İnsanlar Maymunlardan mı Geldi? Evrimi Tamamen Anlamak için Okuyabileceğiniz 18 Zihin Açıcı Kitap
Evrim hakkında yığınlarca şey duyduk ama hangisi gerçek, evrim nedir sorusunu cevaplayamıyoruz. İşte bu yüzden biz de size rehber olabilecek, birbirinden öğretici kitapları derledik!
Not: Kitap açıklamaları bültenlerden alınmıştır.
1. Evrim, Francisco Ayala
Evrim, hayatın kökenlerinin ve gelişiminin modern bir incelemesi. Uyumun ve doğal seçilimin en temel prensiplerinden klonlama ve bilinçle ilgili en son araştırmalara kadar, Profesör Ayala yaşayan dünyayı kavrayışımızı ortaya koyuyor ve tartışmalı evrim sorusuna kapsamlı bir şekilde yanıt veriyor.
Evrim nedir?
Darwin haklı mıydı?
Doğal seçilim nedir?
En uygun olanın hayatta kalması nedir?
Evrim rastgele bir süreç midir?
Tür nedir?
Kromozomlar, genler ve dna nedir?
Genler nasıl olur da bedenler oluşturur?
Moleküler evrim nedir?
Hayat nasıl başladı?
Hayat ağacı nedir?
Ben gerçekten maymun muyum?
Fosil kayıtları bize ne söyler?
Kayıp halka nedir?
Zeka kalıtımla mı miras alınır?
İnsanlar evrilmeye devam edecek mi?
Kendi kendimi klonlayabilir miyim?
Ahlak nereden geliyor?
Dil sadece insana özgü bir özellik midir?
Yaratılışçılık doğru mudur?
Fransisco J. Ayala, Irvine, California Üniversitesi'nde Biyoloji ve Felsefe Profesörüdür. Ulusal Bilim Akademisi (NAS/National Academy of Science) üyesi ve 2001 yılı Ulusal Bilim Madalyası'nın sahibidir.
2. Evrim Kuramı ve Mekanizmaları, Çağrı Mert Bakırcı
Elinizdeki kitap, Türkiye’de popüler bilim sahasında evrimin tüm mekanizmalarını bir arada ele alan ilk kitaptır. Dolayısıyla bugüne kadar okuduğunuz evrim kitaplarında aklınıza yatmayan bazı noktalar olduysa, muhtemelen bu soru işaretlerini çözmenizi sağlayacaktır. Evrim Ağacı’nın kurucusu ve bilim konuşmacısı olan Çağrı Mert Bakırcı’nın Evrim Kuramı ve Mekanizmaları kitabı, evrime yeni giriş yapacaklar ve bilgilerini genişletmek isteyenler için çok faydalı bir derleme olacaktır. Bilimin ağır dilini kırmak adına her bölüm başına eklenmiş ve bölüm içeriğini özetleyen kısa hikâyeler sayesinde kitabı bir solukta okuyacak ve her zaman yardımcı bir kaynak olarak kullanabileceksiniz.
Kitabın Türkiye’deki evrimsel biyoloji yazını içinde seçkin bir yeri olacağına eminim.
3. Atalarımızın Gölgesinde, Carl Sagan, Ann Druyan
İnsanlığı varlıklı bir evin kapısına bırakılmış kimsesiz bebeğe benzetsek yeridir. Yeni ebeveyni ona geçmişine dair bir öykü anlatır. Çocuk büyüdükçe bu öyküyü inandırıcı bulmayıp gerçekte kim olduğunu, hangi soydan geldiğini araştırır. Öğrenir ki insan ve dünya günümüzden 6000 yıl önce yaratılmamıştır! Dünya 5 milyar yıl önce oluşmuş, yaşam 4 milyar yıl önce ortaya çıkmış ve evrilerek 2 milyon yıl önce insan türü biçimini almıştır... Çocuk en sonunda insan türünün kendisini doğadan ayrı, ondan üstün bir varlık olarak görmesinin yanlış olduğunu anlar.
Bu yanlıştan kurtulup en yakın akrabalarımız olan canlı türlerinin yaşam tarzını incelemek, türümüzün başına bela olmuş, savaş, katliam, sömürü, etnik merkezcilik, yabancı düşmanlığı, cinsiyet ayrımcılığı gibi sorunların çözümüne katkı sağlayacaktır. Carl Sagan ve Ann Druyan Atalarımızın Gölgesinde ile okuru bir bilim şenliğine davet ediyor. Bu şenlikte mitoloji ve felsefeden de söz edileceğini söylememize tabii ki gerek yok...
