Mücadele ile Geçen Bir Ömür: İsmet İnönü ile İlgili Toplumda Az Bilinen 10 Bilgi
Türkiye’nin ilk Başbakanı, ikinci Cumhurbaşkanı, İstiklal Madalyası sahibi, Lozan Baş Müzakerecisi… Ömrü cephede ve masada hep mücadeleyle geçmiş İsmet İnönü’yü birkaç kelimeyle anlatmak oldukça zor. İsmi sürekli polemiklerle gündeme gelse de İnönü’nün politik ve siyasi kişiliğiyle ilgili üzerinde uzlaşılan, inkar edilemeyecek pek çok özellik var. Bunun yanında İnönü, herkesin bildiği özellikleri dışında pek de bilinmeyen farklı yönleri de sahip. Türkiye’yi çok partili hayata kavuşturan, örnek devlet adamlığıyla takdir toplayan İnönü’nü ile ilgili pek bilinmeyen bilgileri derledim.
1. Tam adı Mustafa İsmet’tir.
Mustafa İsmet 24 Eylül 1884’te İzmir’de dünyaya geldi. Doğum tarihi babası Reşit Bey tarafından evdeki Kuran-i Kerim’in arka sayfasına kaydedildi.
2. Aslen Bitlislidir.
İnönü’nün babası Reşit Bey, Kürüm soyundandı, bu soy da Bitlis’te yaşardı. Aile daha sonra Malatya’ya taşındığı için İnönü genel olarak Malatyalı olarak bilinir.
3. İlk çocuğunu İstiklal Savaşı sırasında kaybetmiştir.
İnönü’nün ilk çocuğu İzzet 1919’da İstanbul’da dünyaya gelmiştir. İsmini İnönü’nün büyük saygı duyduğu Ahmet İzzet Paşa’dan almıştır. İsmet İnönü Atatürk’ün kendisini acilen Ankara’ya çağırması nedeniyle daha 3 aylıkken çocuğundan ayrıldı. İzzet’i son kez kucakladığından habersiz olan Paşa eşi Mevhibe Hanım’ın aktardığına göre “arkasını dönüp bir defa bile bakmadı”. Vatan aşkı ve görev bilinci son derece yüksekti.
İsmet Bey Garp Cephesi’ndeyken Reşit Bey gelinini Malatya’ya götürmek için yola koyuldu. 42 günlük bir yolculuktan sonra Karadeniz üzerinden Malatya’ya ulaştılar. İzzet 2 yaşına yaklaşmasına rağmen yürüyemeyen, başını tutamayan bir çocuktu. Mevhibe Hanım İzzet’in hastalığını babasından saklasa da İnönü Malatya’ya gidip gelenlerden çocuğunun hasta olduğunu öğrendi. Paşa çocuğuna bakması için telaşla bir doktor görevlendirdi. Geçen zamanda Sakarya Meydan Muharebesi bitmiş, zafer kazanılmıştı. Garp Cephesi’nin merkezini Akşehir’e taşıyan Paşa bir telgraf çekerek eşi, annesi ve çocuğunu Konya’ya çağırdı. Aile 2 yıl sonra ilk defa bir araya gelmişti ama bir eksikle. İzzet ölmüştü. Eşi, cephede diye İzzet’in ölümünü saklamıştı. İsmet Paşa çocuğunun öldüğünü yolda emir subayından öğrendi…
4. İsmet İnönü'nün şeker hastasılığını oğlu Erdal İnönü anlatır:
'Babam 1928'de ben 2 yaşındayken şeker hastası olduğunu
öğrendi. 50 yıl şeker hastası olarak dikkatli yaşadı, önlemini aldı ve 1973'de öldü. Başta insülin yoktu, sürekli perhiz yapardı. Hiçbir şey yemez değil, dikkatli yerdi. Şeker yemezdi. Büyükannem masada babamın yanında oturur tatlı yemesine izin vermeyen doktorlara kızardı: 'Bu doktor da çok insafsız. Ne olur oğlum biraz tatlı yese' derdi. 1950 yılından sonra insülin iğnesi çıktı. İnsülin iğnesi yapmaya başladı. Ancak muhalefete düşünce özel doktor gelip iğne yapmıyordu. Çare arandı. Babam iğne yapmayı öğrendi ama olmadı. Annem İkinci Dünya Savaşı sırasında hasta bakıcılık dersi almıştı. Annem sonra iğne yapmaya başladı. Ara sıra da doktorlar gelip iğne yapardı. Babam çok dikkatliydi. Şeker hastalığı insanın hayatını uzatan bir hastalık. Çünkü daha iyi yaşamak için neler yapmanız gerektiğini araştırıp bunu yapıyorsunuz. Yaparsanız yararını görüyorsunuz, yapmazsanız zararını çekiyorsunuz.'
