Yanlış Olduğunu Bile Bile Sorgulamadan Yapmaya Devam Ettiğimiz Şeylerin Psikolojisi: İşlevsel Aptallık
Küresel ısınmanın sonuçlarını görüyor olmamıza rağmen fosil yakıt kullanmaya neden devam ediyoruz? Zararlı olduğunu bildiğimiz şeylerden neden uzak duramıyoruz?
İşlevsel aptallık sonumuzu getirmeden bir çözüm bulsak iyi olacak.
Aptallık... Her gün birilerinin aptal olduğuna dair düşüncelere kapılıyoruz.
Bazılarında haklıyız, bazılarında haksız.
Sözlük aptal için zekâsı pek gelişmemiş, zekâ yoksunu, alık, ahmak diyor. Hal böyleyken hiçbirimiz aptal olarak anılmak istemeyiz. Öte yandan ilginç bir aptallık türü var ki, bunun o kadar da olumsuz bir anlamı yok.
Gelin, anlatalım.
"İşlevsel Aptallık" kavramını duymuş muydunuz?
Çoğu sorunun kökünde yattığı da düşünülen işlevsel aptallık, yaklaşık 10 yıllık bir kavram. Şöyle ki, bu aptallık türü ahmaklıkla bağlantılı değil. hatta aptallık kavramıyla alakası bile yok. Kişinin zihinsel becerileri, yaptıkları hatalar yahut IQ dereceleriyle de bağlantısı yok.
İşlevsel aptal denilen kişi mensubu olduğu kültürle yahut kurumla bağlantılı olarak sorgulamayı bırakıyor.
Kişilerin özel yaşamıyla da bağlantılı ortaya çıkabilecek bazı etkenler eleştirel düşünmeyi ikinci plana atıyor. İnsanın en önemli özelliklerinden biri topluluk oluşturabilmesi ve bu topluluğa uyum sağlamak için gerçeklerden vazgeçebilmesi, işlevsel aptallık da buna destek oluyor.
Burada bahsi geçen kişinin hepimizin içinde bir parça bulunduğunu söylememize gerek yok herhalde.
İşlevsel aptallık ortaya çıktığında etrafa baktığımız gözlükler daracık bir alanı görebilmemize yol açıyor ve dahil olduğumuz kurum ya da grubun doğru bildiklerine farklı muamelede bulunuyoruz. Bir kurumdan maaş aldığımız için o kurumun karakterinden bir parça almamız gerektiğine inanıyoruz, bu karakter düşüncelerimize ters olsa bile.
İronik olan ne biliyor musunuz?
İşlevsel aptallık, bahsettiğimiz kişinin gayet zeki ve yetkin olması şartıyla ortaya çıkıyor. İlginç, değil mi?
Aslında değil, çünkü bir konuda uzman ve becerikli kişi alanının dışında sorgulama konusunda hiç de başarılı değil. Mesela batıl inançların bilimsel olmadığını anlatan bir akademisyen, ders molasında kahve falı baktıran öğretmenlere kolayca katılıyor.
Sebebi de basit, çünkü bu kişinin bulunduğu yere uyumunu sağlıyor.
Yani işlevsel aptallık, aptalca olsa bile oldukça faydalı.
Her şeyin sarpa sardığı bir an var ki, o durumda sorgulayan biri olmanın faydası ortaya çıkıyor. İş yerinde belirsizlik ya da topluluk içerisinde farklı görüşlerin ortaya çıkması, yaratıcı çözümler gerektirdiği zaman ne yapacaksınız? Daha doğrusu, ne yapacağız?
Sigaranın zararlarını biliyor olmamıza rağmen yaşadığımız çevrede insanlara ayak uydurabilmek için sigara içmemiz...
Sağlıklı beslenmenin faydalarını çok iyi biliyoruz ancak uyum sağlamak için sağlıksız beslenmeyi kendimiz tercih ettiğimizi düşünebiliyoruz. Dünya çapında da bu geçerli, fosil atıkların zararlarını biliyoruz ancak bu atıkları destekleyecek araçları kullanmaya devam ediyoruz.
Doğrusunu bildiğimiz şeylerin aksini ısrarla yapıyoruz... Yapmaya da devam edeceğiz.
Peki, soru basit: İşlevsel aptallık mı kazanacak yoksa sorgulamak mı?
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Yorum Yazın