Takriri Sükun Kanunu Nedir? Huzur Sağlama Yasası Takriri Sükun Kanunu Neden Çıkarıldı?
Takriri Sükun Yasası, ülkemiz için hukuksal anlamda önemli bir konuma sahiptir. Bu kanunun kabulü tarihimizde yer alan kritik olaylara işaret eder. Bu kanun 1920'li yılların siyasi durumunu yansıtır. Kanun çeşitli maddelerden oluşur, her biri detaylı bir şekilde incelenmiş ve tartışılmıştır. Toplum genelinde, bu yasa genellikle 'Huzurun Sağlanması Yasası' olarak anılır.
Takriri Sükun Kanunu Nedir?
4 Mart 1925 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin onayını alan yasaya Takriri Sükun Yasası adı verilmiştir.
Bu yasanın varlığından çıkarılacağı üzere, Takriri Sükun aslında bir kanundur ve devlete olağanüstü yetkileri elinde bulundurma amacıyla hayata geçirilmiştir.
1924 yılının Kasım ayı itibariyle, birçok siyasi lider tarafından dini gericilik tehlikesi olarak algılanan bir durum karşısında, o dönemin Başbakanı İsmet İnönü, sıkıyönetim ilan edilmesini talep etmiştir.
Takriri Sükun Yasası kapsamında suçlamalarla karşılaşan bireyler, o dönemin devlet yetkilileri tarafından İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmıştır.
Takriri Sükun Kanunu Neden Çıkarıldı?
Takriri Sükun Yasası, adını Osmanlıca bir ifadeden alır ve Türkçe dilinde bu isim 'Huzurun Sağlanması' yasası anlamına gelir.
Başbakan İsmet İnönü, o dönemde sıkıyönetim talebinde bulunmuştur, ancak bu talep reddedilmiştir. Bu durum, İnönü'nün istifa etmesine ve yerine Fethi Okyar'ın geçmesine sebep olmuştur.
1925 yılının Şubat ayında, Doğu Anadolu bölgesinde bir çatışma patlak vermiştir; bu, Şeyh Said İsyanı olarak bilinir. İsyanın ardından sıkıyönetim ilan edilmiştir ve Fethi Okyar görevinden alınmıştır. 3 Mart tarihinde, İsmet İnönü tekrar Başbakanlık koltuğuna oturmuştur. İnönü'nün göreve döndükten sonraki ilk işi, Takriri Sükun Yasası'nı meclisten geçirmek olmuştur.
Bu yasaya göre, isyanın yaşandığı bölge ve Ankara'da olmak üzere iki adet İstiklal Mahkemesi kurulmuştur. Ayrıca, askeri birliklerin harekete geçmesi de sağlanmıştır. İsyanın liderleri bu şekilde etkisiz hale getirilmiş ve İstiklal Mahkemeleri'nde yargılanmışlardır.
Takriri Sükun Yasası'nın çıkarılması, belirli olayların sonucunda gerçekleşmiştir. Bu olaylar arasında yukarıda bahsi geçen Şeyh Said İsyanı ve Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'nın isyanı bulunur.
Yasanın kabulünün ana sebebi, bu tür isyanların yarattığı tehditleri ortadan kaldırmak ve olağanüstü durumlarda engelleri aşmaktır. Yasaya başlangıçta iki yıllık bir süre verilmiş, ancak sonrasında bu süre iki yıl daha uzatılmıştır. Bu durumda, yasanın sona erme tarihi 4 Mart 1929 olmuştur. Yasada belirtilen ilk madde, Cumhurbaşkanının onayı ile irtica, isyan ve toplum düzenini, emniyeti ve asayişi bozabilecek tüm örgütlenmeleri tek başına yasaklama yetkisine sahip olunmasıdır.
Takriri Sükun Kanunu Ne Zaman Çıkarıldı?
Takriri Sükun Yasası'nın yürürlüğe giriş tarihi 4 Mart 1925 olarak kaydedilmiştir. Ancak, yasanın onaylandığı tarihler 8 Şaban 1343 ve 4 Mart 1341 tarihleridir. Bu yasanın etkinliğinin sona erdiği tarih ise 4 Mart 1929'dur.
1925 yılında hayata geçirilen bu kanun, ilk olarak iki yıl süreyle, yani 1927 yılına kadar geçerli olmuştur. Ancak, bu süre daha sonra iki yıl daha uzatılmış ve kanunun geçerliliği 1929 yılında sona ermiştir. Bu şekilde, Takriri Sükun Yasası, toplamda dört yıl boyunca yürürlükte kalmıştır. Kanunda belirtilen olağanüstü yetkiler devlete ve İstiklal Mahkemeleri'ne verilmiştir. Bu yasa, söz konusu yetkililerin isyanları doğrudan durdurabilmesi amacıyla hayata geçirilmiştir. Bu durum, dolaylı uygulamaların engellenmesini sağlamış ve böylece isyanların durdurulması ve suçluların yargılanmasında hız kazanılmıştır.
Kanun ilk kez teklif edildiği zaman, Meclis'te bazı çekişmeler ve karşı görüşler olmuştur. Kanunu kabul etmeyenler ve karşı çıkanlar, genellikle Terakkiperver Cumhuriyet Partisi'nin milletvekilleri olmuştur.
Yorum Yazın