Yenidoğanla İlgili Bilinen Geleneksel Uygulamalar Nelerdir? Bebeğe Zararlı Olanlar Var mıdır?
Yenidoğan bebekler, hassas yapıları ve bakım ihtiyaçları nedeniyle ebeveynler için büyük bir sorumluluktur. Ancak, çoğu zaman ebeveynlerin yanılgıya düştüğü bazı yanlış inanışlar vardır. Bu yanlış inanışlar, hem bebeklerin sağlığını hem de ebeveynlerin psikolojisini olumsuz etkileyebilir. İşte yenidoğan bebeklerle ilgili en yaygın yanlış inanışlar ve gerçekler.
Orta Asya Şaman geleneklerinden türeyen "Kırkbasması" nedir?
Kırkbasması, Orta Asya Şaman geleneklerine dayanarak yeni doğan bebeği ve annesini ilk 40 gün boyunca korumak için uygulanır. Anne ve bebek sürekli gözetim altında tutulur, annenin üzerine kırmızı kurdele takılır ve odada nazar boncuğu, soğan, sarımsak bulundurulur. Yastık altına keskin aletler konulur. Bu uygulamaların annenin doğum sonrası depresyon belirtilerini önlemek için yapıldığı düşünülür. Bebeklerdeki sağlık sorunları ise genellikle albasması ile açıklanır.
Bazı yörelerde kız bebekler beş ezan, erkek bebekler üç ezan geçtikten sonra beslenir.
Bazı bölgelerde, kız çocuklarına beş, erkek çocuklarına üç ezan süresince beslenme verilmez ki çocuklar cimri olmasın ve sabırlı yetişsin. Bu sürede bebekler yaklaşık 34 gün aç kalır. Ancak, annenin sütünün hızlı gelmesi için bebeğin doğumdan sonraki ilk saatte emzirilmesi önerilir. Düşük doğum ağırlığı gibi riskli durumlarda, emzirme gecikirse bebeklerin kan şekeri düşebilir ve havale geçirebilirler.
Bebek anne-baba sözü dinlesin, ağız tadı ile yaşasın denilerek bal ve şekerli su verilmektedir.
Bebeklerin anne ve babalarının sözünü dinlemesi ve güzel bir yaşam sürmesi için genellikle şekerli su verilir. Şekerli su vermek, bebeklerin anne sütünü reddetme riskini artırır ve süt gelmesini geciktirir. Bebeklerin kolostrum alması enfeksiyonlara karşı koruma sağlar. Bu yüzden, şekerli su yerine anne sütü vermek daha sağlıklıdır.
İlk sütün bebeğe verilmeyip toprağa atılmasıyla sütün bol olacağına inanılır.
Yeni doğan bir bebeğin ilk beş günü alacağı kolostrum adlı süt, az miktarlı ancak besin değeri yüksektir ve bebeği hastalıklardan korur. Çok tanrılı dinlerde, bu ilk sütün toprağa dökülerek süt bolluğu sağlayacağına inanılır. Fakat kolostrum, bebeğin ilk aşısıdır ve hastalıklardan koruma sağlar.
Göbeğin kuruması için kahve ve reyhan gibi baharatlar sürülür.
Bebeklerin göbek bağının kurutulmasında baharat kullanımı enfeksiyon riskini artırabilir. Göbek bağı çeşitli yerlere konularak çocuğun gelecekteki özelliklerinin etkileneceği düşünülür. Kurutulan göbek bağı genellikle gömülür ve bu yerin çocuğun gelecekteki mesleğini belirleyeceği varsayılır. Kız çocuklarının evde daha çok vakit geçirmesi isteğiyle göbek bağı genellikle sandığın altında saklanır.
Lohusa ve çocuğu kırk basmaması için birlikte yıkama adetidir.
