Avrupa Tarihine Yön Veren 18 Hanedan
1. Merovenj Hanedanı
5. ve 8. yüzyıllar arasında bugünkü Fransa ve Almanya arasında bulunan bölgede hüküm sürmüş Frank hanedanı.
Hanedanlığın Magdalalı Meryem'in soyundan geldiğine inanılır. Magdalalı Meryem'in İsa'nın çocuğuyla Kudüs'ten kaçıp Fransa'ya gittiği ve Fransa'da Merovingian Hanedanı'nı kurdukları sanılmaktadır.
Rivayete göre omuz arasında veya kalbinin üzerinde ilahi kutsal kan taşıdıklarına işaret eden bir benek vardı ki, bu daha sonra Tapınak Şövalyelerinin arması olarak ortaya çıkacaktır.496 yılında Hükümdar Clovis’in Hristiyanlığı kabul etmesiyle Avrupa’daki Hristiyan krallıkların ilki unvanını almıştır. Paris şehri de bu hanedan mensupları tarafından kurulmuştur. 8. yy’da bir başka Frank hanedanı olan Karolenj tarafından sona erdirilmiştir.
2. Karolenj Hanedanı
8. ve 9. yüzyıllarda yaşayan Cermen kökenli hanedan.Papalık devletinin ve Kutsal Roma Cermen İmparatorluğunun temellerini atan Karolenj İmparatorluğunun kurucularıdır.Ünlü imparator Carolus Magnus* zamanında imparatorluğun sınırları bugünkü Fransa, Almanya, Kuzey İtalya, Hollanda, Belçika ve İsviçre dahil Batı ve Orta Avrupa'nın büyük bir bölümünü kapsamaktadır.Feodal toplum ve derebeyleri, tarihteki en büyük atılımlarını Karolenj İmparatorluğu zamanında attı.Güçlenen bu yeni oluşum, Karolenj Hanedanının da celladı oldu.Hanedandan geriye, Avrupa'nın sanat ve düşünce ufkunu genişleten Karolenj Rönesansı kaldı.
3. Capet Hanedanı
Karolenj Hanedanından sonra Fransa’da söz sahibi olmuş ve yönetime gelmiş hanedan.Avrupa’nın bilinen en soylu ve köklü ailesidir. Yüzlerce yıl boyunca çeşitli ülke ve dukalıkların yönetiminde yer almış oldukça geniş bir hanedandır.Günümüzde bile İspanya Kralı Juan Carlos ve Lüksemburg’u yöneten Büyük Dük Henry Capet soyundan gelir.
4. Makedon Hanedanı
867-1056 arasında Bizans İmparatorluğu'nu yöneten hanedan. Aile Ermeni kökenli olup Makedonya’ya göç edip bu soyismini almıştır.Bizans tarihinin en başarılı dönemlerinden biri olarak sayılan bu dönemde sınırlar her türlü zorluğa rağmen korunmuş ve hatta genişlemiştir.
5. Komnenos Hanedanı
1081-1185 arasında Bizans'ı, 1204-1461 arasında da Trabzon İmparatorluğu'nu yöneten hanedan.Çok güçlü olmamalarına rağmen uzun süre ayakta kalabilmelerinin sebebi çevre imparatorluklara oldukça fazla prenses dağıtmalarıdır.(Komnenos’un prenses verdiği bir hükümdarda Akkoyunlu Hakanı Uzun Hasan’dır.)1071 tarihinde Alparslan’ın Malazgirt’te bozguna uğrattığı IV. Romanos Diogenes* bu hanedanın mensubudur.
*Roman Diyojen: Malazgirt savaşını kaybetmesinin en büyük sebeplerinden biri olarak ihaneti gösterebiliriz. Andronikos Doukas isimli aristokratın, savaş alanından ve savaş sonrasında ihanetine uğrayan Diyojen, Konstantinopolis’e getirilince gözlerine mil çekilip sürgün edilmiştir. Mil o kadar acemice yapılmıştır ki, enfeksiyon sebebiyle kısa sürece sürgünde ölmüştür. Doukas’ın bu ihaneti tarihte yapılan en büyük ihanetlerden sayılır.
(Resimdekiler: Kucağında İsa'yı tutan Meryem'e adak sunan II. Yannis Komnenos ve karısı İrene)
6. Plantagenet Hanedanı
Soyu Fransa’ya dayanan köklü bir hanedan.1154’te Britanya’da saltanatı başlayan hanedan sonradan iki farklı hanedana dönüşmüştür. Bu hanedanların da yönetimi sırayla devralmalarının ardından Britanya’yı 330 yıl boyunca yönetmiş oldular.Fransa ile yüzyıl savaşını başlatan III. Edward hanedanının en popüler hükümdarıdır. Ayrıca çocukları arasında başlayan Gül Savaşları yüzyıllarca sürecek bir husumetin kaynağını oluşturacaktır.
