Peki Şimdi Ne Olacak? 15 Maddeyle ‘Evet’ Sonrası Yaşayacağımız Siyasi ve Ekonomik Değişimler
Türkiye, tarihi referandumda oyunu kullandı ve Parlamenter sistem yerine cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin getirilmesine, cumhurbaşkanına geniş yetkiler verilmesini öngören anayasa değişikliğine %51,4 ile 'Evet' dedi. 55 milyondan fazla seçmenin oy kullandığı referandumda kesin sonuçların açıklanması yaklaşık 10 günü bulacak.
Peki neler değişecek, şimdi ne olacak? Şöyle bir toparlayalım:
Referandumdan çıkan 'Evet', her birimizin hayatına, siyasete, ekonomiye, yüksek öğretim ve yargıya çokça değişiklik getirecek:
1. Değişikliklerin büyük bir çoğunluğu 3 Kasım 2019’da hayata geçerken, üç değişiklik hemen yürürlüğe girecek.
Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu 30 gün içerisinde yeniden yapılandırılacak,
Askeri yargının kaldırılması hemen yürürlüğe girecek,
Cumhurbaşkanı’nın partiye üyelik hakkı da hemen uygulanabilecek.
Not edelim; AK Parti Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, 27-28 Nisan'dan sonra Erdoğan'a parti üyeliği teklifi yapabileceklerini söyledi.
2. Cumhurbaşkanı “devletin başı” olarak yürütme yetkisini kullanacak. Başbakanlık kaldırılacak.
Aynı zamanda Cumhurbaşkanı kanunları yayımlayacak ve tekrar görüşülmek üzere TBMM’ye geri gönderebilecek.
Kanunların anayasaya aykırılığı gerekçesiyle AYM’ye iptal davası açabilecek.
3. Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkacak.
Milletvekili seçilme yaşı ise 25’ten 18’e indirilecek. Askerlikle ilişiği olanlar bu kapsam dışında kalacak; ama Erdoğan 18 yaşında milletvekili olanların askerlikten muaf olacağını söylemişti. Dolayısıyla düzenleme yasalaşırsa, bu düzenlemeye 'milletvekili seçilenlerin askerlikle ilişiği kalmamıştır' tarzı bir ifade eklenmesi muhtemel.
4. TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimleri beş yılda bir yapılacak; iki seçim bir arada aynı gün olacak.
Bu çerçevede, TBMM ve cumhurbaşkanlığı için bir sonraki seçim tarihi 3 Kasım 2019 olarak belirlendi.
Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa TBMM seçimi cumhurbaşkanı seçimi ile yenilenecek.
5. "Gensoru” Meclis'in yetkileri arasından çıkacak.
TBMM, denetim yetkisini “Meclis araştırması, genel görüşme, meclis soruşturması ve yazılı soru” yollarıyla kullanabilirken, “gensoru” yetkisi artık olmayacak.
Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, soruşturma açılmasına üye tam sayısının beşte üçünün gizli oyuyla karar verebilecek.
6. Cumhurbaşkanı, yardımcılarını ve bakanları kendisi atayacak; görevlerine son verebilecek. Bakanlıkların kurulup kaldırılması ve yetkileri de Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.
Bakanlar kabine dışından atanacak. Aynı zamanda Cumhurbaşkanı, üst düzey kamu yöneticilerini de atayacak ya da görevlerine son verecek.
Cumhurbaşkanının hastalığı ve yurt dışına çıkması durumlarında ise, yerine bir yardımcısı vekalet edecek ve cumhurbaşkanı yetkilerini kullanabilecek.
7. Cumhurbaşkanı TBMM seçimlerinin yenilenmesini isteyebilecek. Ancak bu durumda kendisinin de seçimi yenilenecek.
Aynı şekilde TBMM, üye tam sayısının beşte üç çoğunluğuyla Cumhurbaşkanı seçiminin yenilenmesine karar verebilecek.
Yeni sistemde bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebiliyor; ama eğer ki Meclis, cumhurbaşkanının ikinci döneminde seçimlerin yenilenmesine karar verecek olursa, o cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek.
8. Cumhurbaşkanı yürütme yetkisine ilişkin konularda kararname çıkarabilecek, kanunların uygulanması için yönetmelik yapabilecek.
Normal koşullarda, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler bu kararnamenin kapsamı dışında olacak.
Yine normal koşullarda, kanunda açıkça düzenlenen konularda da cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarılamayacak.
Fakat Cumhurbaşkanı'nın OHAL ilan etme yetkisi bulunuyor.
OHAL döneminde çıkarılacak cumhurbaşkanlığı kararnameleri ise, normal koşullardaki sınırlamalara tabi olmayacak ve cumhurbaşkanı temel hak ve hürriyetlerle ilgili kararname de düzenleyebilecek.