Kırk çıkarma, lohusa ve yeni doğan bebeğin yıkanma ritüeli olup, evden çıkmamaları gereken 40 günlük süreyi kapsar. Kırkıncı gün, bir tas suya kırk adet taş, çiçek veya para atılır ve bu su annenin ve bebeğin üzerine dökülür. Ritüel sonrası, uzun ömür ve zenginlik dileğiyle zengin akrabalar ziyaret edilir. Bebek, yüksek mevkilere ulaşması için yüksek bir yere konulur. Uğurlarken, sağlık ve tatlı dilli olması için bebeğin boynuna un serpilir ve yanına yumurta ile şeker konulur.
Yenidoğan bebek tuzlu su ile yıkanır veya tuzla ovulur.
Birçok kültürde, yeni doğan bir bebeği tuzla yıkamak veya tuzla ovuşturmak, bereket ve uğur getireceği düşünülen bir gelenektir. Bazı bölgelerde ise bu uygulamanın, çocuğun büyüdüğünde terlemesini engelleyeceği inancı hüküm sürer. Ancak, bebeklerin cildi son derece hassastır ve tuzun ciltte yanıklara sebep olabileceği unutulmamalıdır. Dahası, aşırı tuz kullanımı, sıvı kaybına ve kandaki tuz oranının yükselmesine, bu da beyin kanamasına yol açabileceğine dikkat çekmek gereklidir.
Yenidoğanın bacakları ve kolları düzgün, boyu uzun olsun diye birçok yörede kundak uygulanır.
Kundaklama, bebeklerin vücut yapısını düzgünleştirmek için bazı bölgelerde kullanılır fakat sıcak hava ve aşırı sıkı kundaklama, bebeklerde sağlık sorunlarına yol açabilir. Yine de, kundaklama bebeklerin uyku süresini uzatır, prematür bebeklerin gelişimini destekler ve aşırı ağlama durumlarını azaltır. Soğuk hava koşullarında vücut sıcaklığını korur ve ani beşik ölümü riskini düşürür. Bebeğin kollarının sıkıca sarıldığı, bacaklarının serbest bırakıldığı ve sıkı olmayan bir kundaklama yöntemi, bebeği sakinleştirebilir.
Kırsal kesimde bebek beşik içine doldurulmuş ısıtılmış toprağa yatırılır, böylece soğuktan korunur.
Bebekleri ısıtılmış toprakla doldurulmuş bir beşikte yatırmak, kırsal bölgelerde soğuktan korunma yöntemi olarak kullanılır. Ancak, toprağın tetanoz mikroplarını barındırma riski vardır ve bu, özellikle göbek bölgesinden kana karışarak bebeklerde tetanoza neden olabilir. Bu uygulamanın bebeklerin sağlığına olumsız etkileri olabilir.
Sarı örtü örtülerek sarılığın önleneceği inancı vardır.
Yenidoğanlarda sık rastlanan sarılık, bazen ciddi durumlar nedeniyle acil tedavi gerektirebilir. Ancak genellikle fizyolojik sarılık olarak bilinen ve ilk iki haftada çoğu bebekte görülen bir durumdur. Sarılık belirtisi gösteren bir bebek mutlaka doktor kontrolünden geçmelidir, çünkü tedavi gecikirse kalıcı beyin hasarı riski vardır.
Kötü gözlerden korunmak amacı ile nazar boncuğu kullanılmaktadır.
Nazar boncuğu, İslamiyet öncesi Türk kültürünün bir parçasıdır. Göz, insanın dünyayı algılama biçimini belirleyen bir pencere olarak görülür ve her türlü düşüncenin ilk kaynağıdır. Bu sebeple, nazar boncuğu, kötü niyetli bakışlardan korunmak için kullanılır. Bebeklere genellikle omuzlarına çengelli iğne ile nazar boncuğu takılır. Bebekler nazar boncuğunu yutabilir ya da soluk borusuna kaçabilir. Bu durumlar, nazar boncuğunun kullanımıyla ilgili potansiyel riskleri ortaya koyar.
Meme İmplantları Hamilelik ve Emzirmeye Engel mi?
Bebeklerde Doğum Sonrası Sıklıkla Görülen Göbek Fıtığı Neden Olur?
Yorum Yazın