Dev Projelerin, Dev Maliyetleri Sayıştay Raporunda: Sağlık Bakanlığı da Nasibini Almış!
Devletin yaptığı dev projelerde KOİ yani kamu özel işbirliği modeli uygulanıyor. Bunun da alt kalemlerinde 4 farklı model bulunuyor. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı sitesindeki verilerde 2021 yılı itibarıyla bu modeller arasından en çok kullanılan 123 projeyle Yap-İşlet-Devret modeliyken, 111 projeyle İşletme Hakkı Devri ikinci sırada geliyor. 18 projeyle Yap-Kirala-Devret ve 5 projeyle Yap-İşlet modelleri de diğer iki model olarak gösteriliyor.
KÖİ modelinde döviz garantisi verilen projelerin kullanılıp kullanılmaması fark etmiyor. YİD modeli ile yaptırılan geçiş, hasta, yolcu garantili projelerde garanti kapsamındaki araç, yolcu, hasta sayısı tutsa da tutmasa da farkı Hazine ödüyor. Sayıştay raporunda ise rakamlar bunu pek de kârlı olmadığını ortaya koyuyor.
Yine Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı verilerinde 2021 itibarıyla projelerin dağılımı yer alıyor👇
Sektörel dağılımı👇
İşletme hakkı devri bedelleri dağılımı👇
Raporda yer alan bilgiler kamuoyuna açıklanmadı mı?
Sözcü'den Erdoğan Süzer haberine göre, Sayıştay'ın 2020 yılı taslak raporunda yer alan bilgiye göre, kamu özel işbirliği (KÖİ) yöntemiyle yaptırılan Bilkent Şehir Hastanesi kampüsü içinde yer alan Sağlık Bakanlığı Binası'nın yasalara aykırı olarak projeye dahil edildi.
Habere göre, taslak raporda yer alan eleştirel tespitler kamuoyuna açıklanan esas rapora konulmadı. Raporda, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca'nın makamının bulunduğu hizmet binası için hastaneyi işleten şirkete her yıl kullanım bedeli olarak kira ödendiği belirtilirken, zorunlu hizmet olarak belirtilen bina ve arazi, olağanüstü bakım ve onarım, ortak, mefruşat, merkezi yardım masası ile yer ve bahçe bakım gibi hizmetler için de ödeme yapılıyor.
Yasalara aykırı!
CHP Balıkesir Milletvekili Dr. Fikret Şahin tarafından yapılan açıklamada, Sağlık Bakanlığı'nın hizmet binası olarak kullandığı binanın aslen, Bilkent Entegre Sağlık Kampüsü'ndeki hastanelerdeki hastaların refakatçileri için otel olmasının planlandığını ancak daha sonra binanın bakanlık binasına dönüştürüldüğünü belirtti. Bakanlık binası için döviz bazlı kira ve hizmet bedeli ödenmesinin ise yasalara aykırı olduğunu açıklayan Şahin, Meclis'e sunduğu soru önergesinde bugüne kadar yapılan ödemelerin ne kadar olduğunun kamuoyuna açıklanmasını istedi.
Bir de geçiş garantileri ile yapılabilecek projeler var.
Girişte bahsettiğimiz KOİ projelerinin bir modeli olan, Yap-İşlet-Devret (YİD) modeli ile yapılan 4 otoyol, bir tünel ve 3 köprünün toplam maliyetinin 22 milyar 215 milyon 713 bin dolar olduğu açıklandı. Bu projelerde kamuya devir gerçekleşene kadar, 59 milyar 747 milyon 817 bin dolar geçiş garantisi ödenecek. Kısaca 22,2 milyar dolar maliyetli 8 proje için Hazine, 37,5 milyar dolar fazladan ödeme yapacak.