Erdal İnönü
5. Yüzmeyi Atatürk’le yarışmak için öğrenmiştir.
“Paşam, ben yüzme bilmem ki.”
Atatürk Florya’da yüzerken İnönü’yü denize davet edip, yarışmak ister. İnönü’nün yüzme bilmediğini belirtmesi üzerine Atatürk hemen yüzme öğrenmesini ister. İnönü Heybeliada’da Deniz Askeri Lisesi Subayı Ulvi Tekeş’ten dersler alır. İnönü, ilk çivileme atlayışını bu eğitimleri sırasında yapar. Sonraki yıllarda bu atlayış İnönü ile bütünleşir.
6. Satranç, briç ve bilardoda çok başarılıdır.
İnönü entelektüel yönü gelişmiş çok yönlü bir insandı. Yaşamı boyunca spor ve sanatla ilgilendi. Öğrenmekten, okumaktan kendini bir an olsun alıkoymadı.
7. Gazi Koşusu’nu kazanmıştır
Paşa bir at tutkunuydu ve çok iyi biniciydi. İsmet İnönü ülkemizdeki en önemli koşu olan GAZİ Koşusu’nu 1930 yılında OLGO isimli safkanı ile kazanmıştır.
8. Darbeye karşı çıktı.
Demokrat Parti’nin iktidara geldiği 1950 seçimleri CHP açısından tam bir hezimetle sonuçlanmıştı. Sonuçlar açıklandıktan sonra ordu içindeki bazı komutanlar Sadi Irmak aracılığıyla 'Cumhurbaşkanı isterse 'seçimlere komünistler hile karıştırdı' deyip, sonuçlara müdahale edelim' mesajını yolladılar. İnönü'nü bu mesaja “halkın iradesinin kabul edilmesi ve sindirilmesi” cevabını verdi.
9. Birikimiyle cami yaptırdı.
Çankaya Merkezi Camisi’ni İnönü kendi birikimiyle yaptırmıştır. Olayın duyulmasını istemeyen İnönü süreci gizli tutmuştur.
10. Vefat ettiğinde CHP üyesi değildi.
7 Mayıs 1972 kurultayında İnönü ile Ecevit yarıştı. Ecevit ile arasında politik anlamda ayrışmalar olan İnönü seçimi Ecevit’in kazanması üzerine partiden istifa etti. Ecevit kurultaydan sonra İnönü'nün elini öptü. İnönü büyük bir zarafetle önünü ilikleyip partinin yeni genel başkanını tebrik ettikten sonra partiye yazdığı dilekçe ile
istifa etti. Partiden istifa etmiş olsa da İnönü’nün “Ölene kadar CHP’li kalacağım” kurucusu olduğu partiye sözü bağlılığının ne kadar güçlü olduğunu gösteriyor.
“12 Mart şartlarının nazik mahiyetini ciddiyetle muhafaza ettiği bir zamanda, Parti politikasının memleket için sakıncalı gördüğüm şekil ve istikamette değiştirilmesi sebebiyle __CHP'den ayrılmış olduğumu bilgilerinize saygılarımla sunarım. “
Bonus: 50 yaşından sonra İngilizce öğrenmiştir.
“Lisan öğrenmeyi büyük bir ihtiyaç olarak duyardık. Fransızcamı ilerletmişim, Almanca öğrenmeye çalışıyordum.'
İsmet İnönü iyi derecede Fransızca, temel düzel Almanca biliyordu. 50'li yaşlarında özel ders alarak İngilizce öğrendi.
Yorum Yazın