Greve Plazalar Gidecek! Maaş Zamlarında Denge Bozuldu: İşçi Yüzde 90 Zam Alırken Ofis Çalışanı Yüzde 50 Aldı
Son yıllarda artan enflasyonla yükselen maaş zam oranları hayat kalitesini artırmaya yetmiyor. Maaş zamlarının hemen ardından gelen fiyat yükselişleriyle aradaki fark kapanıyor. Özellikle asgari ücrete gelen zamların seçim süreçleriyle yüksek olması, beyaz yakanın daha hızlı bir ivmeyle erimesine neden oldu.
Son iki yılda yeniden hayatımıza giren "ara zamlar" ve EYT düzenlemesi maaş skalalarında dengeleri değiştirdi.
Belli bir tarihten önce çalışma hayatına giren, özellikle de erken yaşta iş hayatına giren mavi yakalı kesimi daha çok kapsayan EYT, şirketler için bazı kriterleri değiştirdi.
Kamunun dahil olduğu asgari ücret zamlarının yüksek olması ve özel sektörde baz alınmasıyla, diğer maaşlara yapılan ara zamlar, mavi yaka-beyaz yaka maaş farkını kapamaya başladı.
İnsan kaynakları platformu Yenibiriş'ten Uğur Karaboğa, çalışanlar ve şirketlerin arasında maaşların büyük uyumsuzluk oluşturduğunu belirtti.
Karaboğa, özellikle son bir yılda işçi ve (özel sektör) memur ya da ofis çalışanı maaş farkının 'giderek daraldığını hatta bazı yerlerde de tersine döndüğünü' söyledi.
Ekonomim'de Merve Yiğitcan'ın haberine göre, Yenibiriş yöneticisi Uğur Karaboğa, seçim sürecinin değiştirdiği dengelerden biri olarak, EYT'nin işvereni mevcut istihdamını korumaya iterek, çalışanların kıdemlerinin ödenip şirkette çalışmaya devam ettiklerinin görüldüğünü belirtti.
EYT’de mavi yakalıların psikolojik bir avantajı olduğunu belirten Karaboğa, Anadolu’da iş yoğunluğunun mavi yakadan oluştuğunu ve eleman bulma sıkıntısıyla mevcut olan deneyimli iş gücünün değerini artırdığını belirtti.
Mavi yakalıların sanılanın aksine, 'artık' asgari ücretli kesim olmadığını, bir kule vinç operatörünün maaş beklentisinin 40-45 bin TL olduğunu da vurguladı.
İstihdamda en büyük açığın inşaat, turizm ve yazılım olduğu belirtilirken, özellikle yurt dışında projeleri yoğun olan Türk müteahhitlerinin iş gücünü ağırlıklı Türkiye’den götürmesiyle maaşları değiştiği görülüyor.
Turizmde de Mısır, BAE, Katar gibi ülkelere yönetici ve eleman ihraç etmemiz sebebiyle istihdam açığını ücretlerle doldurduğumuz görülüyor.
Son 1 yılda mavi yaka yani işçi kesim maaşları popülist politikalar ve diğer düzenlemeler eşliğinde yaklaşık yüzde 90 oranında artarken, plaza çalışanı, özel sektör beyaz yakalısı ya da memurlar maaş artışları ise yüzde 50 seviyesinde kaldı.
Hangi sektör ne kadar zam aldı?
Karaboğa, bir süre sonra eğitimli kesim olan beyaz yakanın başkaldıracağını öngörürken, maaş farklarının kapanmasının uyumsuzluk sorunları oluşturacağını belirtti.
Karaboğa'nın paylaştığı maaş artış verileri şöyle:
Üretim sektöründe ocak ayında yüzde 52, temmuzda da yüzde 33 oranında maaş zammı tahmin edilirken,
Finans sektöründe yılbaşında yüzde 38, temmuz ayında yüzde 20-35 oranında maaş zamları görülüyor.
Gıda sektöründe ocakta ortalama yüzde 52, temmuzda ortalama yüzde 32 oranında maaşlara zam yapıldığı görülüyor.
Teknolojide zamlar coştu.
Teknoloji ve yazılımda ocak ayında ortalama maaş zamları yüzde 44 hatta yüzde 60-70 bandına ulaştı. Mart-nisanda zam yapan sektörde yüzde 35 seviyelerinde iyileştirmeler görüldü. Temmuz ayında yapılan asgari ücret zammıyla yüzde 35 konuşuldu.
Yetmedi: Yazılım sektöründe ihtiyacın yüksek, sirkülasyonun da fazla olmasıyla Eylül-Ekim döneminde de yüzde 26 ortalamada ek zam öngörülüyor.
Yıllar sonra "enflasyondaki hızlı yükselişle eriyen" sabit gelirliler için ara zam uygulamasının iş gücü piyasasında sorun oluşturduğuna değinen Karaboğa, ocakta zam alan çalışanların temmuz ayına sorguladıklarını belirtti.
İş değiştirme süreçlerinde geçmiş yıllarda maaşının yüzde 10-15 yukarısına farklı firmaya geçen çalışanların -TÜİK'in açıkladığı enflasyonun yüzde 50 düzeyinde olduğu son yıllarda- maaşının yüzde 30-40 üzerine gitmek istediğini vurguladı. Şirketlerin de yeni eleman alımı yerine iç istihdamı korumaya yöneldiğini belirtti.
Özetle alım gücünün maaşlı çalışanlar için yıkım haline dönüştüğü son yıllarda enflasyona karşı kendilerini korumaları mümkün olmadı.
Ekonomi politikalarındaki sorunlar nedeniyle birçok alanda olduğu gibi istihdamda da moda tabirle 'rasyonel' dengeler bozuldu. Emeğin karşılığı bulması en büyük dilek olurken, yıl sonunda beklenen enflasyonun yükselecek olması, yakın süreçte bir seçim atmosferine daha girilecek olması, eğitimin ve niteliğin yerinin uzun süredir sadece maddi ölçülüyor olması gibi durumlarla bozulan dengelerin düzelmesinin kolay olmadığı görülüyor.
Siz ne dersiniz? Yorumlara bekliyoruz.
Yorum Yazın