Gökbilimcilerin Uzaydaki Yeni Keşfi: Ölen Yıldızların Gizemli Enkaz Kozaları Evrenin Sırlarını Aydınlatıyor!
Uzay keşifleri ve gökbilim çalışmaları, evrenin sırlarını çözmek için sürekli olarak yeni bulgular sunmaktadır. Son keşiflerden biri, yıldızların etrafındaki enkaz kozalarının uzay-zamanda gökbilimcilerin daha önce hiç görmediği dalgalanmalara neden olabileceğidir. Northwestern Üniversitesi'nden astrofizikçi Ore Gottlieb, bu potansiyel yerçekimi dalgalarının araştırılmamış bir kaynak olduğunu belirtmiştir.
Ölen yıldızların etrafındaki enkaz kozaları uzay-zamanda gökbilimcilerin daha önce hiç görmediği dalgalanmalar yaratabilir.
Evanston, Ill.'deki Northwestern Üniversitesi'nden astrofizikçi Ore Gottlieb, 5 Haziran'da Albuquerque'deki Amerikan Astronomi Topluluğu toplantısında yaptığı basın toplantısında, 'Bu, daha önce hiç araştırılmamış potansiyel bir yerçekimi dalgası kaynağıdır' dedi.
LIGO'nun 24 Mayıs'ta başlayan çalışmasında dalgaların tespit edilebilmesi amaçlanıyor.
LIGO'nun 2015'teki ilk tespitinden bu yana, şimdiye kadar görülen tüm kütleçekim dalgaları iki kompakt nesnenin (kara delikler, nötron yıldızları veya her ikisi) sarmal ölüm dansından kaynaklandı . Bu olaylar tutarlı kütleçekim dalgaları olarak adlandırılan dalgaları yaymaktadır. Gottlieb, 'Bunu armonik olarak çalan bir orkestra gibi düşünebilirsiniz' dedi.
İkinci bir tür olan tutarsız dalgaların ise süpernovalar gibi yıldız patlamalarından kaynaklandığı düşünülüyor.
Bu patlamalar küresel olarak simetrik ve nispeten yavaş olduğundan, dalgalarını LIGO'nun tespit etmesi zordur. Aynı anda farklı şarkılar çalan bireysel enstrümanlara daha çok benziyorlar.
Gottlieb ve meslektaşları, çökme adı verilen başka bir yıldız ölümü türünü ele aldılar. Büyük yıldızlar bir kara deliğin içine çöktüklerinde, ışık hızına yakın hızda hareket eden madde jetleri yayabilirler.
Araştırmayı 6 Haziran'da sunan Gottlieb, bu jetlerin nasıl oluştuğuna dair bilgisayar simülasyonlarının, jeti çevreleyen, ölen yıldızın etrafında asimetrik bir kabarcık halinde genişleyen sıcak, çalkantılı gaz ve döküntülerle dolu bir malzeme kozası ortaya çıkardığını söylüyor. Gottlieb ve meslektaşları, kabarcık genişledikçe ve yıldızın içine doğru ilerledikçe, uzay-zamanı tutarsız kütleçekim dalgaları üretecek kadar sarsabileceği sonucuna vardılar.
Büyük bir yıldız çökerken, madde jetleri (kırmızı) ve jetlerin etrafında diğer enkazlardan oluşan bir koza (sarı ve yeşil) yayar. Bu simülasyon, jetlerdeki ve kozadaki türbülansın uzay-zamanı nasıl sarsabileceğini ve yayabilecekleri kütleçekim dalgalarını sese nasıl dönüştürebileceğini göstermektedir.
LIGO ve diğer dedektörleri - İtalya'daki Virgo ve Japonya'daki KAGRA - koza yerçekimi dalgalarını tespit etme şansları şu anda yaklaşık yüzde bir.
Geliştirilmiş dedektörlerle yapılacak gelecek çalışmalarda bu şans artacaktır. Gottlieb, bu dalgaları yakalamanın gökbilimcilere ölmekte olan yıldızların başka türlü incelenemeyecek en iç kısımlarına bir bakış sağlayabileceğini söyledi.
Yorum Yazın