İsmet İnönü Ölüm Yıl Dönümüne Anılıyor: İsmet İnönü Kimdir, Hangi Görevleri Yürütmüştür, Başarıları Nelerdir?
Atatürk’ün en yakın silah arkadaşlarından, Milli Mücadele kahramanı, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk başbakanı İsmet İnönü, tam 48 yıl önce bugün vefat etti. Örnek bir devlet adamı olan İsmet İnönü, ölüm yıl dönümünde anılıyor. Vatandaşlar, sosyal medyada İsmet İnönü’nün hayatı ile ilgili araştırmalar yapıyor. ‘Milli Şef’ unvanı olan İsmet İnönü, 24 Eylül 1884 yılında İzmir’de dünyaya gelmiş, 25 Aralık 1973 yılında Ankara’da vefat etmiştir. İşte Türk siyasi tarihine adını yazdırmayı başaran İsmet İnönü’nün tüm hayatı ve aldığı kritik görevler…
Milli Mücadelede askeri yönüyle öne çıkan, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla ilk başbakan olan ve Atatürk’ün hayatını kaybetmesi sonrasında ikinci Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü, Türk tarihinin yetiştirdiği en önemli devlet adamlarından biridir. Lozan’da görüşmeleri yürüten İsmet İnönü, kürsüden yaptığı tarihi konuşmasın; 'Bütün uygar uluslar gibi özgürlük ve bağımsızlık istiyoruz' demiştir. İkinci Dünya Savaşı’nda büyük bir diplomasi başarısıyla tüm dünyanın birbirini öldürdüğü savaşa ülkemizi sokmayan İsmet İnönü’nün merak edilen tüm hayatı haberimizde…
İsmet İnönü Kimdir?
24 Eylül 1884 tarihinde İzmir'de dünyaya geldi. İsmet İnönü'nün babası Reşit Efendi aslen Bitlis'in tanınmış Kürt ailelerinden olan Kürümoğulları ailesindendir. Annesi Cevriye Temelli Hanım ise aslen Razgradlı'dır. (Bulgaristan) Ahmet Mithat adında bir ağabeyi ve Hasan Rıza, Hayri Temelli, Seniha Okatan adlarında 3 kardeşi vardır.
İsmet İnönü ilk ve orta öğrenimini Sivas'ta okudu. Ardından (1896) Sivas Mülkiye İdadisi'nden mezun oldu.
1897 yılında İstanbul'daki Mühendishane İdadisi'ne gitti. Mustafa İsmet, Topçu Harbiyesinden 1903'te teğmen rütbesiyle birincilikle mezun oldu ve Pangaltı'daki Harp Akademisinde öğrenime başladı. 1906'da akademiyi birincilikle bitirirken, 'Altın Maarif' madalyasıyla da ödüllendirildi.
1910-1913 yılları arasında Yemen isyanı'nın bastırılması harekâtına katıldı. Bu ve bundan önceki görevlerinde hudut problemleri ve asilerle yapılan anlasmalarda görev aldı. Ve Mustafa İsmet, başarılı hizmetleri ve mesleki özellikleriyle dikkatleri üzerine çekmeye başladı.
Mustafa Kemal İle Tanışma
1908'de kolağası oldu ve 31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) olarak bilinen ayaklanmayı Selanik'ten gelerek bastıran Hareket Ordusu'nda kurmay yüzbaşı olarak görev aldı. İttihat ve Terakki faaliyetleri sırasında yolu Selanik'e düşen İsmet, burada Mustafa Kemal'le tanışma fırsatı buldu. Daha sonra I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi'nde Kolordu Komutanı olarak Mustafa Kemal ile birlikte görev alırken dostlukları ilerledi. İki büyük devlet adamı o yıllarda devletin geleceği hakkında ortak fikirleri olduğunu gördüler. Bu dostluk Milli Mücadele sırasında en yakın silah arkadaşlığını getirdi.
İsmet İnönü’nün Milli Mücadele Yılları
Mustafa İsmet Harbiye Nezareti Müsteşarlığı'na atandıktan sonra 29 Aralık 1919 tarihinde Paris Barış Konferansı'na hazırlık için kurulan komisyonda askeri müşavir oldu. İlk kez 8 Ocak 1920 tarihinde Ankara'ya gitti ve kısa bir süre Mustafa Kemal Paşa ile çalıştı. 9 Nisan 1920 tarihinde Mustafa Kemal Paşa'nın çağrısı üzerine İstanbul ile bütün resmî bağlarını kopardı. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne Edirne milletvekili olarak katıldı.
