6 Başlıkta OECD Verileri ile Türkiye
Türkiye'nin üyesi olduğu İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) raporları, Türkiye'de gelir eşitsizliğinden sendikalaşmaya, sağlık harcamalarından eğitim ve yaşam kalitesine birçok konuda çarpıcı gerçekler ortaya koyuyor. Farklı alanlarda hazırlanan raporlarda son sıralarda bulduğu yerler ile dikkat çeken Türkiye, OECD'nin gelir, eğitim, çevre sağlık, ve yaşam memnuniyeti gibi kriterlerle oluşturduğu Daha İyi Yaşam Endeksi'nde de üye ülkeler arasında kötü bir tablo çizmeye davam ediyor.
OECD raporları ve Better Life Index kriterleri baz alındığında Türkiye'deki durumun genel bir değerlendirmesi;
1. Enerji Zamlarında OECD Şampiyonu
OECD Enerji Endeksi’ne göre Türkiye, 12 yılda OECD üyeleri içinde % 229 zam oranıyla en ucuz ülke konumundan en pahalı ülkeye dönüştü.
Yüzde 88.7 olan OECD fiyat artışı ortalaması ile yüzde 84.9 olan OECD Avrupa ortalamasını çok geride bırakan Türkiye, ekonomik kriz nedeniyle iflasın eşiğine gelen komşu Yunanistan’daki yüzde 152 zam oranını dahi sollamıştır.
2. Gelir Dağılımı Eşitsizliğinde İkinci Sırada
OECD'nin 9 Aralık 2014'te açıkladığı raporunda, Türkiye'nin son yıllarda bu konuda aşama kaydetmekle birlikte 0,41 puan ile Meksika'nın ardından en yüksek -yani en kötü- ikinci orana sahip olduğu vurgulandı.
Gini katsayısı bir ülkede yaratılan ekonomik değerin nüfusa ne derece eşit paylaştırıldığını ölçmek için kullanılan bir ekonomik gösterge olarak kabul ediliyor.
0 ile 1 arasında değişen oranlarda sıfıra yakın değerler gelir adaletini gösterirken, yüksek oranlar yaratılan gelirin çok kısıtlı bir nüfusun elinde toplandığına işaret ediyor.
3. En Kötü Sendikalaşma Oranı ile OECD Sonuncusu
Çalışma Bakanlığı verilerine göre 2003 yılında yüzde 57.5 olan sendikalaşma oranı bugün sadece yüzde 9.68.
Bu oran bile Türkiye'deki sendikal örgütlenmenin durumunu gözler önüne sererken OECD, bakanlığın verilerinden daha farklı sonuçlar ortaya koyuyor.
Nedeni ise OECD’nin ülkelerde sendikalı olup toplu sözleşmeden de yararlanan işçilerin oranını alması. Çalışma Bakanlığı ise sadece o sektörde sendikalı olan işçilerin oranını veriyor. Bu yüzden OECD’de Türkiye’nin sendikalaşma oranı sadece yüzde 4.5 çıkıyor.
Bu da OECD ülkeleri arasında Türkiye’yi yine sonuncu yapıyor. Ayrıca bu veri bize Türkiye’de sendikalı olan işçilerin bile yarısının toplu sözleşmeden yararlanamadığını gösteriyor.
4. Sağlık Harcamalarında Son Sırada
OECD'nin Aralık ayında yayımladığı 2014 yılı Sağlık Raporu'na göre, üye ülkeler arasında Türkiye, sağlık harcamalarının gayri safi milli hasılaya oranında son sırada yer alıyor.
Verilere göre AB ülkelerinde, sağlık harcamalarının, gayri safi milli hasılaya oranı 2012’de yüzde 8,7 oldu. Bu oran bir önceki yıl da aynı düzeydeydi.
Sağlık harcamalarının gayri safi milli hasılaya oranında yüzde 11,8 ile Hollanda ilk sırada gelirken, 11,6 ile Fransa ikinci sırada, yüzde 11,4 ile İsviçre üçüncü sırada yer aldı. Türkiye'nin sağlık harcamalarının gayri safi milli hasılaya oranı yüzde 5,4 olurken, Türkiye bu oran ile son sırada yer aldı.
MR Tetkikinde ABD'nin Ardından 2. Sıradayız
Sağlık harcamaları konusunda OECD raporuna yansıyan ilginç bir bilgi de MR tetkiki konusunda. Rapora göre MR tetkikinde ABD birinci, Türkiye ise ikinci sırada yer alıyor.
Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan ve Türkiye'nin nüfus başına düşen hastane yatak sayısı, kişi başına düşen doktor sayısı gibi parametrelerde alt sıralarda yer aldığını, buna rağmen MR çekiminde ikinci sırada bulunduğunu söyleyen Türk Manyetik Rezonans Derneği Başkanı Prof. Dr. Muhteşem Ağıldere, hastalığın doğru teşhisi için MR ve diğer radyolojik yöntemlerin önemli olduğunu belirterek 'Ancak gereksiz yapılan tetkikler mali açıdan önemli yük getiriyor. Her zaman her hastalığın doğru teşhis ve tedavisinde bu yöntemler mutlaka gerekmiyor' dedi.
