Seyirci Etkisi Teorisine Kurban Giden Bir Yaşamın Öyküsü: Kitty Genovese Cinayeti
İnsanların başka bir insanın yardıma ihtiyaç duyduğu anda olanlara seyirci kalması, psikolojide büyük bir yere sahip. Bu teorinin kurbanlarından biri de talihsiz Kitty Genovese idi. Teori hakkında bilgileri ve yaşananları derledik... 👇
Seyirci etkisi (Bystander effect), birisinin yardıma ihtiyaç duyduğu anda etrafta ne kadar çok kişi varsa, müdahale eden kişi sayısının da o kadar azaldığını belirten psikolojik olaydır.
Yani, insanlar etraftaki insanların çokluğuna güvenerek birinin öne çıkacağını düşünüyor: Bu yüzden de kendisi, olaya seyirci kalıyor.
Seyirci etkisi teorisine göre, eğer olaya tanıklık eden kişi yalnızsa zor durumdaki kişiye yardım etme olasılığı daha yüksek olur.
Ancak birden fazla tanığın olduğu durumlarda, maalesef ironik de olsa yardıma ihtiyaç duyan kişiye kimse el uzatmıyor.
Bu teori ise genç bir kadının cinayetinin ardından güçlendi...
Kitty Genovese, 13 Mart 1964 yılında bıçaklandı ve tecavüze uğradı: Evinin önünde saldırıya uğrayan genç kadın, New York'un en kalabalık yerlerinden birinde yaşıyordu.
28 yaşında barmenlik yapan Genovese, Queens'de yaşıyordu ve o sabah 3'ü çeyrek geçe civarında iş yerinden eve dönüyordu.
Katil Winston Moseley, bir trafik ışığında beklerken Genovese'i gördü.
Genç kadın, apartman binasının otoparkında arabasından çıkarken, Moseley'nin kendisini takip ettiğini fark etti.
Genovese hızla eve koşmaya başlasa da katil peşini bırakmıyordu. Bağırarak binanın önüne doğru koşan Genovese'i Moseley yakaladı.
Moseley, taşıdığı avcı bıçağını genç kadının sırtına iki kez sapladı. Genovese ise bağırarak yardım çığlıkları atıyordu.
Genovese'in komşularından biri olan Robert Mozer, yaşananları gördü ve 'Onu rahat bırak!' diye bağırsa da yardıma gelmedi...
Moseley, görüldüğünü anlayınca koşarak uzaklaştı. Yaralı Genovese ise yakınındaki girişe doğru yavaşça ilerledi.
Ancak Moseley, hala genç kadının peşindeydi. Otoparkı ve çevreyi kolaçan etti. Ve genç kadını buldu...
Saat 4'ü geçiyordu: Bıçaklanan ve tecavüze uğrayan Genovese'in yardımına gelen ne bir polis ne de bir ambulans vardı.
En nihayetinde komşulardan biri olan Sophia Farrar, Kitty Genovese'i kapının önünde buldu. Ambulans gelene kadar genç kadını kollarında tuttu.
Yarım saat süren saldırının ardından Genovese dakikalarca yalnız kalmıştı ya da öylece bırakılmıştı...
Genç kadın hastaneye götürülürken yaşamını yitirdi.
Fakat işin en tuhaf kısmı, yaşanan cinayete şahitlik eden üç-beş kişi yoktu: Toplamda 37 görgü tanığı vardı!
37 görgü tanığından biri bile çıkıp polise haber vermedi çünkü bir diğer tanığın bunu yapacağını düşünmüştü.
Her biri 'Nasılsa onlar arar' diye düşünmüştü.
Korkunç haber basına 'Cinayeti gören 37 kişi polisi aramadı' başlıklarıyla yansıdı.
"Seyirci etkisi" ya da bir diğer adıyla "Genovese sendromu" bu cinayetin ardından ilk kez psikolog John M. Darley ve Bibb Latané tarafından 1964'te öne sürüldü.
Albert Einstein'ın da dediği gibi:
Yorum Yazın