Türkiye'de Euro Kullanılırsa Ne Olur? Türk Lirası'ndan Euro'ya Geçmek Neleri Değiştirir?
Her ülkenin para birimi önemlidir. Dünyada 2000'li yıllarında başında bu konuda büyük bir değişim yaşanmıştı. Dünyanın önde gelen ekonomilerinin olduğu Avrupa'da ülkeler aynı para birimini kullanmaya başladılar. Euro, ilk etapta avro muydu, öyro muydu diye telaffuzuyla kafaları karıştırırken, aslen kullanıldığı ülkelerde de bazı ekonomik dengesizliklere neden oldu. Nasıl olmasın ünlü Alman Markı, Fransız Frangı, Yunan Drahmisi falan tarih olunca, enflasyonlar, emisyonlar, para politikaları birbirine girdi. Girdi derken, Avrupa sonuçta istikrar esastır ancak gerçekten iç içe girdi. Peki, Türkiye'de TL yerine euro kullanılsa ne olurdu?
Euro, AB'nin para birimi.
90'ların ortasında kabul edilip, 99'da ilan edilen euro, 2002 yılında piyasada yerini almıştı. 20 yaşında olan para birimi, dünyada ABD Doları'nın tahtını da kısa sürede sarsmıştı. Son dönemde çekişmeli bir rekabet halinde olurken, bugünlerde euro/dolar paritesi dengeyi koruyan 1 sınırı etrafında hareket ediyor.
TL de bu sınıra göre konumlanıyor. Konum derken sayısal olarak. Euro/TL, Türkiye için önemli de bir kaynak olurken, son yıllarda üstünlük Rusya tarafına geçse de özellikle turizmde halen Avrupalılar ve gurbetçi vatandaşlar önemli bir konumda olduğundan bugünlerde 18,76'da bulunan kurun seyri dikkat çekiyor.
Burada da AB ve Euro Bölgesi enflasyonları bulunuyor.
Kısaca Avrupa Birliği üyesi (EU) ülkelerin ve Euro kullanan ülkelerin (EA) enflasyon oranları mevcut.
Bu oranlar ülkeler bazında değişirken, ilk euro kullanılmaya başlandığı dönemde ekonomik kriterlerinde sorun olan ülkelerde sarsıntılar yaratırken, sonrasında 2008 küresel finans kriziyle sorunu göze batırdı.
AB ülkeleri içinde olup, bu parayı kullanmayanlar oluğu gibi, AB üyesi olmayıp da euro kullanan ülkeler de var.
Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan gibi AB üyesi olmadan antlaşmalarla euro kullananlar, Karadağ, Kosova gibi antlaşmadan kullananlar var.
Bir de kullanmayanlar var ki en başta İngiltere'de gelir mesela zaten sonradan da AB'den çıktı. AB'de olup ekonomik kriterleri karşılayamadıkları için euro kullanmayan ülkeler içinde Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Polonya, Romanya bulunuyor.
Çek Cumhuriyeti, bu konuda biraz ortada hem halk istemiyor hem de parasının değerini kaybetmek istemiyor gibi bir durum var.
Kendi isteğiyle euro kullanmayan da Danimarka ve İsveç bulunuyor. Bu iki ülkenin de monarşi ile yönetiliyor olması da dikkat çekiyor.
Gelelim Türkiye'ye!
Euro/TL son 1 yılda hızlı bir değişim yaşadı. AB'de enflasyon her ne kadar 40-50 yılın zirvesinde olsa da bizde durum biraz daha ileride olduğundan kur, 2021 yıl başında 9,07 seviyelerindeyken, 19,44 ile 17 Aralık'ta zirvesini görerek, an itibarıyla 18,76 seviyesinde bulunuyor.
Peki Türkiye'de euro kullanılsa ne olur?
Euroya geçmek ekonomiyi düzeltir mi?
Öncelikle böyle bir veri bulunmuyor. Zaten kontrolünüzden çıkan bir durum var ortada.
Para basımı (emisyon) ya da faiz değişimleri sizin inisiyatifinizden çıkıyor ve Avrupa Merkez Bankası ECB'nin kontrolüne geçiyor. Bölgede bu konuda nispeten teoriler ve demokrasi işlediğinden ülkemiz için değişik bir tablo oluşuyor.
Fiyat istikrarı demek bildiğiniz gibi enflasyon demek olunca enflasyon da yıl sonunda maaş zammı demek 😎.
İyi yanı 10 yıl boyunca diş macunu, ekmek ya da benzini aynı fiyat düzeylerinde alacağınız ve ev alırken 20-30 yıl sabit ödemeli faizi düşük kredi kullanabileceğiniz olurken, diğer yanı da 10 yıl boyunca maaşınız da aynı seviyelerde kalacak demek oluyor.
Son dönemde TL'deki değer kaybından yola çıkarsak asgari ücretin 5.500 TL'den 293 Euro'ya gerileme durumu maaşınızın yıllarca 200-300 euro seviyesinde kalması demek de olabilir.
200-300 euro maaşla, ülkedeki fiyatların seviyesini düşünürsek alım gücü stabil olsa da ilk etapta değişebilir tabi. Yunanistan bunu 2000'lerin başında yaşarken, bizde de durum benzeyebilir.
Bir kilo un bizde 12 TL desek 0,64 euro ediyor, Yunanistan'da 0,94 euro.
5 litrelik yağ bizde 156,90 TL'den 8,38 euro ederken, Yunanistan'da 13,99 euro ve patatesin kilosu bizde 9,99 TL yani 0,53 euro ancak Yunanistan'da 0,75 euro oluyor. Kaynak: Lidl
Diğer yandan da piyasalarda çılgın fiyat değişimleri olmaz bu da bizim gibi risk algısı yüksek bir toplumda yan gelirleri etkilemesi demek oluyor.
Tabi bunlar Avrupa'da da son 1 yılda değişen oynaklıklarda olsa da öncesindeki 40-50 yıl durum stabildi.
Zaten Türkiye'nin böyle bir isteği olmazken, Avrupa'nın bir daveti görülmüyor.
Yorum Yazın