5. Eğitime En Fazla Pay Ayıran Ülkeler Arasında da Yer Almıyoruz
OECD toplam kamu harcamalarından eğitime en fazla pay ayıran ülkeler sıralamasını geçtiğimiz ay açıklamıştı. Yayımlanan rapora göre dünyada eğitime en fazla pay ayıran ülke yüzde 21,6 ile Yeni Zelanda olurken listede Türkiye yer alamamıştı.
Yeni Zelanda bütçesinin yüzde 21,6’sını eğitime ayırırken, ikinci sırada yer alan Meksika yüzde 20,5’ini, üçüncü sıradaki Brezilya ise bütçesinin yüzde 19,2’sini eğitime ayırdı.
Eğitime ayrılan pay noktasında Türkiye ilk 10’a giremezken, ilk üçün arkasından gelen ülke sıralaması şu şekilde:
6. OECD'nin 'Daha İyi Yaşam' Kriterleri ve Türkiye
• Konut: OECD üyesi ülkelerin hane halkının büyük çoğunluğu (%87) konutlarından memnundur. Türkiye’de endekse göre konut kriteri 10 puan üzerinden 2.2 değerini almıştır. Bu oranla OECD ülkeleri arasında son sırada yer bulmuştur.
• Gelir: Türkiye'de, kişi başına düşen hane halkı net düzeltilmiş harcanabilir gelir yılda ortalama 23.938 dolar ile OECD ortalamasından düşüktür. 0.6 endeks puanıyla son sırada yer alan Brezilya'nın önünde yer almaktadır.
• İş: İstihdam açısından bakıldığında, 15–64 yaş çalışabilir nüfusun %49’u ücretli işe sahiptir. OECD ülkelerinde ortalama istihdam oranı %65’tir. Türkiye bu kriterde OECD ülke ortalamasının altında yer almaktadır.
Endeks değeri, 4.3 olarak gerçekleşmiştir ve ekonomik krizle boğuşan Yunanistan ile İspanya'nın ardından sondan 3. sıradadır.
• İletişim: Türkiye’nin sosyal iletişim ve kişisel ilişkiler açısından almış olduğu değer 3.8’dir.
• Eğitim: Türkiye’de 25–64 yaş aralığında olan yetişkinlerin %32’si lise derecesine sahiptir. OECD ülke ortalaması ise bu %75’tir.
OECD ülkeleri arasında Türkiye eğitim açısından en düşük orana sahip ülkedir. Bu kriterin endeks değeri 2.5’tir. Meksika ve Brezilya'nın ardından listenin sonundadır.
• Çevre: Türkiye ayrıca, su kalitesi açısından da OECD ortalamasının altındadır. Bireylerin %60’ı su kalitesinden memnun iken, OECD de bu oran %84’tür. Son sırada yer alan Türkiye'nin çevre kriterinin değeri 2.9’dur.
• Sivil katılım: Türkiye’de sivil katılım %79 ile OECD ortalamasının (%89) altında olmasına rağmen yine de yüksek düzeyde gerçekleştiği ileri sürülebilir. Endeks değeri 6.2’dir.
• Sağlık: Türkiye yaşam beklentisi 75 yıl ile OECD ortalamasından (80 yıl) 5 yıl gerisinde bulunmaktadır. Bu nedenle endeks değeri diğer ülkelere kıyasla düşük seviyededir.
Sağlık kriterinin değeri 5.2 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye bu oranla OECD üyesi 36 ülke arasında 28. sıradadır.
• Yaşam memnuniyeti: Türkiye’de yaşayan bireyler hayatlarından OECD ortalamasına göre daha az memnundur.
Türkiye’de yaşam kalitesinden memnun olan bireyler %61 iken, OECD de bu oran %76’dır. Türkiye’de bu kriter değeri 0.5’tir. 0.0 puanla en sonda bulunan Yunanistan'ın arkasında yer almaktadır.
• Güvenlik: OECD ülkelerinde bireylerin sadece %3,9’u kişisel güvenliğin olmadığını ve saldırıya uğradıklarını ifade etmektedir. Türkiye’de güvenlik kriteri 7.8’dir
• İş yaşam dengesi: Türkiye’de bireyler yılda 1.855 saat çalışmaktadır. OECD ülkelerinde bu oran yılda ortalama 1.765 saattir. Diğer bir deyişle Türkiye’deki bireyler daha fazla çalışma saatlerine sahiptir.
Öyle ki 0.0 endeks değeri ile Meksika'nın gerisinde en son sırada yer almıştır.
Türkiye’nin tüm bu kriterler göz önüne alındığında Daha İyi Yaşam Endeksi değerlerinin OECD ortalamasının altında kaldığı görülmektedir.
Kaynak: OECD, Bugün ve Hürriyet
Ayrıca Better Life İndex için Dr. Sevda Akar'ın Journal of Life Economics'ta yer alan çalışmasından yararlanılmıştır.