7. Grimaldi Ailesi
Oldukça geniş ve çok kolları olan Cenevizli soylu bir ailedir.Ailenin en önemli kolu günümüzde Monako Prensliğini yönetmektedir.Grimaldi Ailesi 1133 yılında Ceneviz yönetiminde yer alan Otto Canella’ya (ö. ~1143) dayanmaktadır. Aile, ismini Otto Canella’nın en küçük oğlu Grimaldo Canella’dan (ö. ~1184) almıştır. Grimaldo Canella’nın oğlu Oberto Grimaldi (ö. ~1293) de Grimaldilerin Babası olarak tanımlanmaktadır.
8. Stuart Hanedanı
İskoçya Kralı II. Robert tarafından 1371 'de kurulan Stuart Hanedanı İskoçya tahtına egemen olmuş, Kraliçe Anne (Büyük Britanya) 'in veliaht verememesi üzerine 1649 yılına kadar ise Büyük Britanya Krallığına kadar egemen olmuştur.İngiltere'ye egemen olan Stuart Hanedanı, İngiliz Hükümdarlarının Fransa üzerindeki hak talebi ve İrlanda Krallığına da sahip olmaları neticesinde; Stuartlı Hükümdarlar, 'İskoçya, İrlanda, İngiltere, Galler ve Fransa' Kralı/Kraliçesi Unvanı taşımaya başladılar.
9. Tudor Hanedanı
1483-1603 yılların arasında İngiltere’de hakimiyeti sağlayan hanedan. İngiliz tarihinin en parlak dönemlerinden biri olarak gösterilir.İngiltere’ye 5 hükümdar vermiş olan hanedanın esas popülaritesi İngiltere'yi Roma Katolik kilisesinden ayırarak Anglikanizm’i kuran ve kurarken de Hristiyanlığın bir çok bilindik Katolik simgesini buraya aynen taşıyan; fakat aslında dini reform adı altında Katolik inancının baskı ve kurallarından kendini kurtarmayı hedefleyen VIII. Henry’den gelir.Tudor Dönemi'nde İngiltere, sanatsal açıdan tarihinin en verimli çağlarından birisini yaşadı.
10. Bourbon Hanedanı
Bourbon Kralları ilk olarak Navarra krallığına ve Fransa'ya 16. yüzyılda hükmettiler. 18. yüzyılla beraber Bourbon hanedanı üyeleri İspanya, Napoli, Sicilya ve Parma'da da saltanatı ele geçirdiler.Bourbon Hanedanı, kökenleri 13. yüzyıla kadar uzanan, asil bir ailedir. Ailenin ilk kökenleri Fransa Kralı'na bağlı olan ve Bourbon bölgesinin sahibi olan bir lorda dayanır.Hanedanın soyu Capet Hanedanına dayanır.
11. Hohenzollern Hanedanı
1701’de Prusya krallığı ve 1871’de ise Alman İmparatorluğu bu hanedan zamanında kurulmuştur.1918 Weimar Cumhuriyetine kadar Prusya ve Almanya’ya hükümdar çıkaran hanedandır.
12. Hannover Hanedanı
Hannover Hanedanlığı Alman kökenli bir kraliyet hanedanıydı. Hannover Hanedanlığı Hannover Krallığını ve aynı zamanda Braunschweig-Lüneburg düklüğünü yönetiyordu. 1714'den sonra Hannover Hanedanlığı Büyük Britanya Krallığını da yönetmeye başladı.1760’tan sonra İrlanda’yı da yönetmeye başladılar.
13. Windsor Hanedanı
1901 yılından beri Büyük Britanya’da bulunan hanedan. Birinci Dünya Savaşı sırasında ailenin Alman kökleri ve Alman İmparatorluk ailesi ile olan akrabalığı iç politikada baskıya neden olduğundan, V. George 17 Temmuz 1917'de ailenin 1840'tan beri taşıdığı Almanca ismi Sachsen-Coburg-Gotha'yı şimdiki adı olan Windsor olarak değiştirdi.Aynı zamanda halen görevde bulunan Büyük Britanya Kraliçesi II. Elizabeth’in mensup olduğun hanedan.
14. Savoy Hanedanı
Savoya bölgesinde 11. yüzyıl başlarında ortaya çıkan İtalyan-Fransız soylusu hanedandır.1003 yılında Savoy’da hâkimiyeti sağlayan hanedan çeşitli tarihlerde İtalya ve İspanya’da da hüküm sürmüştür.1946 yılına kadar İtalya’yı yöneten hanedan, İkinci Dünya Savaşı öncesi ve sırasında artan faşizme dayanamadı ve kukla bir krallık haline geldi. 1946 yılındaki halk oylamasıyla sona erdi.
15. Rurik Hanedanı
862 yılından 1598 yılına kadar Rusları yöneterek Rusları tarih sahnesine çıkaran hanedan.İsimleri ve kökenleri İsveçli Vareg lideri Rurik’ten gelir. Rurik hanedanı Slavları birleştirerek tarihteki ilk Rus devletini kurmuştur.Kiev merkezli olacak şekilde kurulan yeni devlet kısa sürede Novgorod’a kadar uzanmış ve ciddi bir ticaret havzası oluşturmuştur.1240 Moğol istilasıyla beraber prestijleri ve güçleri sönmesine rağmen ülkeyi bir müddet daha yönetmiştir. Bu dönemde Kiev ve Tver şehirlerinde yönetimlerin aksine Moskova yönetimi güçlenmiş ve devletin yeni merkezi haline gelmiştir.
