Kentsel Dönüşüm ve Aldığımız Nefeste 'Asbest' Tehlikesi: 'Akciğer Kanserinde Patlamaya Neden Olabilir'

Kentsel dönüşüm projeleri ile birlikte 2010’dan önce yapılan binaların yıkımı nedeniyle asbest tehlikesi gündemde. Uzmanlar inşaat firmalarının 7 ila 8 bin liralık maliyet için halk sağlığını hiçe saydığını vurguluyor ve yıkılan eski binalardan çıkan ve rüzgârla çevreye yayılan asbest tozlarının gelecek 15-20 yıllık süreçte akciğer kanserinde patlamaya neden olabileceği uyarısını yapıyor. 

2010 yılından önce yapılan tüm binalarda asbestli malzemelerin kullanıldığını öne süren Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) İstanbul İl Koordinasyon Kurulu Genel Sekreteri Cevahir Efe Akçelik, “İstanbul’daki 39 ilçe belediyesinden sadece yedisinde eski binaların yıkımı için ‘asbest temiz’ belgesi isteniyor. Bu ilçeler Kadıköy, Şişli, Beşiktaş, Ataşehir, Maltepe, Tuzla ve Bağcılar. Müteahhitler asbest ölçümü ve önlemlerini mali külfet görürken, belediyeler üzerinde baskı kurmaya çalışıyor. Yıkım, yapım işini yapacak müteahhit bir an önce ruhsat alarak zaman ve maliyeti minimize etmek istiyor. Yönetmelikler olsa da ilçe belediyelerin yaptırım gücü olmadığından asbest ölçüm ve denetimleri gerçekleştirilmiyor” diyor.

Türkiye’de asbest ölçümü yapan yaklaşık 20 akredite firma bulunuyor. Vonka Asbest Mühendislik’in sahibi Kenan Yıldız, Milliyet’ten Mert İnan'a yaptığı açıklamada, şu bilgileri verdi: 

“Yıkım yapılacak eski binaların neredeyse tamamında asbestli malzemeler var. Müteahhitler asbest raporu almaktan kaçınıyor. Oysa, 5-6 katlı bir binada yapılacak ölçüm raporunun maliyeti bin 500 lirayı geçmez. Genellikle eski binaların kazan daireleri, yer karoları, marley ve çatı sistemlerinde asbest tespit ediyoruz. 5-6 katlı bir binadaki asbestli malzemenin söküm ve bertaraf edilmesi 7-8 bin lirayı geçmez. Her eski üç binadan birinde asbestli malzeme olduğu varsayılıyor. Ancak gerçekten denetim ve ölçümler yapılsa bu oran her iki binanın biri olarak kayıtlara geçer. Yıkım öncesi asbestli malzemelerin uzmanlar tarafından sökülerek, İBB’nin atık merkezine yollanması gerekiyor.”

Yıldız, diğer riskli konunun da eski gemi sökümünden kaynaklandığı söylüyor. Yönetmelikler olmasına karşın, denetimlerin yetersiz olduğunu belirten Yıldız, “Sekiz ilçe dışında güvenli bertaraf yok. Yetkili bakanlıklar ilçe belediyelere denetim ve yetki devri yapmalı. Örneğin İstanbul Fikirtepe’de kentsel dönüşüm yapılıyor. Bu bölgedeki dönüşüm bakanlık tarafından yürütüldüğünden asbest raporları alınmadı. Türkiye’de asbest ölçümü yapan 20 firma var. Herkes birbirini tanıyor. Yıllardır bu işin içindeyim. Gemi sökümleri en çok asbest riski olan çalışma alanı. Bugüne kadar sadece Silahlı Kuvvetler’e ait iki eski geminin sökümü için asbest raporu ve güvenli bertaraf gerçekleştirdik. Söküm yapılan eski gemiler nasıl söküldü, atıklar nereye boşaltıldı? Kimsenin haberi yok. Durum sandığınızdan daha ciddi risk içeriyor” diye konuşuyor.