9. Askeri yargıdan gelen üyelerin çıkarılmasıyla, Anayasa Mahkemesinin (AYM) üye sayısı 15’e indirilecek. Üyelerin üçünü TBMM, 12'sini ise Cumhurbaşkanı atayacak.
AYM Genel Kurulu da en az 12 yerine, en az 10 üyeyle toplanabilecek.
Bu arada Mili Güvenlik Kurulunun (MGK) yapısında da değişiklik yapılarak, Jandarma Genel Komutanı’na yer verilmeyecek.
HSYK'nın ismi ise 30 gün içinde Hakimler ve Savcılar Kurulu olarak değişerek, üye sayısı 22’den 13’e, daire sayısı da üçten ikiye düşürülecek.
Adalet Bakanı ile müsteşarının doğal üye olacağı Kurul’un dört üyesini cumhurbaşkanı, yedisini TBMM seçecek.
Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak.
10. Cumhurbaşkanı YÖK üyelerini de seçebilecek.
Yükseköğretim Kurulu, üniversitelerce seçilen adaylar arasından cumhurbaşkanınca atanan üyeler ile, cumhurbaşkanınca doğrudan seçilen üyelerden oluşacak.
Referandum sürecinde, üzerinde en az durulan konulardan biri ise Anayasa’daki mali ve ekonomik hükümlerde ne değişiklik yapılacağı konusuydu. Peki ekonomik anlamda neler olacak? Şimdi de onları görelim:
11. Bütçeyi Cumhurbaşkanı yapacak.
Değişiklikler ile, kanun hükmünde kararname ile bütçede değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanı'na veriliyor.
Bütçe teklifi Bütçe Komisyonunda görüşülecek; ancak yeni düzenlemede Bütçe Komisyonunun kaç milletvekilinden kurulacağı, bu komisyonda iktidar ve muhalefetin nasıl temsil edileceğine ilişkin bir düzenleme şu an için bulunmuyor.
12. Bütçe, önceki yıl bütçesine göre ödeneklerin yeniden değerleme oranını baz alınarak artırılarak uygulanacak.
Şöyle anlatalım:
Bütçe teklifi önce Bütçe Komisyonunda görüşülecek. Gerekli müddet içerisinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici bütçe kanunu çıkarılacak. Geçici bütçe kanununun da çıkarılamaması durumunda ise, yeni bütçe kanunu kabul edilinceye kadar, bir önceki yılın bütçesi yeniden değerleme oranına göre artırılarak uygulanacak.
13. Cumhurbaşkanının vergi, fon, resim, harç vs mali yükümlülükleri koyup kaldırma yetkisi olacak.
Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin, kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanı'na verilecek.
14. Aynı konu dış ticaret ve piyasaların denetimi hakkında da geçerli.
Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla, ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi vb dışında ek mali yükümlülükler koymaya ve kaldırmaya Cumhurbaşkanı yetkili olacak.
15. Peki uzmanların referandum sonrası Dolar / TL tahminleri ne yönde?
Referandumun ardından gelen kanı, Türk Lirası’nın ve Türk varlıklarının kısa vadede değer kazanacağı yönünde. Döviz stratejistlerine göre Dolar / TL'nin kademeli olarak kısa vadede 3,55 seviyelerine gerilemesi için şartlar uygun.
Uzun vadede ise genel kanı, doların yeniden yükselişe geçebileceğini işaret ediyor. Referandum sonucunun ardından Goldman Sachs, Dolar/TL’nin 12 aylık bir süre içerisinde 4’e çıkabileceğini tahmin ettiklerini belirtti. Morgan Stanley ise 4 sınırına yıl sonunda dayanılacağına yönelik tahminini korudu.
Tüm bu değişimlerin beraberinde getireceklerini hep birlikte göreceğiz artık...
İşin bundan sonrası büyük oranda Cumhurbaşkanı'nın şimdiden itibaren sergileyeceği tavır ve adımlara bağlı olacak.
TL'nin referandum sonucuna tepki vererek bir süre yükseleceği kesin. Ama bunun sönmemesi için hem Türkiye’nin karşı karşıya olduğu diğer sorunların, hem de yeni ekonomik yönetim hakkındaki endişelerin giderilmesinde yeni sisteme epeyce rol düşüyor. 🤔
Yorum Yazın
offff bu adamı bi 15 sene daha başımızda görecez. ömrümün en güzel yılları bu adamın olduğu döneme denk geldi bahtsızlığımı sikeyim ya
sinirden gülüyorum :'D
nor topu gibi sultanımız oldu,bahçeliye de sadrazamın sol testisi olmak kaldı :D
Seviyeni soksunlar senin
kısaca halkımızı s*kmeye daha güzel devam edecekler herşey akepeye g*tunun kılıyık huloğğğ...:(
Tamam.