Hepimizin Aklındaki O Soruyu Yanıtlıyoruz: A Harfini Kim Nasıl İcat Etti?
Evet gerçekten hepimizin aklındaki o soruyu yanıtlıyoruz: A harfini kim, neden ve nasıl keşfetti? A harfi nasıl ortaya çıktı? Gerçekten A harfi olmasa hayatın düzeni bile değişirdi, o kadar önemli bir şey ama tarihi ne?
Günlük hayatımızın her noktasında kullandığımız Latin Alfabesi'nde yer alan harflerin şekli neden böyle diye hiç düşündünüz mü?
Mesela A harfi neden çatı gibi, B harfi neden gözlük gibi? Kim bunları böyle çizdi?
Aslında A harfinin böyle olmasına tek kişi sebep olmadı, neredeyse tüm dünyanın birikimi ve yönlendirmesi var.
Yani Latin Alfabesi'nin hikayesi oldukça uzun ve ilginç!
Milattan önce 2000 yılında Mısır'da kullanılan hiyerogliflere baktığımızda harfler yerine resimler görüyoruz.
Kelime ve kavramlar için binlerce farklı şekil vardı. Tüm bunları ezberlemek de oldukça zordu. Bu yüzden de sıradan kişilerin buna ayıracak vakti olmadığı, çalışmak zorunda oldukları için bu resimler üst zümreler tarafından biliniyordu.
Fakat Sina Yarımadası'ndan biri bu karmaşıklığı sadeleştirerek Protosinaitik Alfabesi'ni buldu.
Her kelime için farklı bir şekil kullanmak yerine ağzımızdan çıkan her ses için farklı bir şekil kullanma mantığına dayanarak alfabeyi oluşturdular. Bu da alfabeler için milat oldu.
Ve işte gördüğümüz bu şekiller alfabenin en eski ve ilk hali.
Örneğin balığa benzeyen şekil D sesini ifade ediyordu.
Peki ya ilk baştaki A harfi neye benziyor ve nasıl ortaya çıktı?
Aslında dikkatli baktığımızda A harfinin öküzün kafasına benzediğini görebilirsiniz. Evet, bildiğimiz öküz.
A harfinin öküze benzemesinin çok net bir sebebi vardı, o dönemlerde çevrelerindeki en değerli varlık evcilleştirdikleri ve her alanda kullandıkları öküzdü.
Öküz o dönem için çok değerli ve kıymetliydi. Paranın icadına kadar insanlar için en değerli şey olan öküzlerin hem etinden hem sütünden hem de kas gücünden yararlanılıyordu. Mağara duvarlarında da resmedilmiş yığınlarca öküz, boğa resmi ile karşılaşmak mümkündü. Adeta altın gibiydi!
Öküz başından günümüzdeki A harfine nasıl ulaşıldı?
Önce Fenikeliler alfabeyi sadeleştirdi ve yan yatmış bir A harfi kullandılar. Harfleri benzedikleri şekillerden çok çıkartmadan çok daha hızlı yazılacak şekillere dönüştürdüler.
Fenikelilerin alfabesinde bazı harfler zaman içerisinde şekil değiştirerek günümüzdeki halini aldı.
Örneğin günümüzdeki Z harfi eskiden I şeklinde gösteriliyordu. İsmini ve şeklini Zayın denilen baltadan alıyordu. Zaman içinde Z harfine dönüştü.
Gözden ilham alan O harfi ise neredeyse en az değişim geçirenlerden biri oldu.
Denizdeki dalgalardan ilham alan M harfi eskiden üç tepeliymiş.
Ama ilham aldığı şeye bayıldık! Zaten Fenikeliler'in de alfabesinde gördüğümüz üzere her harfe ilham veren bir hayvan, canlı veya nesne varmış.
H harfi ise öküzlerin kaçmasını engelleyen çitlerden ilham alıyor.
Aslında baktığımızda çok da mantıklı! Genel olarak alfabeye baktığımızda da insanların çevresindeki şeylerden ilham alarak yaptığını görüyoruz.
Fenikeliler'in alfabesi ticaret ile Anadolu'ya hatta Antik Yunan'a kadar yayıldı ve Yunanlılar da alfabeyi sesli harfleri ekleyerek alfabenin dönüşümüne büyük bir katkı sağladılar.
Sağdan sola yazılan alfabeyi Yunanlılar günümüzdeki şekline çevirerek soldan sağa yazmaya başladılar. Ve pek çok harfi tarihi açıdan değerlendirip birleştirdiler.
Fenikeliler'in Alef dediği A harfi Arapçada Elif'e dönüşmüştü, Yunanlılar da yıllar içindeki bu değişimi birleştirip Alfa'yı yaptılar.
350 yıl sonra bu harfler İtalya'ya ulaştı. Romalılar tarafından da günümüzdeki Latin alfabesine en yakın şekle getirildi. Öküz başından başlayan A harfinin yolculuğu günümüzdeki hali ile son buldu. Ama hala pek çok harf ilk hallerine benziyor!
Yorum Yazın