Sanayi Devrimi'nde İcat Edilmeseydi Hayatımızı Kökten Değiştirebilecek Olan Birbirinden Önemli 10 İcat
Bazı icatların hayatımızda öyle önemli yeri var ki yokluğunda çok büyük problemer yaşıyoruz. Bilgisayardan tutun lastiğe, konserve ürünlerden kumaşa pek çok ürün hayatımızda büyük öneme sahip ve tüm bu ürünler Sanayi Devrimi'nin getirileri aslında. Sanayi Devrimi'nin dünyaya kazandırdığı icatları sizin için listeledik. 👇
1. Fark ve Analitik Makineleri
1791 doğumlu İngiliz mucit ve matematikçi Charles Babbage, hataları bulmak için matematiksel tabloları incelemekle görevlendirilmişti. Bu tür tablolar astronomi, bankacılık ve mühendislik gibi alanlarda yaygın olarak kullanılıyordu ve elle üretildikleri için sıklıkla hatalar içeriyordu. Babbage ise kendine ait bir hesap makinesi istiyordu ve bir tane tasarlamaya karar verdi. Elbette Babbage'in elinde işlemcilerin yapı taşı olan transistörler gibi modern malzemeler yoktu, bu yüzden hesaplama motorları tamamen mekanikti. Mekanik olması da inanılmaz derecede büyük, karmaşık ve kurulması zor oldukları anlamına geliyordu.
Örneğin Fark Makinesi No. 1 polinom çözebiliyordu ancak tasarım, toplam ağırlığı yaklaşık 15 ton olan 25 bin ayrı parça gerektiriyordu.
1847 ile 1849 yılları arasında geliştirilen Fark Makinesi No. 2 ise ilk makinenin üçte biri ağırlığıyla daha zarif bir makineydi. Bu makinelerin yanı sıra Babbage, 1834'te bilgisayarın babası sayılabilecek bir makine üretti. Tıpkı modern bilgisayarlar gibi, Babbage'ın makinesi de daha sonra diğer hesaplamalarda kullanılmak üzere verileri depolayabiliyor ve farklı olasılıkları hesaplama gerektiren mantıksal işlemleri gerçekleştirebiliyordu.
2. Lastik
Sanayi Devrimi sırasındaki pek çok icat gibi lastik de yeni bir icat dalgasını başlatmıştı ancak lastik teknolojisi gelişse de bisikletlerde kullanılan lastikler hâlâ büyük bir problemdi. Veteriner John Dunlop, küçük oğlunun üç tekerlekli bisikleti üzerinde zıpladığını gördüğünde ise çözmesi gereken problemi fark etmişti. Hemen çalışmalara başlayan Dunlop, ilk denemesinde sıvı kauçukla yapıştırdığı şişirilmiş kanvas bahçe hortumu kullandı. Pek çok farklı denemelerde bulunan Dunlop, mükemmel lastiğe ulaşmayı başardı.
Çok geçmeden Dunlop Lastik Şirketi olarak bisiklet lastiklerini üretmeye başladı.
Şirket piyasaya hızla hakim oldu ve bisikletteki diğer iyileştirmelerle birlikte bisiklet üretiminin hızla artmasına da neden oldular. Kısa bir süre sonra şirket, Sanayi Devrimi'nin başka bir ürünü olan otomobil için lastik üretmeye başladı.
3. Anestezi
Anestezinin buluşundan önce hastalıkların tedavisi genellikle hastalığın kendisinden çok daha zordu. Örneğin diş çekme esnasında alkol ve afyon gibi maddeler pek etkili olmuyordu. Nitröz oksit ve eter 1800'lerin başlarında keşfedilmişti ancak her ikisi de pek fazla kullanım alanı olmayan, sarhoş edici maddeler olarak görülüyordu.
Anestezinin ameliyatlarda kullanılmaya başlanma hikayesi ise oldukça ilginç.