4. Ataların Hikayesi, Richard Dawkins
Yazmaktaki yeteneği, İngiliz kültürünün zamanımızdaki en büyük ustalarına verilen Shakepeare Ödülü'yle taçlandırılan, çağımızın dünyada ve Türkiye'de en çok okunan bilim insanı Richard Dawkins, Ataların Hikayesi'nde yaşamın dört milyar yıla yayılan evrimini anlatıyor. Hayatın büyük hikayesi, günümüz insanından ve türlerin zamanımızdaki muazzam çeşitliliğinden başlayıp geriye doğru ilerleyen, her birini ayrı bir türün dillendirdiği elliden fazla ara hikayeyle yeryüzünün ilk canlısına uzanıyor.
5. İçimizdeki Balık, Neil Shubin
Neden böyle görünüyoruz? Ellerimizle bir sineğin kanadı arasındaki benzerlik ne olabilir? Göğüsler, ter bezleri ve balık pulları birbiriyle bağlantılı mı? İç organlarımızın nasıl işlediğini daha iyi anlamak ve günümüzdeki çeşitli hastalıkların kaynağını bulmak için, belki de daha uzak taşların altına bakmamız, kurtçuklara, sineklere ve hatta balıklara odaklanmamız gerekiyor.
2006 yılının Nisan ayında manşetlere çıkan ve evrimin kayıp haklarından Tiktaalik'i keşfeden, alanının önde gelen profesörlerinden Neil Shubin, milyonlarca yıl öncesine gidip insan organlarının izini sürüyor. Fosilleri ve DNA'yı inceleyen Shubin, ellerimizin aslında balık yüzgeçlerini andırdığını, kafamızın yapısının soyu çoktan tükenmiş, çene kemiği olmayan bir balığınkiyle aynı olduğunu, genomumuzun birçok önemli parçasının solucan ve bakterilerinki gibi işlediğini söylüyor.
'İnsan olmaktan ne anladığınızı ne anladığınızı tamamen değiştiren heyecan dolu bir bilim macerası'
6. Neredeyse Bir Balina, Steve Jones
University College’da (Londra) genetik profesörü olan Steve Jones’un bu kitabı, Darwin’in Türlerin Kökeni’nin 21. yüzyıla uyarlanmış halidir. Kendi deyişiyle, çalışmasının kapsamı konusunda referansı Darwin’in büyük çalışmasıdır. Kitabın biçimi de aynı şekilde Türlerin Kökeni’ninkiyle özdeştir. Aynı biçim içinde içeriği güncelleyen S. Jones, hem evrimin anlaşılmasına büyük katkılar sağlamakta hem de evrimi kullanmadan etrafımızda olup bitenleri anlayamayacağımızı bir kere daha ortaya koymakta. S. Jones, AIDS’ten, Pasifik’te akıntıyla sürüklenen çöplere kadar pek çok modern olguyu kullanarak, Darwin’in kuramını günümüze taşırken, evrim kuramını da modern haliyle açık ve anlaşılır bir şekilde okura sunar. Darwin’in zamanından bu yana değişen anlayışları da vurgulamaktan geri kalmaz. Sonuçta ortaya bir çırpıda okunan eğitici ve öğretici bir modern Türlerin Kökeni çıkmıştır.
7. Herkes İçin Evrim, David Sloan Wilson
Darwin'in doğal seçilim teorisini ortaya atmasının üzerinden bir buçuk asır geçti. Bu süre içinde toplanan kanıtlar o kadar güçlü ki, evrimi artık teoriden öte bir olgu görüyoruz. Fakat, diyor Amerikalı evrimci David Sloan Wilson, diğer disiplinlerle harmanlanmadığı ve günlük hayata uyarlanmadığı sürece evrim teorisinin hakkını vermiş sayılmayız. Zira evrim olup bitmiş bir şey değil, daima gözümüzün önünde, tüm hayatımıza sinmiş durumda. Canlıların tarihi upuzun bir evrim sürecinden ibaret olduğuna göre, hayatı ve kendimizi anlayabilmek için olaylara evrim temelli bir düşünce çerçevesinden bakmamız şart.
