Türkiye'de Tüketilen Cevizin Yüzde 72'si, Bademin ise Yüzde 80'i İthal, Peki Neden?

TÜKSİAD'ın verilerine göre 9 buçuk milyar liralık kuruyemiş piyasasının yüzde 30'unu ceviz ve badem oluşturuyor. Kuruyemişte yerli üretimin yetmemesi nedeniyle Kuru Gıda Hali'ndeki satıcılar ceviz ve bademi Amerika'dan ithal ediyor. Çiftçinin yerli üretime yönelmesi için devlet desteği gerektiğini belirten kuruyemiş toptancıları, ithal cevizin yerli ürün gibi satıldığını dile getiriyor. Türkiye'de tüketilen cevizin kaçak yollarla gelen de dahil olmak üzere yüzde 72'si, bademin ise yüzde 80'i ithal ediliyor.

Tüm Kuruyemiş Sanayicileri ve İş Adamları Derneği (TÜKSİAD) Genel Sekreteri Ceren Topçu,  ceviz ve bademde kaçak geçişlerin çok olduğuna dikkat çekti. Bunun sebebinin de verginin yüzde 42.3 olduğuna bağlayan Topçu, 'Yerli ceviz bulmak çok zor. Yerli badem yer yer bulunuyor ama hem pahalı hem yeterli değil. Tüketimi ithalatta karşılıyoruz. Geçtiğimiz yıl yüzde 43.2 oranında her iki üründe de vergi vardı, bu çok yüksek bir oran. Ama 31 Aralık 2017 tarihinde yeni bir ithalat rejimine ek karar yayınlandı. Ceviz ve bademin vergileri yüzde 15'e düştü. Biz 2018 yılında ithalatın tamamının resmi yollarla yapılacağını düşünüyoruz. 2018 yılının sonunda gerçek rakamlara ulaşacağız' diye konuştu.

Çiftçinin teşvik edilmesi halinde yerli ceviz üretiminin kendiler için daha iyi olacağını söyleyen Kuru Gıda Toptancıları'ndan Mehmet Özbuğanlı, 'Yerli malı daha lezzetli ve ekonomiye de katkısı daha çok olur. Gidip Güney Amerika'dan ceviz getireceğimize kendi ürünümüzü tüketmiş oluruz' diye konuştu.

Kuruyemiş tüketmenin lüks olduğunu vurgulayan Özbuğanlı, 'Eskiden herkes tüketirdi. Şimdi artık öyle değil. Önceden haftada bir kuruyemiş alıp evine götüren insanlar vardı şimdi ayda bir alıyorlar. İnsanlar 'yemesem de olur ne olacak' diyor. Badem de Amerika'dan geliyor. Yerli badem yok ki satalım, yani yetmiyor. Bademin kilosu 38 lira. Yerli Badem Datça'da var ama çok pahalı. Oraya gidip alsak kilosu 70-80 lira. Hiçbir ithal ürün yerli ürünün yerini tutmaz. Tüketim çok ama üretim yok biz de o tüketimi karşılamak için dışarıdan ürün getirtiyoruz' dedi.

Cevizin Amerika, Ukrayna ve Özbekistan'dan geldiğini belirten Reşat Kınış ise 'İç cevizin kilosu 30'dan başlıyor 55 liraya kadar çıkıyor. Kabuklu ceviz ise 18 lira ile 25 lira arasında. Çiftçi üretmiyor, ağaçlarımızın hepsini kestik. Şu anda ceviz arıyoruz. Şu an dünyada en büyük ceviz ithalatçısı da biziz. Biz toptan sattığımız için bizden alanlar da 'satamıyoruz' diye tepki gösteriyorlar. Amerikan veya Nijerya malı dedikleri zaman satmakta zorlandıklarını dile getiriyorlar. Onun için mecburen Amasya, Tokat, Afyonkarahisar cevizi diye satıp işin içinden çıktıklarını söylüyorlar. Amerika'dan geldi dedikleri zaman insanlar almak istemiyormuş' şeklinde konuştu.

Badem yetiştiriciliği ve bademden elde edilen ürünler konusunda bilimsel bir araştırmanın bugüne kadar yapılmadığından yakınan Ohan şöyle devam ettİ. 

'Bölgemizde, sulu tarım yapılamadığı için, arazisi olan her vatandaşın tarlasında badem ağacı mutlaka vardır. Badem, bölgenin olmazsa olmaz ürünleri arasında yer alıyor. Devletten bugüne kadar herhangi bir danışmanlık hizmeti almış değiliz. Halk, birbirine bakarak, atadan-dededen kalma usulleri geliştirerek badem yetiştiriciliği yapıyor. Çok eksiğimiz var. Dünya pazarına girmek ve üretimimizi artırmak için bilimsel yöntemlere ihtiyacımız var. Bildiğim kadarıyla, Türkiye halen kendi badem ihtiyacını karşılayamıyor. Dolayısıyla yurt dışından badem ithal etmek zorunda kalıyor. Bu ülkede toprak var, genç nüfus var, iklimimiz çok uygun. Bu inanılmaz potansiyeli mutlaka hayata geçirmeliyiz. Devletten danışmanlık hizmeti alırsak, dünya pazarına da açılırız.'