yi hedef tahtasına koyan uluslararası medyanın şimdi nasıl tavır aldığını da göreceğiz. Türkiye’de özgürlüklerden bahsedip Mısır’daki dikta rejimine selam çakanları da göreceğiz.'

Türk Dışişleri Mısır'da askeri darbeyle görevden uzaklaştırılan eski cumhurbaşkanı Muhammed Mursi ile 106 İhvan üyesine verilen idam cezalarının onanmasını kınadı. Dışişleri karar için 'şüphesiz Mısır’ın ihtiyaç duyduğu toplumsal barışa katkı sağlamayacaktır' açıklamasını yaptı.

Türk Dışişleri'nden yapılan açıklamada 'Askeri darbeyle görevinden uzaklaştırılan seçilmiş cumhurbaşkanı Sayın Muhammed Mursi’yle beraber 106 kişiye geçtiğimiz ay verilen idam cezalarının, 16 Haziran günü onanmasını şiddetle kınıyoruz' ifadesi kullanıldı. 

Dışişleri'nin yazılı açıklamasında, Mursi'nin yargılanma sürecinin 'keyfi' olduğu vurgulanırken, 'Mısır tarihinin ilk demokratik seçimlerinde halkın oylarıyla göreve getirilen Sayın Mursi’nin keyfi, uluslararası standartları karşılamaktan uzak ve hukuki sayılamayacak bir süreç sonucunda böyle bir hükümle karşı karşıya bırakılması, şüphesiz Mısır’ın ihtiyaç duyduğu toplumsal barış ve istikrarın sağlanmasına hiçbir şekilde katkı sağlamayacaktır' denildi. 

Ankara ülkenin seçilmiş ilk cumhurbaşkanı olan Mursi'yi askeri darbeyle görevden uzaklaştıran Sisi yönetimine de 'Mısır’ın izlediği bu yanlış yoldan bir an önce dönmesi ve söz konusu kararları gecikmeden geri alması, hem Mısır’ın, hem de bölgemizin barış ve istikrarı bakımından önemle beklenmektedir' çağrısını yaptı.

Başbakan Yardımcısı Yalçın Akdoğan da Twitter hesabından yaptığı açıklamasa Mursi'ye idam kararının onanmasına tepki gösterdi.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, eski Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi ile 105 kişi hakkında verilen idam cezalarının onanmasını kınadı.

Erdoğan, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şu görüşlere yer verdi:

'Mısır'ın seçilmiş Cumhurbaşkanı Sayın Muhammed Mursi'nin askeri darbeyle görevinden uzaklaştırılmasının, haksızca cezaevine konularak temel hak ve özgürlüklerinden mahrum bırakılmasının akabinde, kendisi ve birlikte yargılandığı 105 kişi hakkında verilen idam cezalarının onanmasını şiddetle kınıyoruz.  

Bu kararlar, hukukun, temel hak ve özgürlüklerin katledilmesidir. 

Sayın Mursi'nin bir başka davadan müebbet hapis cezasına da çarptırılmış olduğu bu süreç, binlerce masum insanı öldüren ve onbinlerce kişiyi haksız yere hapse atan darbe yönetiminin hukuku ayaklar altına aldığının en bariz göstergelerinden biridir. 

Mısır'da toplumsal barışı ciddi biçimde tehlikeye sokabilecek bu gidişata son verilmesi, darbe yönetimin talimatlarıyla verilen idam kararlarının geri alınması için uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırıyoruz. 

Mısır'da adil yargılama koşullarına riayet edilmeksizin verilen keyfi kararların bozulmasının sağlanması, uluslararası toplumun demokrasiye ve insan haklarına sahip çıkma mücadelesi açısından da son derece önemlidir. 

Mısır'da toplumsal uzlaşının ve istikrarın yeniden tesisi açısından, Sayın Mursi ve diğer mağdurlar hakkında verilen idam cezalarının bozulması ve engellenmesi hayati önem taşımaktadır. 

Mısır'da sağduyunun, demokrasinin ve hukukun hakim olmasını temenni eden Türkiye, her zaman kardeş Mısır halkının yanında yer almaya devam edecektir.'

BM Genel Sekreteri Ban Ki-mun, Mısır'a idam cezalarının uygulanmaması çağrısı yaptı.

Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiserliği Sözcüsü Ravina Shamdasani de yaptığı açıklamada, Mısır'daki idam kararlarının endişe verici olduğunu söyledi. 

'Mısır'da aralarında Mursi'nin de olduğu yüzlerce kişinin gelişigüzel kitlesel yargılamalar sonucu idama mahkum olmasından derin endişe duyuyoruz' diyen Shamdasani, idam cezalarının durdurulması çağrısında bulundu.

