Büyük Taarruz'un Zaferle Sonuçlanmasının Dünya'nın Dört Bir Tarafında Nasıl Yankılandığını İnceliyoruz
Milli Mücadele'nin silahlı safhasını başarıyla tamamlayan Büyük Taarruz Meydan Savaşı, 101 sene önce bugün Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları'nın Dumlupınar'da kazandığı zaferle sonuçlandı. Bu andan itibaren düzensiz bir şekilde İzmir'e doğru çekilen Yunan Ordusu'nun Anadolu'dan çekilme süreci başladı. Anadolu'daki Türk zaferi başta İngiliz sömürgelerinde olmak üzere tüm dünyada büyük ses getirdi.
Bu içeriğimizde, Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasının dünyada nasıl yankılandığını sizler için derledik.
Arkasına Büyük Britanya'nın desteğini alarak çok büyük bir Orduyla Ankara önlerine kadar gelen Yunan Ordusu, 26 Ağustos 1922'de başlayan Türk karşı saldırısına direnemedi ve büyük bir bozgun yaşadı.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Orduları, 30 Ağustos'ta Dumlupınar'da Yunan cephesini yardıktan sonra müthiş bir hızla ilerleyerek 9 Eylül'de İzmir'e girmeyi başardı.
Megali İdea yani Büyük Yunanistan hayaliyle Anadolu içlerine kadar giren Yunan Ordusu ise çok büyük bir felaket yaşadı. Yunanistan, uzun yıllar bu savaşın sonuçlarıyla yüzleşti. Ülke ekonomik olarak da büyük buhranlara sürüklendi.
Yunanistan'da bu savaş, 'Küçük Asya Felaketi' olarak anılıp yazılıyor.
Hint lider Mahatma Gandhi, Türk Ordusu İzmir'e girdikten sonra yaptığı açıklamada şu tarihi ifadeleri kullandı:
'Haydi beni tekrar tutuklayın, yine zindanlara atın İngilizler. Ancak öldürmek ve tutuklamakla iş bitmiyor. İşte öldü sandığınız Türkler, kendi cenaze törenlerinde tabutlarını başlarınıza geçirdiler.'
Yeni Delhi'de bu açıklamayı yapan Gandhi, tüm dünyada büyük ses getirdi. Ancak İngilizleri asıl şok eden açıklamayı Hint Müslümanları lideri Muhammed Ali Cinnah Londra'da, Avam Kamarası'nda düzenlediği basın toplantısında yaptı.
Kurtuluş Savaşı boyunca Anadolu'ya sürekli olarak para yardımı yapan Hint Müslümanları'nın lideri Cinnah, Londra'da tarihe geçen şu sözleri söyledi.
'İngilizler savaşı engelleyebilirdi. Bu güçleri vardı. Ancak bunun yerine Yunan Ordusu'na sürekli destek vererek savaşı körükledi. Biz Hint Müslümanları, her zaman Türk Ordusu'nun zaferi için dua ettik. Şimdi ise bu kutlu zafer için Allah'a hamd ediyoruz. Ben buradan, Mustafa Kemal'in ve Türk Ordusu'nun önünde saygıyla eğiliyorum. Bu zafer yalnızca Mustafa Kemal'in zaferi değildir. Tüm mazlumlar dünyasının zaferidir.'
Muhammed Ali Cinnah'ın ismi sonradan Ankara'nın en önemli caddelerinden birine verildi.
Büyük Britanya, Yunan Ordusu devre dışı kaldıktan sonra, Anadolu'da Türklerle savaştırmak için sömürgelerinden asker talep etti. Aldığı karşılık ise Londra yönetimi için çok büyük bir şok olacaktı.
İrlanda Ulusal Meclisi, olağanüstü toplanarak İngilizlerin talebini değerlendirdi. Oy birliği ile verilen kararda 'General Kemal'in Ordusuyla savaşarak ölecek tek bir evladımız yoktur' açıklaması yapıldı. Bununla birlikte ilerleyen süreçte de İrlanda, Türkiye'ye tebrik telgrafları gönderdi ve Lozan görüşmelerinde başarılar diledi. Aynı dönemde gerçekleşen İrlanda Özgürlük Savaşı'nın da Türk Kurtuluş Savaşı'ndan ilham aldığı tarihçiler tarafından sıklıkla dile getiriliyor.
Yalnızca İrlanda değil neredeyse tüm Britanya kolonileri de benzer bir tutum ortaya koydular. Kanada Başbakanı Mackenzie King, durumun 8 yıl önce patlak veren I. Dünya Savaşı'ndan farklı olduğunu, asker gönderebilmek için Kanada Meclisi'nin karar vermesi gerektiğini açıkladı.
İngiliz Başbakan Lloyd George, asker taleplerinin reddedilmesi sonrası savaş politikalarında yalnız kaldı ve zaman içinde hükümeti güçsüz hale geldiği için istifa etmek zorunda kaldı. Bu süreç İngiliz dış politikasının en yoğun şekilde itibar kaybettiği dönem olarak tarihe geçti. İrlanda ve Kanada'nın yanı sıra; Avustralya, Yeni Zelanda, Burma ve Güney Afrika da Anadolu'da başlaması muhtemel yeni bir savaşa destek vermeyeceklerini açıkladılar.
Başbakan Lloyd George, Ankara hükümetinin Sevr Antlaşmasını ihlal ettiği gerekçesiyle yeni bir savaş peşinde koşsa da kendi kamuoyundan da beklediği desteği alamadı.
İngiliz basını, Dünya Savaşı'nın hem maddi hem de insani yıkımları sonrası hükümetin hala Anadolu'da savaş peşinde koşmasını çok sert bir dille eleştirdi. İngiliz hükümetinin Yunan Ordusuna verdiği koşulsuz destek yerden yere vuruldu. İngiltere'nin önemli müttefiklerinden Fransa da 'Anadolu'da kalan askerlerini derhal geri çekeceklerini' açıklayarak İngilizlere rest çekti.
Milli Mücadele'nin zaferle sonuçlanması, tüm dünyada özellikle İngiliz sömürgelerinde bağımsızlık hareketlerine ilham kaynağı oldu.
Bin yıllık İngiliz dış politikasının iflas ettiği ve istediğini alamadan Anadolu'dan ayrılmak zorunda kaldığı bu süreç; Hindistan'dan Uzak Asya'ya; Avustralya'dan, Mısır'a; İrlanda'dan Güney Afrika'ya kadar birçok ülkede ulusal mücadelelere örnek gösterilen bir süreç olarak yorumlandı.
İngilizler ise Mudanya'da Ankara hükümeti ile anlaşarak bir yıllık bir süreç içinde İstanbul'u ve Trakya'yı teslim etmeye razı oldular.
Yorum Yazın