Bir Kaygı Bozukluğu Olan Klostrofobi Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Klostrofobi bir kaygı bozukluğudur. Klostrofobi belirtileri genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde ortaya çıkar. Halk arasında kapalı alanda kalma korkusu olarak adlandırılan klostrofobik kişiler asansör, uçaklar, mağaralar, kilitli odalar bodrum katlar gibi kapalı alanlardan ve kısıtlanmalardan korkar. Birçok farklı durum veya duygu klostrofobiyi tetikleyebilir. Bazı durumları yalnızca düşünmek bile tetikleyici olabilir.
Klostrofobi, toplumda bilinen adıyla kapalı alan korkusudur.
Kişinin asansör, penceresiz oda, tren, tünel, uçak gibi kapalı alanlarda korkuya neden olan bir çeşit kaygı bozukluğudur.
Genellikle, klostrofobinin iki önemli semptomu olan kısıtlama korkusu ve boğulma korkusu üzerinden durulur.
Klostrofobikler bir bölgeye kısıtlandığı zaman, boğulma korkusu yaşar ve sınırları içinde hava eksikliği olabileceğine inanırlar.
Klostrofobisi olan bazı insanlar, kapalı bir alanda yalnızca hafif kaygıyla tepki verirken, bazıları şiddetli kaygı yaşar veya panik atak geçirir.
Birçok durum, klostrofobik bir kişide kaygı veya panik atak başlangıcını tetikleyebilir. Spesifik tetikleyiciler kişiden kişiye değişir ancak genel olarak her türlü kapalı veya dar alan kişide endişeye neden olabilir.
Klostrofobi gibi belirli fobiler, belirli beyin bölgelerinin aşırı aktivasyonu ile ilişkilidir.
Kişiden kişiye farklılık gösteren klostrofobinin kesin nedenleri belli değildir. Ancak belirli fobilerin ve özellikle klostrofobinin nedenleri hakkında birkaç teori mevcuttur.
Psikiyatrlar çocukluk çağı travması gibi çevresel faktörlerin klostrofobinin gelişimine katkıda bulunabileceğine inanmaktadır.
Örneğin çocukluk çağında cezalandırma nedeniyle ya da farklı nedenlerle çocuğu kapalı bir odada kilitlemek, ilerleyen yıllarda klostrofobinin gelişmesine neden olabilir.
Yakın uzay ve uzak uzay beyin tarafından farklı algılanır.
Vücuda yakın veya yaklaşan nesnelere yanıt veren belirli nöronlar vardır. Çoğu insan, yakın uzay nesnelerini görüntülerken sola doğru küçük bir algı önyargısına sahiptir. Önyargı uzak alanlar için sağa kayar. Mesafe arttıkça soldan sağa kayma hızı, yakın uzayın algılanan boyutu için bir belirteç olarak kullanılabilir.
Klostrofobi, ‘kişisel alan’ olarak düşünebilen yakın uzaydaki algısal farklılıklardan da kaynaklanabilir.
2011 yılında yapılan bir araştırma, daha geniş yakın alanlara sahip kişilerde daha şiddetli klostrofobi görüldüğü saptanmıştı.
Klostrofobiye yol açan genetik bir neden de olabilir.
Nitekim 2013 yılında yapılan bir araştırmada, klostrofobisi olan bireylerde GPM6A genindeki bir mutasyonun daha sık olduğu saptanmıştır.
Klostrofobi belirtileri anksiyete bozukluğu belirtileriyle örtüşür.
Klostrofobi yaygın olarak görülen kalp çarpıntısı, titreme ve nefes almada güçlük gibi belirtileriyle fizyolojik sorunlara yol açabilir. Klostrofobinin en yaygın deneyimi, kontrolü kaybetme hissi veya korkusudur.
Panik ataklar, klostrofobisi olan kişilerde yaygın şekilde görülebilir.
Panik atak semptomlar genellikle uyarı vermeden ortaya çıkar. Şiddetli şekilde klostrofobisi olan kişiler asansöre binme uçağa binme gibi durumlardan kaçınmak isteyeceğinden bu kişilerin günlük yaşam kaliteleri bu durumdan olumsuz şekilde etkilenir.
Şiddetli klostrofobisi olan kişiler aşağıdaki gibi psikolojik semptomlar da yaşayabilir:
Kontrolü kaybetme korkusu
Bayılma korkusu
Şiddetli korku duyguları
Ölme korkusu
Klostrofobiyi teşhis etmek için doktor belirtilere ve kişinin geçmişini değerlendirmeye yönelik sorular soracaktır.