Sözcü’den Emin Özgönül’ün haberine göre, CHP Zonguldak Milletvekili ve TBMM KİT Komisyonu üyesi Deniz Yavuzyılmaz, Sayıştay raporlarındaki rakamları şu şekilde değerlendirdi:
8 proje, %169 ve 2,69 kat daha pahalı olurken, bu fark ile 8 proje yerine 24 otoyol, köprü ve tünel inşa edilirdi. Üstelik bu projelerde müteahhidin yurt dışından temin ettiği krediye de devlet kefil oluyor.
45 bin araç geçiş garantisi
1915 Çanakkale Köprüsü dahil Çanakkale-Malkara Otoyolu'nun maliyeti 3 milyar 159 milyon 721 bin 36 Euro'yu buluyor. 2034'te işletmesi devlete geçecek olan projede köprüden günlük 45 bin araç geçiş garantisi verildi.
Gelir garantisi oldukça yüksek
2030 yılında kamuya geçmesi planlanan 445 milyon 521 bin 627 Euro maliyetli Menemen-Aliağa-Çandarlı Otoyolu'na günlük 35 bin araç geçiş, toplamda da 541 milyon 301 bin Euro'luk gelir garantisi verildi.
Projede eksiklikler tamamlanmadı.
Bağlantı yolları ile birlikte toplam 351 kilometre uzunluğundaki Ankara-Niğde Otoyolu, 2035 yılında kamuya devredilecek. 1 milyar 462 milyon 628 bin 902 Euro maliyeti olan projede halen eksiklikler bulunuyor.
Geçiş hedefine ulaşılamıyor.
İstanbul'daki Avrasya Tüneli, 2042 yılında kamuya geçecek. 1 milyar 239 milyon 863 bin dolar maliyete sahip projeye verilen günlük araç geçiş garantisi 68 bin ve bu tutmamasına rağmen her yıl bu rakam artıyor.
Milyarlarca dolarlık sapma.
Osmangazi Köprüsü ve Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu, 2036 yılında kamuya devredilecek. 6 milyar 312 milyon 392 bin 47 dolar maliyete sahip projede hem köprüden hem de otoyoldan geçiş garanti sayısı tutmuyor.
Hedefin yarısına dahi ulaşılamıyor.
Yavuz Sultan Selim Köprüsü ve Odayeri-Paşaköy Otoyolu projesi 3 milyar 456 milyon 244 bin 239 dolarlık maliyete sahip. Köprüden geçiş garantisi yıllık 49 milyon adet ama bunun yarısına dahi ulaşılamıyor.
İşletme süresi uzatıldı.
Kuzey Marmara Otoyolu Kınalı-Odayeri kesiminin maliyeti 2 milyar 72 milyon 257 bin 9 dolar. 2030 yılında kamuya devri planlanan projenin uzunluğu bağlantı yolları dahil 80 kilometreyi buluyor. İşletme süresi 4 yıl 9 aydan 12 yıl 4 aya çıkarılan projede garantiler de tutmuyor.
Geçiş garanti sayısı artırıldı
Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı kesiminin işletmesi 2029 yılında devlete geçecek. 3 milyar 661 milyon 656 bin 404 dolar maliyeti olan projenin araç geçiş garanti sayıları işletmeci şirket lehine artırıldı.
"1 milyon 300 bin yolcu garanti edildi, 11 bin yolcu gerçekleşti"
CHP Zonguldak Milletvekili Yavuzyılmaz, verdiği 2 örnek ile garantili projelerin durumunu şöyle açıkladı:
Devlet, Tokat Havalimanı'nı 25 milyon Euro'ya mal etti. Zafer Havalimanı'nı ise müteahhit 50 milyon Euro'ya yaptı. İkisi de yılda 2 milyon yolcu kapasiteli ve aynı büyüklükte. Tokat'ta garanti yok ve Hazine'den para çıkmıyor. Zafer'de ise geçen yıl 1 milyon 317 bin garanti vardı, 11 bin yolcu geldi.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir👇
Devletin Döviz Riski Artıyor: Daha İçinde Dev Projeler Yok!
Yorum Yazın