ABD'nin Yüz Karası Davası: Scopes Davası

ABD'nin bilim tarihi, başarılar ve karşıtlıklar tarihi gibidir. Bu bilim karşıtlıklarının az da olsa başarıya ulaştığı vakalar ise, hak ettikleri gibi tarihe kapkara lekeler olarak geçmektedir. Bunlardan en meşhurlarından birisi, evrim karşıtlığının ikonik örneklerinden biri olan 'Scopes Davası'dır. Bu dava, 1960 yapımı 'Inherit the Wind' (Rüzgarın Mirası) isimli filmde muhteşem bir şekilde işlenmektedir. Bu videoda da, filmin en can alıcı kesitlerinden birisini izleyeceksiniz. Filmin tamamını izlemenizi (siyah-beyaz film izlemeyi sevmiyorsanız bile) önemle tavsiye ederiz.

Scopes Davası (ya da 'Maymun Davası') 1925 yılında ABD'nin Tennessee eyaletinde bir lise öğretmeni olan John Scopes'a karşı eyaletin açtığı bir davadır. Davanın sebebi, Scopes'ın ders sırasında insan evriminden bahsetmesi ve bunu yaparak, eyaletin insanın oluşumu konusunda İncil'in söylediklerinin okullarda anlatılmasını zorunlu kılan Butler Yasası'nı ihlal ettiği iddiasıdır. Bilime karşı açılmış bir savaş olarak görüldüğü için, bir 'yüz karası' olarak nitelendirilmektedir. Neyse ki sonuçta gerici akımlar istediklerini alamamıştır; buna rağmen böyle bir davanın varlığı bile bir utanç kaynağıdır.

Filmin işlediği üzere, Scopes günler süren ve o zamanlarda hem ulusal, hem uluslararası medyanın odak noktası haline gelen davada teknik olark 'suçlu' bulunmuştur. Ceza olarak 100 dolar (2015 itibariyle 1345 dolara denk geliyor) para cezası uygun görülmüştür. Fakat neyse ki bu karar, üst mahkeme tarafından kararın teknikalite hatası bulunması nedeniyle geri çevrilmiştir (hata, yargıçların o zamanlarda 50 dolardan fazla para cezasına karar verememesi; ancak Butler Yasası'nın en az 100 dolar para cezasını zorunlu tutmasıdır). Dolayısıyla böyle bir teknik hata olmasa; aslında üst mahkemeye yapılan temyiz reddedilecek ve Scopes, bilimin ve gerçeğin savunuculuğunu yaptığı için mahkum edilecekti! Bilim düşmanlığının gerici savunucuları, o kadar büyük bir nefretle bu lise öğretmeninin üzerine gitmişlerdir ki, dönemin 3 defa başkan adayı olan William Jennings Bryan, öğretmenin avukatı olan Clarence Dorrow'un tutuklanması gerektiğini defalarca dillendirmiştir.

Kararın mahkeme tarafından nihayetinde geri çevrilmesi, genel olarak bilim ve özgür düşünce açısından bir zafer olarak değerlendirilmiştir. Buna rağmen Scopes'un ilk mahkeme tarafından sembolik de olsa bir para cezasına çarptırılması, bilimin sınırlandırılması ve gerçeklerin gizlenme çabası konusunda hukuki öneme sahip bir adım olarak tarihe geçmiştir. Mahkemenin nihayetinde Scopes'un lehine sonlanması, dönemin bilim ve özgür düşünce savunucularının bir adım daha öteye giderek Butler Yasası'nı kaldırma umutlarını doğurmuştur. Fakat bu ne yazık ki ilk etapta mümkün olmamıştır. Nihayetinde 1958 yılında ABD Ulusal Güvenlik Eğitim Yasası çıkarılmış ve yasa, evrim gibi doğa gerçeklerinin okullarda öğretilmesini, böylece ABD'nin bilimsel yarışta geri kalmamasını sağlamayı başarmıştır. Bu yasanın bir uzantısı olarak, tüm gerici çabalara rağmen 1967 senesinde Tennessee eyaletinde de Butler Yasası iptal edilmiş; böylece okullarda bilimsel eğitimin güvenliği sağlanmıştır.

Belirttiğimiz gibi, filmin mutlaka izlenmesini tavsiye ediyoruz. :)

ÇMB (Evrim Ağacı) 'ndan Onedio.com kullanıcıları için alıntılanmıştır. Yukarıda yazıda bahsedilen video klip için aşağıdaki linki kullanabilirsiniz.