Kültürel Varlığımızın İnleyen Nağmesi: 48 Yıllık Tarihiyle Atatürk Kültür Merkezi
1946 tarihinde temelleri atılan, 1969 yılında açılan ve yaklaşık 10 yıldır hizmet dışı olan Atatürk Kültür Merkezi’nin yıkım çalışmaları yaklaşık 3,5 ay sonunda tamamlandı. Uzun yıllar sanata, sanatçıya ev sahipliği yapan ve onların üretim mekânı olan AKM, kent belleğinin önemli bir parçası oldu.
AKM binasındaki yıkımına geçtiğimiz şubat ayının 13'ünde başlanmıştı.
AKM'nin yeni binasının mimarlığını ise AKM'nin ilk binasının mimarı Hayati Tabanlıoğlu'nun oğlu Murat Tabanlıoğlu üstlenmişti.
Cumhuriyet'in ilk opera binası AKM...
Mimar Feridun Kip ve Mimar Rüknettin Günay tarafından temelleri 1946 yılında atılan Türkiye'nin ilk opera binası AKM, maddi kaynak yetersizliği nedeniyle tamamlanamadı.
1956 yılında inşaata devam edildi.
1956 yılında projeye Bayındırlık Bakanlığı el attı ve Mimar Hayrettin Tabanoğlu önderliğinde AKM'nin inşasına devam edildi.
Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel AKM'nin açılışında...
1969 tarihinde tamamlanan bina 'İstanbul Kültür Sarayı' adıyla Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve Başbakan Süleyman Demirel tarafından açıldı. AKM'nin açılışında ise sahnede Ferit Tüzün'ün Çeşmebaşı Balesi ve Verdi'nin Ajda Operası yer aldı.
1970'de yandı, 8 yıl kapalı kaldı.
27 Kasım 1970 tarihinde AKM'nin sahnesinde Artur Miller'in Cadı Kazanı adlı oyunu sahneleniyordu. Oyun sırasında nedeni belirlenemeyen bir yangın çıktı ve tüm sahne ile seyirci bölümü yandı. Yangında can kaybı olmazken IV. Murat oyunu galası için Topkapı Sarayı'ndan getirilen kaftan, değerli bir Kuran ve IV. Murat'ı resmeden bir tablo yandı.
1978'de yeni adıyla tekrar açıldı.
Yanan İstanbul Kültür Sarayı Mimar Hayati Tabanlıoğlu öncülüğünde 8 yıllık bir tadilata girdi. 18 Ekim 1978 tarihinde yeniden açılan binanın adı ise Atatürk Kültür Merkezi olarak değiştirildi.
Dünyaca ünlü sanatçıların merkezi AKM...
1978 yılındaki açılışından sonra AKM dünyaca ünlü sanatçıların merkezi haline geldi. Dünyaca ünlü isimlerin konserleri, bale ve opera temsilleri AKM'de İstanbullu sanat severler ile buluşuyordu.
90'ların sonuna doğru ilgi azaldı.
Konserleri, operaları ve film gösterimleri ile İstanbul'daki kültür sanat faaliyetlerinin merkezi olan AKM'ye olan ilgi yeni açılan tiyatro sahneleri ve sinema salonları nedeniyle azaldı. Ancak ucuz bilet fiyatları ve tarihi değeri ile ayakta kalmayı başardı.
Tescilli Kültür Varlığı ilan edildi.
1 Kasım 1999 tarihinde AKM, İstanbul 2 No'lu Koruma Kurulu tarafından 1. Derece Kentsel Sit Alanı'nın parçası 1. Grup Tescilli Kültür Varlığı ilan edildi. Böylece AKM koruma altına alınmış oldu.
'Ömrünü tamamladı, yıkılmalı'
2005 yılında dönemin Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç, 1. Grup Tescilli Kültür Varlığı olan AKM için 'Ömrünü tamamladı, yıkılmalı' ifadelerini kullandı. Bu sözlerle Atilla Koç AKM'nin yıkılmasına varacak olan süreci başlatmış oldu.
AKM'nin son oyunu: Orfeo
Atilla Koç'un bu sözlerinin ardından AKM 3 yıl daha açık kaldı. 31 Mayıs 2008 tarihinde ise AKM'de son oyun sahnelendi. Danimarkalı topluluğun 'Operation: Orfeo' isimli oyunu AKM'nin sahnelerini sonsuza kadar kapattı.
İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı tarafından restore edilecekti.
Kültür Bakanlığı ve İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı AKM'nin restoresi için bir protokol imzaladı. Ancak Kültür Sanat Sendikası bu proje ile AKM'nin yıkılacağını duyurdu ve açtığı dava sonucu proje İstanbul 9. İdare Mahkemesi tarafından iptal edildi.
Taraflar uzlaştı ikinci defa restorasyon başlayacaktı.
Mahkemenin projeyi iptal etmesinin ardından Mimarlar Odası'nın çağrısı ile Kültür Sen, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı ve uzman mimarlar bir araya gelerek uzlaşıya vardı ve Kültür Bakanlığı ile protokol imzalandı. Ancak İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, faaliyetlerinin 2010 sonunda biteceğini belirterek restorasyon için sağlayacağı fonu geri çekti.
Sonunda restorasyon başladı.
2012 tarihinde AKM'nin restorasyonu için Kültür Bakanlığı ile Sabancı Holding bir mutabakat imzaladı. Mutabakata göre Sabancı Holding AKM için 30 milyon TL bütçe ayıracak ve restorasyon AKM'nin ilk mimarı Hayati Tabanlıoğlu'nun oğlu Murat Tabanlıoğlu tarafından yapılacaktı. Şartlar yerine getirildi ve Mayıs 2012 tarihinde çalışmalara başlandı. 29 Ekim 2013 tarihinde AKM'nin üçüncü kez açılması bekleniyordu.
Restorasyon tamamlanamadan durduruldu.
Restorasyon çalışmaları devam ederken Mimarlar Odası'nın sorusu üzerine Kültür Bakanlığından bir açıklama yapıldı. Açıklamada çalışmaların 24 Mayıs 2013 tarihinde 'bina statiği etkileyecek can ve mal güvenliği' nedeniyle durdurulduğu belirtildi.
Gezi Parkı protestolarının simgesi haline geldi.
2013 tarihinde başlayan Gezi Parkı protestolarında ise AKM protestoların simgelerinden biri haline geldi. Protestolar sırasında AKM bir çok siyasi grubun pankartlarına ev sahipliği yaptı.
Karakol olarak bile kullanıldı.
AKM 2014 tarihinde Taksim ve civarında artırılan polis gücünü desteklemek için karakol olarak bile kullanıldı. Ama restorasyon bir daha devam etmedi.
Yorum Yazın
Kültür sanat faaliyetlerine katılımın düşük olduğu bir ülkede tartışmaların bir bina üzerinden yürütülüyor olması tesadüf olamaz. AKM nin estetik açıdan pek... Devamını Gör
Yazdıklarına hak vermemek mümkün değil fakat kültürel miras ilan edilmiş bir mekana sahip çıkmak için ne saydığın isimleri bilmeye gerek var ne de opera, bal... Devamını Gör
Ah AKM kendini bilmezlerin elinde kaldı.. Artık yıkıldığına göre birileri mutluluktan dört köşe olmuştur.
Bu mu kültürel varlık bizim apartman daha eski