Korkut Ulucan Yazio: Kadınlar Neden Daha Üstün?
Erkek mi daha üstün kadın mı? Ne kadar anlamsız bir soru olarak düşünür başlığı okuyanlar. Haksızda değiller, üstünlükten kast edilen nedir? Ekonomik olarak mı hukuken mi? Eğitim hakkı olarak mı? Herhangi bir işte başarı olarak mı? Bu soruları daha da uzatabiliriz.
Hangi özellik bakımından ele almamız önemli bu üstünlük meselesini. Ekonomik olarak kazanç tabi ki değişkendir; kimi ailelerde kadın daha fazla para kazanır, ki burada üstünlükten kast edilen maddi kazançtır, kimi ailelerde de erkek daha fazla kazanır. Sosyal haklar bakımından eşitliğimizi tartışmıyoruz.
Ancak iş biyolojiye gelince biraz farklılıklar göze çarpıyor. Çok az biyoloji ile işe başlayalım ve sonucunda bakalım biyolojik olarak kim daha üstün.
Cinsiyetlerimiz gonozom adı verilen cinsiyet kromozomları tarafından belirlenir. Bizlerde 2 tanedir; X ve Y kromozomları olarak. Kadınlarda iki adet X kromozomu bulunurken (XX) erkeklerde bir adet X, bir adet de Y kromozomu (XY) bulunur. X kromozomu Y kromozomundan daha büyüktür ve üzerinde daha fazla gen içerir.
Kadınlarda iki X kromozomundan biri inaktive edilir. Hemen aklınıza şu soru geldi: Kadınlar tek X kromozomu ile mi yaşıyor? ve erkelerde ki Y kromozomunun bulunması (ve dolayısı ile daha fazla gen içermesi) genetik açıdan bir üstünlük mü sağlıyor erkeklere? Hemen şöyle bir yanıt verelim: Kadınlarda her hücrede aynı X kromozomu inaktive olmuyor. Bir doku düşünün, 1000 hücreden oluşsun (olmazda kolay anlatabileyim diye bu rakamı verdim), bu hücrelerin 600’sında inaktive olan X kromozomu diğer geri kalan hücrelerde aktive olabilir. Ve X kromozomunun ortalama 800-900 gen içerdiği (Y’de bu sayı 100’den az olarak bilinmektedir) düşünülürse kadınlarda muazzam bir çeşitlilik göze çarpmaktadır. Ve bir bilgi daha eklemek isterim, X kromozomunun bir kısmı da inaktive olmadan biyolojik hayatına devam etmektedir. Yani inaktive olan X kromozomunda bile aktif olarak çalışan bölgeler bulunmaktadır.
Peki neden erkek doğum oranı kadın (dişi) oranından daha yüksektir? Bununlar ilgili de bir çok hipotez bulunmaktadır. Acaba iki X kromozomu olan hücrelerin yaşamını sürdürmesi veya spermin ve yumurtanın döllendikten sonra yaşaması daha mı zor? Aancak hayata tutunduktan sonra da daha mı dirençli? Tabii bu bilgiyi biyolojik olarak açıklamak kolay değil.
Belki de bu genetik fazlalık kadınların daha uzun yaşamalarını, immünolojik açıdan daha dirençli olmalarını, mental hastalıkların geneline daha az yakalanmalarını açıklayabilir. Örneğin çok uzağa gitmeyelim, Covid-19 için de kadınların daha az etkilendiği, hatta daha az ölümle sonuçlanan enfeksiyonlar olduğu veriler çok fazla tartışıldı. Gerçekten de kadınların enfeksiyon hastalıklarına karşı daha dirençli olduğu bilinmektedir. Bunun sebeplerinden en önemlisi X kromozomu üzerinde bulunan ve bizlerin immün sistemi ile ilişkili genlerin çeşitliliği olarak tahmin edilmektedir. İki X kromozomu çeşitlilik bakımından daha zengindir. Bu örnekleri çoğaltabiliriz. Belki de çocuk doğurabilmek için ekstra biyolojik destek ve dayanıklılıklara ihtiyaç olduğundan da bahsedebiliriz.
Hatta ilginç bir örnek de spordan verebiliriz.
Aslında kadınların dayanıklılık gerektiren aktivitelerde erkeklerden daha üstün olduğu ile ilgili bilgiler mevcut. Bazı algoritmaların desteği ile yapılan fiziki aktivitelerin eşitlenmesi, boy, kilo, kas oranı gibi fizyolojik değerler eşitlendiğinde kadınların dayanıklılık ile elde ettikleri değerlerin daha yüksek olduğu sonucu ortaya çıkmış. Bu da aslında kadınların da içinde bulundukları duruma göre fiziki olarak tahminlerimizden daha dirençli ve daha dayanıklı oldukları sonucuna bizleri götürüyor. Psikolojik dayanıklılıktan bahsetmiyoruz bile.
Tabi, üstünlük çok tartışmalı ve aslında gereği de olmayan bir konu. Tabii ki farklı durumlara göre bireyler farklı reaksiyonlar verecekler, illa ki bu cinsiyetler arası olacak diye bir şart yok. Ancak görülüyor ki biyolojik olarak bir üstünlük varsa ve hatta genetik açıdan; hayatsal fonksiyonları etkilemeden bu üstünlükte ibre kadınlarda gibi.
Hayırlısı…
Yorum Yazın