8. Evrimsel Analiz, Scott Freeman
Bize en çok sorulan sorulardan birisi “Evrimi tam olarak öğrenmek için hangi kitabı almalıyım?”. Evrim Ağacı olarak bugüne kadar evrimsel biyolojiye giriş yapmak isteyenlere yönelik 2 kitap yayınladık ve bunların popüler bilime önemli katkılar olduğunu düşünüyoruz. Ancak eğer ki “Ben sadece 1 kitap almak istiyorum, öyle onlarca kitaba ayıracak vaktim yok.” diyorsanız, bu kitabı mutlaka edinmelisiniz. Tabii bugüne kadar evrime giriş yaptıysanız bile, kendinizi geliştirmek ve temellerinizi sağlamlaştırmak için bu kitabı mutlaka okumalısınız.
9. Türlerin Kökeni, Charles Darwin
İlk basımı 1859'da Londra'da yayımlanan Türlerin Kökeni, dünyamızın bilim ve kültür tarihini değiştiren kitapların başında gelir. Darwin'in 20 yıllık araştırması sonucu ortaya çıkan ve evrimin mekanizmalarını açıklayan Türlerin Kökeni sadece biyoloji bilimlerinin değil, aynı zamanda tüm doğa bilimlerine ve edebiyattan felsefeye tüm insanlık kültürüne yeni bir bakış kazandırarak, insanın dünyayı anlama macerasında bir dönüm noktası oldu. Türlerin Kökeni'nin bu çevirisi, Darwin'in ilk baskısındaki birkaç küçük dizgi hatasını düzelttiği ikinci baskıdan yapıldı.
10. Evrim Nedir? , Ernst Mayr
Evrim nedir, nasıl gerçekleşir ve neden yeryüzündeki yaşamın inanılmaz çeşitliliğine en mantıklı açıklamayı getirir?
Evrim son iki yüzyıl içinde ortaya atılmış en büyük fikirdir; etkileri bilimin ötesine geçmiştir. Ama Darwin'in zamanından bu yana evrim düşüncesiyle ilgili pek çok gelişme kaydedilmiş olmasına karşın hala evrimin tam olarak ne olduğu konusunda yaygın bir kafa karışıklığı bulunmaktadır.
Evrim Nedir? adlı bu eserde, modern biyolojinin kurucularından biri olan Ernst Mayr evrim konusunda bildiklerimizi ve bilmediklerimizi anlatıyor; bu fikrin dünyayı algılayışımızı nasıl değiştirdiğini ele alıyor. Evrim Nedir?, Darwin'in Türlerin Kökeni adlı eserinden sonra bu konuda yazılmış en iyi kitap!
Mayr'ın Evrim Nedir? adlı eseri hakkındaki görüşlerimi, evrime pek ilgi duymayanların bile alıp okumaları gereken bir kitap olduğunu söyleyerek özetleyebilirim. Karşılığını bol bol alacaksınız. Evrim üzerine daha iyi bir kitap yok. Bunun gibi bir kitap da asla olmayacak.
11. Neandertal, Dimitra Papagianni, Michael A. Morse
'Neandertallerin hikâyesi, yeni keşifler ve değer yargılarını altüst eden bilimsel yenilikler sayesinde değişikliğe uğramıştır.
Artık Avrupa’daki evrimlerinin ve Asya’ya yayılımlarının izini sürmek, DNA’larını incelemek ve nasıl yaşayıp nasıl öldüklerini anlamak mümkün. Neandertallerin davranışları, günümüzün basmakalıp düşüncelerinden çok uzak, şaşırtıcı derecede moderndi:
- Hastalarına bakıyorlar,
- Ölülerini gömüyorlar,
- Büyük hayvanları avlıyorlar,
- Kırmızı boya kullanıyorlar,
- ve konuşuyorlardı.
Peki, Neandertaller bu kadar gelişmiş bir türse, neden onlar yok oldular da Homo sapiens hayatta kaldı? Neandertallerin hikâyesine bütünüyle baktığımızda çok büyük bir sır ortaya çıkıyor: İnsan olmak ne demektir?