Eskiden eğlencelerde 'güldüren gaz' olarak da bilinen nitröz oksiti gönüllü olarak bazı kişilerin çekmesine izin veriliyor ve ortaya komik görüntüler çıkıyordu. Bu gösterilerden biri sırasında Horace Wells adlı genç bir diş hekimi, bir tanıdığının gazı soluduktan sonra bacağını yaraladığını gördü. Adam koltuğuna döndüğünde Wells, bacağında herhangi bir ağrı hissedip hissetmediğini sordu ve hissetmediğini söyledi. Ertesi gün kendi üzerinde denemeye karar veren Wells gazı aldı ve soludu. Meslektaşı dişini çekerken Wells herhangi bir acı hissetmedi ve böylece gazın bu iş için mükemmel bir yöntem olacağı kanıtlanmış oldu.
4. Fotoğraf
Aslında, camera obscura (çevresindekilerin resmini ekrana yansıtan optik bir alet) olarak bilinen kameranın atası, 1500'lerin sonlarında taşınabilir versiyonları ile birlikte yüzyıllardır ortalıkta dolanıyordu ancak kameranın görüntülerini saklamak ve onları izleyip boyamak için zamanınız olmaması problem oluşturuyordu. 1820'lerde ise Fransız Joseph Nicéphore Niépce ışığa duyarlı kimyasallarla kaplı kağıdı camera obscura tarafından yansıtılan görüntüye maruz bırakma fikrini ortaya attı ve 8 saat sonra dünyanın ilk fotoğrafı ortaya çıktı!
Ortaya çıkan fotoğraf ise buydu.
Bir ailenin poz vermek için sekiz saat sabit durması ise mümkün değildi tabii. Niépce, tasarımını geliştirmek için Louis Daguerre ile çalışmaya başladı ve öldükten sonra Niépce'nin çalışmalarına Daguerre devam etti. Daguerre'nin 'dagerreyotip' olarak adlandırdığı cihazı önce Fransız parlamentosunda, sonra tüm dünyada coşku uyandırdı ancak dagerreyotip çok ayrıntılı görüntüler üretse de kopyalanamadı. Daguerre ile aynı dönemde yaşayan William Henry Fox Talbot da 1830'lar boyunca fotografik görüntüleri geliştirmek için çalışıyordu ve pozitif görüntüyü oluşturmak için fotoğraf kağıdına ışığın yansıtılabileceği ilk negatifi üretti. Gelişmeler ardı ardına gelmeye başladı ve pozlama süreleri düştükçe kameralar hareketli nesnelerin görüntülerini çekebilecek hâle geldi.
5. Pikap
Thomas Edison, telgraf mesajlarını yazıya dökmek için bir yöntem üzerinde çalışırken fonograf yani pikap fikrini bulmuştu. Cihazın çalışma mantığı ise şu şekildeydi: makinenin üzerinde bulunan silindir ortamda yer alan sesleri algılıyor ve algılanan bu sesler bir iğne yardımıyla fonograf içerisine kaydediliyordu. Kayıt bittikten sonra ise fonograf ile oluşturulan kayıt tekrar dinlenebiliyordu. Edison makineyi yapması için mekanik John Kruesi'yi görevlendirdi ve sadece otuz saat sonra çalışan bir prototipi elinde tuttuyordu. Edison, cihaza 'Mary'nin küçük bir kuzusu vardı' diyerek makineyi test etti ve makine onun sözlerini tekrar ettiğinde başarılı olduğunu anladı.
6. Buhar makinesi
İskenderiyeli Heron, aeolipile adlı merkezindeki su kabı ısıtıldığında dönen, basit kanatsız bir buhar türbini icat etmişti ancak bu icadı yalnızca meraktandı. Mucitler ise buharla çalışan cihazlar icat etmek istiyordu ve aeolipile teknolojisini incelemeye koyuldular. 1698'de Thomas Savery, madenlerden su çıkarmak için buhar gücüyle çalışan bir pompa icat etti. Sonrasında Watt, Matthew Boulton ile buhar gücünün endüstrilerde kullanılmasına izin veren döner hareketli bir buhar makinesi oluşturdu. Bir grup mucit ise buhar makinesinin taşımada kullanılıp kullanılamayacağını merak ediyordu ki nitekim bu, 1830'larda ilk buharla çalışan lokomotiflerin ve teknelerin geliştirilmesine yol açtı.
