Korkut Ulucan Yazio: Gençlik İksiri Telomerler mi? Telomer Testleri Gerçekten Neleri Vaat Ediyor?
Hatırlarsınız Sertap Erener’in telomeraz enzimi aktivitesini artıran takviyeleri kullanması gündem olmuştu. Acaba gerçekten gençlik iksiri bu enzim artırıcı takviyeler miydi, satış fiyatlarına göre öyle olmalılardı…
Telomer (“telo” uçtaki, “mer” de birim anlamına gelir) nedir?
Telomerler kromozomlarımızın uçlarını koruduğu olarak yorumlanan bölgelerdir. Her hücre bölünmesinde biraz kısalır ve belli bir seviyeye geldiğinde ise kromozomlar artık iş yapamaz hale gelir ve hücre programlı bir şekilde intihar eder. Aslında bu uçta ki birimleri, yani telomerleri, kromozomların sigortaları olarak da kabul edebiliriz. O zaman kesinlikle iyi regule edilmesi gereken bir birim.
Kanser ve kök hücre gibi bazı özel hücrelerde bu birimleri onararak kromozom kısalmasını engelleyen ve dolayısı ile hücrelerin canlı kalmasını sağlayan (ben buna tam olarak inanmıyorum, mantığıma yatmayan kısımlar var, tabi ki etkisi var ama sadece bir metabolizma tek başına bu işi yapmamalı) telomeraz adı verilen enzimler bulunur. Normal hücrelerde inaktif bulunması gereken bu enzimler bu hücrelerde aktif ve böylece hücrelerin ölümsüz kalmasını sağladığı iddia ediliyor. İşte bu noktada telomeraz enzimlerinin işlevini artıran bu takviyeler işin içine giriyor, kullandığınız sürece hücreleriniz daha uzun yaşayacak.
Peki ölmesi gereken hücrelerin uzun yaşaması sorun değil mi? Veya bu hücreler ölümsüzlük özelliği kazandığında kanser hücrelerine dönüşmüyor mu? Gibi sorular sıkça karşımıza geliyor. Tabi ki bunlar olasılık, net olarak ispat edilememiş olsalar da. İşin klinik kısmını geçsek de ki bence burası büyük soru işareti, özellikle ABD’de bazı eyaletlerde bu takviyelere şiddetle karşı çıkıyorlar, işin diğer yüzü de ölmesi gereken hücrenin rızası dışında hayatta tutulmaya çalışılması. Yani hücre “turn-over”ının sekteye uğraması başka önemli bir sorun. Acaba bu bizim hücrelerimizin oluşturduğu dokuların hoşuna gidiyor mu? Bu sorunun cevabını bilmiyoruz, bilemiyoruz ama doğal doku yaşamına ters olduğu kesin.
Peki telomer uzunluğunun ölçülerek telomer uzatma veya olan telomerlerin uzunluğunun sabitlenmesi mantıklı mı?
İlk başta şunu belirteyim telomer uzunluğunu ölçen moleküler teknikler bizlere net sonuçlar vermiyor. Yani analiz yapmak için aldığınız doku her zaman diğer dokular için örneklemi vermez ve örnek alınan dokuda bile yeni oluşmuş bir hücre ile yaşamının sonuna gelmiş bir hücre topluluğunun birbirinden ayrılması kolay değil. O yüzden bu analiz metotları ve sizlere verilen program sonrasında tekrar edilen ve “evet, işe yaradı” mantığı doğru olmayabilir, hatta doğru olmayacağı büyük oranda net.
Bu testler yaptırmayalım mı? Ben hep şunu derim, içinizden geleni yapın, ama yaptığınız bir uygulamayı sonuna kadar götürün, eğer güvenmiyorsanız hiç yaptırmayın. Bazı genetik analizler var, sizin telomer uzunluklarınızın ortalamadan uzun mu? Yoksa kısa mı olduğunu söylüyor size, bu tip testler sizlere daha net bilgiler sağlıyor. Ve böylece kısa telomer uzunluğu ile ilişkili olabilecek hastalıklara veya metabolik sorunlara karşı erken önlem alabilirsiniz.
Telomerlerimizi uzatmak mümkün mü? Sağlıklı yaşam, düzenli egzersiz ve genetik yapımıza uygun beslenme zaten hücrelerimizin daha aktif yaşaması, daha etkili görevlerini yapmalarını sağlar, artık bu biliyoruz. Zaten bizler yıllardır bu işlemi tam farkına varmadan yapıyoruz. O yüzden tehlikeli durumlara gelebilecek uygulamalara gerek var mı? Bu karar sizlerin…
Ama şunu unutmamamız gerek; mucizevi bir hap yok, sadece tek bir uygulama ile konfor alanlarımızı değiştirmeden büyük bir değişiklik hayalden öteye geçmez, geçemez…
Yorum Yazın