12. 50 Soruda Yaşamın Tarihi, Deniz Şahin
Bilim ve Gelecek Kitaplığı '50 Soruda' dizisinin yedinci kitabı olan 50 Soruda yaşamın tarihi'nde, İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Araştırma Görevlisi Deniz Şahin, canlılıkla ilgili temel bilgileri vermenin yanı sıra, evrenin tarihini canlılık bağlamında yeniden kuruyor. Yazarın, canlılıkla ilgili oldukça geniş bir bilimsel bağlamda ilerlerken geçtiği kimi sorular şöyle:
Yaşamın organizasyonu nasıldır? Arsenik seven bakteriler: Yaşamın biyokimyasının tanımı değişiyor mu? Hücrenin yapısı nasıldır, hücrede bilgi akışı nasıl olur? Canlılar nasıl çeşitlenmiştir? Evrim kuramı ile ilgili yanlış bilinen noktalar nelerdir? Evrende yaşam nerelerde ortaya çıkabilir? Dünya dışında yaşam var mıdır? Evren nasıl ortaya çıkmıştır? Dünya ne zaman ve nasıl oluştu? Dünya'da yaşam ne zaman ve nerede başladı? Yaşam için gerekli öncü moleküller nelerdir? Yaşamın ortaya çıkışının, laboratuvar şartlarında deney yapılabilmiş midir? Kendini çoğaltabilen ilk molekül / sistem hangisidir? İlk hücre zarı nasıl oluştu? Eşeyli üreme nasıl ortaya çıktı? Memeliler nasıl ortaya çıktı? Dinozorlar yok oldu mu? İnsanın evrimindeki temel aşamalar nelerdir? Dünya üzerinde canlılık hiç yok oluşun eşiğine geldi mi? Bugün kitlesel bir yok oluşun eşiğinde miyiz?
13. Sevişen Beyin: Eş Bulma Süreci İnsan Doğasını Nasıl Belirledi?, Geoffrey Miller
Darwin’in Türlerin Kökeni yayımlanır yayımlanmaz bilimin yönünü değiştirdi.
Oysa Darwin’in cinsel seçilimi anlattığı ikinci kitabı İnsanın Türeyişi neredeyse yüzyıllık bir gecikmeyle kabul gördü. Sevişen Beyin, Darwin’in cinsel seçilim kuramının modern versiyonunu özetleyerek, insan zihninin nasıl ve neden evrildiğiyle ilgili şu ana kadar yapılmış en ikna edici ve radikal açıklamayı sunuyor. Bu kurama göre tavus kuşlarının kuyruklarından kuşların şakımalarına, insanların kültürel yaratılarından bilime kadar bütün zihinsel etkinliklerin temelinde eş bulma süreci yatmaktadır. Bazı özelliklerimizin özellikle çekici olmasının sebebi, bunların potansiyel bir eşin uyum yeteneğine işaret etmesidir.
14. Gen Bencildir, Richard Dawkins
'Gen Bencildir' ilk yayımlandığı 1976 yılında biyologlar ve halk arasında büyük bir heyecan dalgasına yol açmıştı. Genin gözünden hayata bakışı parlak bir şekilde ve sade bir yazımla sunuşu, doğal seçilimin doğasıyla ilgili düşünce dizileri ile birleşerek evrimi anlayışımızla ilgili geniş kapsamlı imalarda bulunmuştu. Zaman, kitaptaki fikirlerin önemini onayladı. Kuvvetli entelektüelliğe sahip olmasına rağmen teknik bir dille yazılmamış olan 'Gen Bencildir' birçoklarınca bilim yazıtının başyapıtı olarak görülür ve kitaptaki öngörüler günümüzde bile ilk yayımlandığı gündeki kadar güncelliğini korur.
15. Kör Saatçi, Richard Dawkins
Muhteşem yazım tarzı ile Shakepeare Edebiyat Ödülü kazanmış bir bilim insanı olan Profesör Richard Dawkins, karmaşık bilimsel gerçekleri insanlara basit bir dille anlatmayı kendisine görev edinerek, yaşamın doğa üstü bir yaratıcı olmadan nasıl ortaya çıktığını ateşli bir şekilde anlatıyor. Çağımızın en çok okunan bilim insanları listesinde muhtemelen ilk sırayı alan Dawkins, Gen Bencildir ile sarstığı dünyayı bu kitapla bir kez daha canlandırıyor. Bilimi yanlış anlayan veya anlamak isteyen çeşitli kesimlere çekinmeden dağıttığı eleştirileriyle, uzun yıllar sonra yazacağı Tanrı Yanılgısı kitabının ilk sinyallerini veriyor.
16. Tüfek Mikrop ve Çelik, Jared Diamond
Dünya üzerinde yaşayan bütün insanların 13.000 yıllık tarihi…
İnsanlık tarihi, devletler, savaşlar, keşifler, icatlar ve yeniliklerle doludur. İmparatorluklar kurulup yıkılırken, tarihin seyrini değiştiren, kıtaların kaderlerini belirleyen olaylar yaşandı. Ancak insanlık tarihi nasıl başladı ve nasıl şekillendi? Anadolu ve Orta Doğu coğrafyası tarihin akışında neden bu kadar önemli? Neden Avrasya’da atlar evcilleştirilebilirken Afrika’da zebralar evcilleştirilemedi? Neden Amerika kıtasının yerlileri Avrupa’yı istila etmedi de tersi oldu? Neden bazı toplumlar zenginken diğerleri fakir kaldı?