16. Romanov Hanedanı
Ve listenin sonu yaklaşması sebebiyle en büyük hanedanlara geldik.1613’ten 1917 Şubat Devrimine kadar Rusya’yı yöneten ünlü, tarihi Litvanya asıllı hanedan.Birbirinden farklı, bir o kadar da meşhur hükümdarlar* yetiştiren hanedan Avrupa tarihine damgasını vurmuştur.Bu hanedan döneminde Rusya’nın defalarca Osmanlı’ya karşı savaşması sebebiyle bizim tarihimizde de yer edinmişlerdir.Şubat Devriminin ardından II. Nikolay ve ailesinin bütün üyeleri Temmuz 1918'de Yekaterinburg'da kurşuna dizildiler. Sonraki günlerde Romanov ailesinin birçok üyesi daha kurşuna dizildi, bazıları ise ülke dışına çıktı.Şüphesiz tarihin en büyük hanedanlarından biri olan Romanovların sonu yine tarihin en trajik olaylarından biriyle sonuçlandı: II. Nikolay ve ailesinin 17 Temmuz 1918’deki bu infaz edilmesi.
*Korkunç Ivan, Büyük Petro, II. Katerina bunlardan bazılarıdır.
17. Habsburg Hanedanı
Cermen soyunun en önemli ailesidir. Bir iddiaya göre soyları Magdalalı Meryem’e dayanır.Yüzyıllarca farklı ülkelere hükmeden hanedan bu yayılmasını kraliyet evliliklerine* borçludur. Kraliyet evlilikleriyle diğer hanedan ve ülkelere verilen Habsburg gelinleri, gittiği ülkelerde doğurduğu çocukları ya Kral yapmıştır ya da yapmaya çalışmıştır. Habsburg torunları kral olunca da ülkelerin yönetimi yavaş yavaş Habsburgluların kontrolüne girmeye başlamıştır.Hanedanın yetiştirdiği son değerli mensuplarından biri de Otto von Habsburg 2011 yılında vefat etti.
Hanedanlığın yönettiği ülkeler ve tarihleri;
Kutsal Roma Cermen İmparatoru (1273-1806)
Avusturya İmparatoru (1806-1867)
Avusturya-Macaristan İmparatoru (1867-1918)
Hırvatistan Kralı(1437-1918)
Macaristan Kralı(1437-1918)
İspanya Kralı(1516-1700)
Portekiz Kralı(1580-1640)
Bohemya (Çek)Kralı (1526-1918)
Erdel (Transilvanya) Kralı (1690-1867)
Ayrca kısa süreli olarak aşağıdaki ülkeleri de
yönetmişlerdir:
Meksika İmparatoru(1864-1867)
Toskana Grandükü(1790-1859)
Parma Dükü (1814-1847)
Modena Dükü(1814-1859)
*Bu borç hanedanın mottolarına da yansımıştır: ‘Çıkarsız savaşları diğerlerine bırak! Fakat sen, ey mutlu Avusturya, evlen ve Mars diğerlerine savaş getirirken Venüs senin için hanedanlıklar getirecektir!’
18. Osmanoğlu Hanedanı
Avrupa deyince Osmanlı hanedanını yok saymak mümkün değil.Avrupa ve Dünya tarihine altın nakışla işlenen Osmanlı İmparatorluğu’nu kuran ve yaklaşık 622 yıl yöneten hanedandır. 1299'da Söğüt Domaniç'te başlayan yönetim, 1922 yılında Ankara hükümetinin saltanatı kaldırmasıyla sonuçlanmıştır.
Kurucusu Osman Gazi olan ve son padişahı VI.Mehmet olan hanedan, Türk milletinin Kayı boyundandır. Osmanoğlu Hanedanı’ndan bugün 25’i Şehzade, 16’sı Sultan,23’ü Sultanzade ve 13’ü de Hanım Sultan olmak üzere 77 kişi hayatta. Ancak terminoloji ve teamül gereği saltanat sahibi olmayan hanedanlar, hanedanlıklarını yitirmiş olarak anılır. Bu sebeple bu 77 kişi için Osmanlı hanedanından ziyade Osmanoğlu ailesi demek icap eder. Osmanoğlu ailesinin tüm mensupları bugün çok farklı ülkelerde, çok farklı kültürlerle, farklı diller konuşarak hayatlarına devam etmektedir.
Avrupa'nın diğer büyük hanedanlarının sonlarının genelde kanlı bittiğini ve soylarının sistematik bir şekilde kurutulduğu düşünülürse Osmanoğlu ailesinin bu durumu hayıflanacak bir mevzu olmaktan ziyade sevinilecek bir şansın ve bin yılların ürünü olan bir zihniyetin eseri olabilir.