Bu sorular; sosyal anksiyete bozukluğu, travma sonrası stres bozukluğu veya panik bozukluğu gibi ilgili bozuklukları tanımlamaya yardımcı olabilir.
Doktorun sorabileceği sorulardan bazıları aşağıdaki örnektekilere benzer şekilde olabilir:
Kapalı bir yere girerken çıkışların nerede olduğunu tespit etmeye çalışıyor musun?
Sinema, tiyatro salonları gibi kapalı yerlerde çıkış kapılarının yakınında mı oturmak istiyorsun?
Kapalı bir yerde şayet çıkış kapıları kapalı ise gergin hissediyor musun?
Yoğun trafikte araç kullanmaktan kaçınıyor musun?
Mümkün olduğunda ulaşımda metrolardan kaçınıyor musun?
Asansör kullanabiliyor musun?
Klostrofobi için fiziksel veya laboratuvar testleri mevcut değildir.
Doktor klostrofobi ölçeği, klostrofobi anketi gibi standart değerlendirmeler ve anketler uygulayabilir. Doktor, klostrofobi teşhisi için DSM-5 standartlarını karşıladığını saptamalıdır.
Uygun bir tedavi yöntemi ile klostrofobi veya diğer fobilerin üstesinden gelmek mümkündür.
Nitekim klostrofobi, diğer anksiyete bozuklukları gibi tedavi edilebilir bir durumdur. Klostrofobi tedavi yöntemleri arasında psikoterapi, ilaç tedavisi, maruz kalma terapisi, sanal gerçeklik ve alternatif terapiler yer alır.
Klostrofobi, kişinin kendi kendine kapalı alanda kalması ile yani korkusunun üzerine giderek çözebileceği bir durum değildir.
Bununla birlikte klostrofobik bireylerin bu durumdan kurtulmaları amacı ile çevresindeki kişiler tarafından kapalı alanlarda tek başına bırakılması doğru bir yaklaşım olmamaktadır. Bu durum tam aksine daha olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir.
Bilişsel davranışçı terapi, klostrofobinin ve diğer spesifik fobilerin ve anksiyete bozukluklarının merkezi bir tedavisidir.
2001'de yapılan bir randomize kontrollü çalışma, beş seanslık bilişsel davranışçı terapinin klostrofobi semptomlarını klinik olarak iyileştirmede etkili olduğu saptandı.
Bilişsel davranışçı terapiye ek olarak, ilaç tedavisi de klostrofobi için bir tedavi seçeneğidir.
Yeni bir ilaca başlamadan önce, olası etkileşimleri belirlemek ve önlemek için mevcut kullanılan ilaçlar vitaminler ve takviyeler doktora bildirilmelidir.
Maruz kalma terapisi, klostrofobi gibi belirli fobiler için yaygın bir tedavidir.
Maruziyet tekniği, bir diğer adıyla maruziyet terapisiyle hasta kademeli olarak fobik uyarana maruz bırakılır. Söz konusu teknikte hastada en yararlı başa çıkma becerilerini geliştirmeyi içeren sistematik duyarsızlaştırma amaçlanır.
Sanal gerçeklik, klostrofobi için maruz kalma terapisine katılmanın başka bir yoludur.
VR, bir klostrofobi durumunu simüle etmek için bilgisayar tarafından oluşturulan bir ortamı kullanmayı içerir. Sanal gerçeklik güvenli olduğu için faydalıdır, tedavi senaryoları klinisyen tarafından kolayca kontrol edilir.
Klostrofobiyi yönetmenin yolları nelerdir?
Derin nefes egzersizleri
Kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilen yollardan biri de görünen, duyulan, dokunulan, koklanabilen ve tadılan şeylere odaklanmak yani beş duyunun kullanılmasıdır.
Sakinleştirici bir iç konuşma da kaygıyı azaltmada işe yarayabilir.
İnsanlar Arasında Oldukça Yaygın Olan Bir Fobik Bozukluk: Aquafobi
Klostrofobisi Olan İnsanların En Çok Nefret Ettiği Sıkıntı Dolu 13 An
Yorum Yazın
Mecbur kalmadıkça uçağa bile binme yüreğim daralıyor sıkıntı alıyorum bunalıyorum sabri…😅