Tüfek, Mikrop ve Çelik, insanlık tarihinin en can alıcı ve önemli sorularını soran ve bilimsel kanıtlarla yanıtlayan muhteşem bir eser. Biyoloji, coğrafya, dilbilim ve tarih gibi birçok alandan yararlanarak yazılmış, “Batılı” koşullandırmalardan arınmış, geleceği gösteren bir tarih kitabı.
Dinlerin nasıl doğduğu, devletlerin nasıl kurulduğu, mikropların ve onlara bağlı hastalıkların nasıl oluştuğu, tarım ve hayvancılığın hayatımızdaki önemi, yazının neden icat edildiği, insanoğlunun teknolojiyi nasıl ve neden geliştirdiği, insanlık tarihinin temellerinin neler olduğu ayrıntılarıyla bu kitapta inceleniyor.
Ve tüm hikâye bundan 13.000 yıl önce Orta Doğu’da yaşayan bir insanın bir buğday tanesini toprağa ekmesiyle başlıyor.
17. Evrim-Büyük Bir Fikrin Kısa Tarihi, Gerard Cheshire
Darvin kaplumbağalarda bu kadar ilgi çekici ne buldu? İnsan gerçekten maymunlardan mı geliyor? Tavus kuşu kuyruğunu nasıl kazandı? Evrenin başka bir yerinde hayat nasıl olurdu? Görsellerle zenginleştirilmiş bu büyüleyici kitapta. Gerarad Cheshire bize evrenin öyküsünü anlatıyor ve yakınsak evrim, cinsel seçilim, epigenetik başlıkları ve yaşam ağacını gösteren eklerle, hepimizi bugünkü halimizle ulaştıran yolları haritalandırıyor.
18. Ben Maymun muyum? , J. Ayala
Öne sürülen çok sayıda karşıt görüşe rağmen, 'evrim'in en temel bilimsel kuramlardan biri olduğu yadsınamaz. Organizmaların evrimine dair ikna edici kanıtlar sunan Darwin, organizmaların 'tasarım'ını açıklayan süreci de keşfetmişti: doğal seçilim.
Evrim kuramı, neden bu kadar farklı türde organizma olduğunu bilimsel olarak açıklar ve bu organizmalar arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyar. Evrim kuramı, insanların yeryüzünde nasıl ortaya çıktığını ve diğer canlılarla olan biyolojik bağlarını gösterir. Sürekli evrilen bakterileri, virüsleri ve diğer patojenleri anlamamızı ve bunların sebep olduğu hastalıklara karşı etkin koruma yollarının geliştirilmesini sağlar. Tarım, tıp ve biyo-teknolojideki ilerlemeler, evrim bilgisiyle mümkün olabilmiştir.
Bütün kanıtlara karşın, pek çok insan evrim kuramının tartışmalı olduğunu düşünüyor. Önemli bir genetikçi ve evrimci olan Francisco J. Ayala, insanlar da dahil bütün organizmaların kendilerinden çok farklı atalardan evrildiği olgusunu altı temel soruya verdiği yanıtla ortaya koyuyor: Ben Maymun muyum? Evrim neden bir kuramdır? DNA nedir? Bütün bilimciler evrimi kabul ediyor mu? Yaşam nasıl başladı? Hem evrime hem de tanrıya inanmak mümkün müdür?
Yorum Yazın
Gayet güzel kitaplar. Çağrı Mert Bakırcı'nın Evrenin Karanlığında Evrimin Işığı kitabını da tavsiye ederim. Evrim ile ilgili okuduğum kitaplar içinde insan z... Devamını Gör
Evrim bilimsel bir gerçektir.Tüm dünyada saygın bilim adamlarının tamamına yakını evrimi kesin olarak destekliyorlar.Bu konuda Yeryüzündeki En Büyük Gösteri ... Devamını Gör
evrim gerçek olsa şuan evrimleşmekte olan yarı maymun yarı insan canlılar görürdük. ayaklı balina iskeleti haberide yalan çıktı
Atalarımızın maymun olduğu kadar evrim bilgisine sahip olunca "yarı maymun yarı insan" aramak da gerekiyor tabi :) Hatta altı maymun üstü insan yaratıklar gö... Devamını Gör