Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Paylaşmadan Önce Bir Düşünün
Hemen hemen hayatımızın her alanında yer edinen teknoloji sayesinde artık her konu ile ilgili farklı bilgilere erişmek mümkün. İster Google üzerinden yaptığınız arama, ister facebook, twitter ve diğer sosyal medya ortamlarında veya e-posta yoluyla arkadaşlarımızdan gelen sayısız bilgi ve bağlantı olsun, bu bilgilerin doğruluğundan tam olarak emin olmak imkansız. Ancak biraz dikkat ve özen ile hurafeler içeren haber, bağlantı ve e-postaları fark etmek ve bu bilgilerin yayılmasını biraz olsun engellemek mümkün.
1. Göndereni-kaynağı belli değil
Size gelen e-posta, gönderen arkadaşınız tarafından yazılmamış, sadece iletilmiş ise ve e-postayı ilk yazan kişinin kimliği belirsiz ise bu durum şüphelenmeye başlamanız için önemli bir neden. Benzer şekilde okuduğunuz, duyduğunuz bir haberde haber kaynağının belirli olmaması da önemli bir işaret.
2. Tüm tanıdıklarınıza iletin!
Bu ve benzeri ifadeler içeren tüm iletilere kuşku ile yaklaşın. Bu taleplerin içeriği “arkadaş listenizdeki herkese gönderin.“, “sizin için önemli olan herkese iletin” gibi ılımlı ifadelerden “bu bilgiyi ileterek birilerinin hayatını kurtarabilirsiniz.” gibi vicdanınızı zorlayan taleplere dek varabilir. Talep ne kadar kışkırtıcı ise şüphelenmekte o kadar haklısınız
3. Kızgınlık, merhamet ve yardım hissi uyandıran içerik
İleti yalancıları genelde kişilerde bu tip hisler uyandırarak ilettikleri bilgilerin yaygınlaşmasını sağlarlar. Duygu sömürüsü, yardım talebi veya ölüm tehlikesi üzerine kurulmuş iletilere şüphe ile yaklaşın.
4. Komplo teorileri
·
Kandırıldığını düşünmek bir insanın en ağrına giden ve en hızlı tepki vermesini sağlayacak durumlardan biri. Bu nedenle iletileri komplo teorileri ile güçlendirmek hurafe yayıcıların sıklıkla kullandığı taktiklerden. Bir hastalığın bulunmuş ama herkesten saklanan tedavi yöntemi, şirketler ve ülkeler arası gizli ortaklıklar, devletin bildiği ama açıklamadığı gizli bilimsel çalışmalar,dünyaya çarpmak üzere olan göktaşları ile ilgili bilgiler içeren iletilerin size gelene kadar ne zamandır kaç bin kişiyi çoktan dolanmış olduğunu bir düşünün. letide yazanlar doğru olsaydı şimdiye kadar bunları ana haber bülteninde duymuş olmanız gerekmez miydi?
5. Bir arkadaşımın başına gelmiş
·
Ne zaman olduğu ve kimin başına geldiği belli olmayan olaylar üzerine kurulu iletilere, haberlere ve hikayelere inanmayın. “İstanbul’da yaşayan bir genç…“, “işyerinden__bir arkadaşım…“, “abimin okulundan bir doktor…” diye başlayan hikayelerin çoğunun yalan olduğunu anımsayın. Eğer size gelen ileti gerçekten de tanıdığınız herkese yaymanızı erektirecek denli önemli ve geçerli bir bilgi içeriyorsa, söz konusu kişinin kimliğinin ve olayın olduğu yer ve zamanınbelirsiz olması saçma değil mi?
6. İnanılır gibi değil ama doğru
·
Gelen iletide sizi ikna etmeye çalışan ifadeler olması, muhtemelen o iletinin içeriğinin yalandan ibaret olduğunun en önemli göstergesidir. “Bendenedim doğru“, “Bu bir hoax değildir“, “%100 gerçek” ifadelerini içeren e-postalara şüpheyle yaklaşın.
7. Bilimsel veri ve referans eksikliği
Her ne kadar pekçok ileti ve haber bilimsel veri içerir gibi görünse de çinde genelde desteksiz, neden-sonuç ilişkisi eksik ve kendi içinde çelişen bilgiler içerirler. Böyle bir iletinin içinde verilen bilgilerde güvenilir kaynaklara ilişkin bir referans, intenet adresi veya konuya hakim bir otoritenin adı olmaması içeriklerinin güvenliğinden şüphelenmeniz için iyi bir neden. Elbette aynı şey gazetede veya inernette okuduğunuz haberler için de geçerli.
8. Yersiz bilimsel jargon
Aldığınız iletilerde veya okuduğunuz haberlerde geçerli bir referans gösterilmeden herkesin anlamadığı bilimsel terminolojinin kullanılması şüphelenmeniz gereken durumlardan bir diğeri. Hurafe yayıcılar bilgi vermekten kaçınır ama bol bol bilimsel terminoloji kullanarak ürettikleri yanıltıcı içeriğin önemli ve ciddi görünmelerini isterler. “Nükleer“, radyasyon“, “kanserojen” gibi ifadeler hurafe yayıcıların en sevdikleri sözcüklerdir.
9. BÜYÜK HARF KULLANIMI ve ünlem işaretleri!!!!!
Bu tip iletiler okuyan kişide aciliyet hissi yaratarak en kısa zamanda en fazla kişiye iletilmeyi sağlayacak şekilde tasarlanıyorlar. Büyük harf ve ünlem sayesinde zihinsel olarak alarma geçen alıcı içeriğine fazla kafa yormadan içinde sokulduğu aciliyet hissi ile tüm tanıdıklarına bu “önemli (!)” bilgiyi ulaştırmak zorunda hissediyor kendini. Unutmayın, bir iletinin içinde ne kadar fazla sayıda büyük harf ve ünlem varsa içeriğinin doğru olmama ihtimali de o kadar yüksek.
Neler Yapabiliriz
Bir ileti gördüğünüzde öncelikle içerini mantık süzgecinden geçirmeniz yerinde olacaktır. O güne kadar duyduğunuz, öğrendiğiniz somut bilimsel verilerle çelişen bilgileri ileterek hurafe yayıcılara alet olmamak için önce iletinin/haberin içerdiği iddiayı teyit etmeye çalışın. Bunun için internet’te pekçok geçerli ve ciddi kaynak mevcut. Bu araştırmayı yaparken hurafelerin yayılma hızını da göz önünde bulunun. Size gelen bilgiyi teyit edeceğiniz yer referans göstermeden aynı iletiyi yayınlayan blog sayfaları değil, güvenli ve geçerli bilgi veren web siteleri olmalı.
İnternet aracılığı ile teyit edemediğiniz haber ve iletilerin aslını anlamak için konunun ehli olan bir kişiye danışmayı deneyebilirsiniz.
Tüm bu araştırmalar sonucunda hala arkadaşlarınızla paylaşmak isterseniz içeriğinden emin olduğunuz haber ve iletileri ancak bulduğunuz kaynaklara ilişkin internet adresleri ve referans gösterebileceğiz diğer bilgileri de ekleyerek iletin.
Yorum Yazın