O dönemde Miralay olan Mustafa İsmet, Batı Cephesi Kuzey Kısım Komutanı olarak Yunan ilerlemesini durdurmayı başardı. Bu başarıdan sonra kendisine Mirliva rütbesi verildi. Ferik rütbesine ise Büyük Taarruz'daki başarılarından sonra getirildi.
Cumhuriyet Yılları
Cumhuriyetin ilanından sonra 30 Ekim 1923 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hükümetini kurdu ve aynı zamanda Halk Fırkası (sonradan Cumhuriyet Halk Partisi, veya CHP) genel başkan vekilliğini üstlendi.
1926 yılında Orgeneral rütbesine terfi etti ettikten bir yıl sonra askerlikten emekli oldu.
1934 yılında Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesinden sonra Mustafa Kemal Atatürk tarafından İnönü soyadı verildi.
10 Kasım 1938 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün ölümü üzerine, 11 Kasım 1938 tarihinde olağanüstü toplanan TBMM tarafından oy birliğiyle cumhurbaşkanlığına seçildi. Aynı yıl Aralık ayında toplanan CHP I. Olağanüstü Kurultayı'nda partinin 'değişmez genel başkanı' seçildi ve kendine 'Millî Şef' unvanı verildi.
İsmet İnönü’nün Büyük Başarısı
II. Dünya Savaşı Yılları
Cumhurbaşkanı seçilmesinden hemen II. Dünya Savaşı başladı. İsmet İnönü, savaş zamanı Türkiye, Sovyet Rusya unsurunu gerekçe göstererek savaşa fiilen katılmadı. Türkiye'nin savaşa girmese de ülke içinde savaşın sosyoekonomik etkileri görüldü. Yaşanan ekonomik sıkıntılar yüzünden ekmek, zeytin, şeker vb ürünler karne ile verilmeye başlandı. Herkesin aldığı günlük ekmek miktarı karnesine işleniyordu. Ayrıca Varlık Vergisi uygulaması hayata geçirildi.(Varlık Vergisi, 11 Kasım 1942 tarih ve 4305 sayılı kanunla konulan olağanüstü servet vergisinin adıdır.)
Muhalefet Partisi Yılları
14 Mayıs 1950 genel seçimlerinde CHP %40, DP ise %52 oy aldı. İsmet İnönü cumhurbaşkanlığı görevinden ayrılarak 1960 yılına kadar muhalefet partisi liderliğini üstlendi. 1972 yılında ise genel başkanlıktan istifa ederek ölünceye kadar Anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu tabiî üyeliği görevinde bulundu.
Evliliği
İsmet İnönü 13 Nisan 1916'da Mevhibe Hanım ile evlendi. Çift evliliğinin ilk yılları İsmet Bey'in görevi yüzünden uzun ayrılıklarla geçti. İsmet ve Mevhide İnönü'nün çocukları Erdal İnönü, Özden Toker, Ömer İnönü, İzzet İnönü'dür.
Ölümü
İsmet İnönü 25 Aralık 1973'te Pembe Köşk'te hayatını kaybetti. 89 yaşında hayatını kaybeden İnönü, Anıtkabir'de Atatürk'ün tam karşısında toprağa verildi.
İsmet İnönü’nün Söylediği Unutulmaz Sözler
'Savaşın başında bir hata, bazen sonuna kadar sizi takip eder. '
'İktidarda kalmak değil, itibarda kalmak önemlidir.'
'Şartlar gelişirse ihtilaller hak olur.'
'Dünya, eğer savaş zaferle bitmezse, hiçbir fedakârlığı dikkate almaz.'
'Bir memlekette, namuslular, namussuzlar kadar cesur olmadıkça, o memlekette kurtuluş yoktur.'
'Uğraşının kuvveti, bilimden ve çalışkanlıktan ibarettir.'
'Devlete kin yakışmaz, biz bu cumhuriyeti kanla kurduk ama, insanla büyüteceğiz. Ben bunu Gazi'den öğrendim.'
'Gerekirse yeni bir dünya kurulur ve Türkiye de orada yerini bulur.'
'Hiç bir şey için aşırı endişe etmeyin. Bakarsınız yarın ya deve ya deveci ya da üstündeki hacı ölebilir.'
'Çok acı çektik çok kan akıttık. Her millet gibi bağımsızlık istiyoruz'
'Ben her devre yeni bir hayata başlar gibi başlarım.'
' Sizi aç bıraktım ama babasız bırakmadım'
Yorum Yazın