Beyaz Saray Sözcüsü Josh Earnest,  Mursi ve Müslüman Kardeşler üyelerine verilen müebbet hapis ve idam cezalarıyla ilgili olarak, “Mursi ve diğer birçoklarına karşı siyasi motivasyon içeren bu karardan derin rahatsızlık duymaktayız. Özellikle de kitlesel dava ve mahkumiyet uygulamalarını kınıyoruz” dedi.

Earnest, günlük basın toplantısında, Mursi’ye idam kararı ve müebbet hapis cezası verildiğini hatırlattı.

“Mısır mahkemesinin, eski Cumhurbaşkanı Mursi ve diğer birçoklarına karşı siyasi motivasyon içeren kararından derin rahatsızlık duyuyoruz” ifadesini kullanan Earnest, Mursi’nin avukatının kararı temyize götürme niyetinde olduğunu anımsattı. 

Earnest, şunları kaydetti:

“ABD olarak, Mısır’da çeşitli siyasilere yönelik tutuklamalar ve mahkumiyetlere yönelik defalarca kaygılarımızı dile getirdik. Prosedürlerin, yalnızca uluslararası değerlere aykırı olmakla kalmayıp aynı zamanda tüm Mısırlıların hak ettiği istikrara da zarar verecek şekilde yürütülmesinden kaygılıyız. Özellikle de Mısır’ın uluslararası yükümlülükleriyle uyumlu olmayan şekilde yürütülen ve muhalifler ile sivil toplum liderleri de dahil şiddetten uzak aktivistlere ve hatta bağımsız gazetecilere karşı sıklıkla kullanılan kitlesel dava ve mahkumiyet uygulamalarını kınıyoruz. Bu uygulamalar adil değil ve Mısır’da hukukun üstünlüğüne yönelik güvenin altını kazıyor.”

Earnest, bu konudaki mesajlarını kamuoyunda ortaya koyduklarını ve Mısırlı yetkililerle de doğrudan konuştuklarını bildirdi.

11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Twitter hesabı üzerinden yaptığı açıklamada; 'Cumhurbaşkanı Mursi ve arkadaşlarına verilen idam cezalarının onanması ne Mısır’a ne de bölgeye yarar sağlar. Mısır’da uzlaşı, istikrar ve barışın tesisi için bu cezalar muhakkak bozulmalıdır' dedi.

Uluslararası Af Örgütü İsveç Sözcüsü Elisabeth Löfgren, Mursi ve arkadaşlarına verilen idam cezalarının onanmasını örgüt olarak kınadıklarını belirterek, 'İdamların durdurulması için dünyanın dört bir tarafındaki bürolarımız kanalıyla etkili protestolar yapacağız” dedi.

Dünyadaki bütün idam cezalarına karşı olduklarını kaydeden Löfgren, 'Mursi'ye verilen ceza Mısır'daki adalet sisteminin tamamen çöktüğünü gösteriyor. Eğer dünya olarak Mursi'nin idam edilmesini önleyemezsek, Mısır felaketin eşiğine gelir” ifadelerini kullandı.

Uluslararası Af Örgütü üyelerinin bulundukları ülkelerdeki Mısır büyükelçiliklerini arayarak kararı protesto ettiklerini ifade eden Löfgren, 'Mısır adalet sisteminin Sisi'nin etkisinde olduğunu tespit ettik. Mursi'nin idam cezasının onanması tamamen siyasi bir karardır. Ve Sisi'nin isteği doğrultusunda yargıçlar karar verdi' değerlendirmesinde bulundu.

Mısır'daki idam kararları yurdun birçok noktasında protestolara neden oldu. İstanbul'da başta Mısır Konsolosluğu olmak üzere çeşitli yerlerde toplanan vatandaşlar, karara tepkilerini dile getirdi. Ankara'da ise Mısır'ın Ankara Büyükelçiliği protestoların odağı oldu.

Bebek'teki Mısır'ın İstanbul Başkonsolosluğu önünde toplanan AK Parti İstanbul Gençlik Kolları, Saadet Partisi, Anadolu Gençlik Derneği ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının üyeleri, 'Darbeci mahkemeleri tanımıyoruz', 'Dünya beşten büyüktür', 'Mısır halkı yalnız değildir' yazılı dövizler taşıyarak, sık sık tekbir getirdi. 

Türk ve Mısır bayrakları ile Rabia flamaları taşıyan gruptakiler, 'Darbeci Sisi hesap verecek', 'Siyonist köpekler hesap verecek', 'İstanbul'dan Mısır'a direnişe bin selam', 'Kahrolsun Sisi seninleyiz Mursi' sloganları attı.

Kaynak: Al Jazeera, DHA , AA ve Onedio