7. Konserve ürünler
1795'te Fransız Nicolas Appert, yiyecekleri taşınırken muhafaza etmenin bir yolunu bulabilecek birine para ödülü verileceğini duydu. Bu durum Appert'in oldukça ilgisini çekti ve sonraki on dört yılını bu sorunu çözmeye çalışarak geçirdi. Kurutma, fermantasyon gibi yöntemlerle gıdalar muhafaza edebiliyordu ancak bu yöntemler lezzeti korumuyor ve yüzde 100 etkili olmuyordu. Yiyecekleri tıpkı şarap gibi muhafaza edebilmesi gerektiğini düşünen Appert, bir kavanoza yiyecekleri koyup mühürleme, kavanozu kanvasa sarma, ardından mühürü sıkılaştırmak için suda kaynatma yöntemleri üzerinde çalıştı. Sonunda mükemmel sonuca ulaştı ve ödülün sahibi oldu.
8. Telgraf
Telgraf, 1830'larda ve 1840'larda birkaç mucit ile birlikte Samuel Morse tarafından geliştirilmişti. Grup, icatlarının elektrik sinyallerini bir istasyon ağına bağlı teller üzerinden ileterek uzun mesafeler boyunca bir konumdan diğerine mesaj gönderebileceğini keşfetti. Mesajlar ise alfabenin her harfine belirli bir desen belirleyen Morse kodu kullanılarak yazılıyordu. Morse'un bu icadı, insanların aynı yerde bulunmadan neredeyse anında iletişim kurmasını sağladı.
9. İplik eğirme makinesi
On sekizinci yüzyılda kumaşlar, İngiltere'de evlerinden çalışan insanlar tarafından üretiliyordu. Pamuk, kumaş için özellikle popüler bir hammaddeydi ve tekstil işçileri onu bir çıkrık aracılığıyla ipliğe dönüştürüyordu. Çıkrıklar bir seferde yalnızca bir makara iplik üretebildiğinden iş çok uzun sürüyordu. Kumaş talebinin yüksek olması nedeniyle pamuk üreticileri, bu çok emek isteyen işte yeterince kumaş üretmekte zorlanıyordu. Bir dokumacı ve mucit olan James Hargreaves, 1764'te yalnızca bir tekerleği kullanarak bir seferde sekiz makara iplik üretebilen bir makine icat etti. Başkaları bu icadin üzerine katmaya başladı ve bir seferde elli, seksek ve hatta yüz yirmi makara iplik üreten makineler ortaya konmaya başlandı.
10. Demir madenciliği
Sanayi Devrimi esnasında demir de dahil olmak üzere metallere olan talep, endüstrileri hammadde madenciliği ve nakliyesi için daha verimli yöntemler bulmaya teşvik etmişti. Artan talep karşısında on yıllar boyunca demir şirketleri fabrikalara ve üretim şirketlerine yüksek miktarda demir tedarik etti. Metali ucuza üretmek için madencilik şirketleri, pahalı olan dövme demir yerine dökme demir tedarik etti. Buna ek olarak, insanlar endüstriyel ortamlarda metalürjiyi veya malzemelerin fiziksel özelliklerini daha derin araştırmaya başladılar. İşte böylece demir üretimi, Sanayi Devrimi sırasında ve hatta bugün bile diğer icatların makineleşmesini sağladı. Örneğin demiryolunun geliştirilmesini sağlayan demir endüstrisi olmadan lokomotif taşımacılığı çok zor veya pahalı olabilirdi.
Yorum Yazın
içerik fena değil de... başlıkta bir anlatım bozukluğu var
11. don lastiği