Osmanlı'nın Kuruluş Devri Sırlarını Saklayan İlk Belgelerden Birisi ''Mekece Vakfiyesi''
Temelleri 14.asrın başında atılan Osmanlı'dan günümüze yaklaşık 100 milyon kadar vesika ulaşmıştır. Başbakanlık Devlet Arşivleri Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı tarafından muhafaza ve tanzim edilen bu belgelerin ise sadece %10 kadarı tasnif edilmiştir. Bununla beraber 14. asır tarihli belgeler bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar azdır. İşte bu sebeple kuruluş tarihini anlamak hayli zorlaşmaktadır. Mekece Vakfiyesi ise Osmanlı'nın kuruluş devrini aydınlatan nadir belgelerden birisidir.
Mekece Vakfiyesi keşfedilene kadar Osman Bey'in ne zaman hayatını kaybettiği ve Orhan Bey'in tam olarak ne zaman hükümdar olduğu bilinmemekteydi.
Zira kuruluş devri hakkındaki Osmanlı kaynakları Osman Bey veya onun oğlu Orhan Bey devrinde yazılmamıştı. Bu sebeple kaynaklarda yazan bilgiler farklı tarihleri işaret etmekteydi. Bu durum da kuruluş devrini anlamakta büyük bir karmaşa ve zorluk demekti.
1324 tarihli bu belge Topkapı Sarayı Arşivinde bulunmuş ve 1941 yılında Ord. Prof. Dr. İsmail H. Uzunçarşılı tarafından Türk Tarih Kurumu Belleten dergisinin 19. sayısında yayınlanmıştır.
H.Scheel ve Paul Wittek gibi birtakım yabancı tarihçiler bu belgenin orijinal değil de bir suret olduğunu ve tuğra ile yazının aynı olmadığından gerçekliğinden şüphe duyduklarını beyan etmişlerdir. Buna karşılık Uzunçarşılı ise tuğrayı çeken ile yazıyı yazanın farklı kişiler olabileceğini ve aynı zamanda belgenin suret olması için tuğra bulunmaması gerektiğini ifade etmiştir.
Mekece Vakfiyesi 30 satır Farsça olarak kaleme alınmış ve ''Orhan bin. Osman'' tuğrasıyla başlıyor!
Belge temel olarak Orhan Bey tarafından Şerefeddin Mukbili adlı birisine Mekece (Sakarya yakınları) ve çevresinde yapılacak vakfın tasarruf hakkının tanınmasından ibarettir. Orhan Bey söz konusu şahıs için ‘’kölem’’ unvanını kullanıyor ve her kim emirlerine uymazsa Allah’ın ve Peygamberin lanetinin onun üzerine olacağını belirtiyor.
Bu belge sayesinde Osman Bey'in vefat tarihi yaklaşık olarak tahmin edilebildi!
Öyle ki 1324 Mart tarihli bu belgede Orhan Bey'in kesin olarak hükümdar olduğu anlaşılmaktadır. Öyle ise Osman Bey bu tarihten önce hayatını kaybetmiş olmalıdır. 1323 Eylül'ündeki bir vakfiyeden Osman Bey'in yaşadığı anlaşıldığına göre kendisinin bu iki tarih arasında vefat ettiği tahmin olunabilir. Böylece Osman Bey'in vefatı için verilen birçok farklı tarihin oluşturduğu karışıklık da giderilmiş oluyor.
Bundan başka bu belgede Osman Bey'in bilinen Orhan Bey ve Alaüddin Bey dışındaki çocuklarının adları da görülüyor.
Vakfiyenin en altında yazan Osman Bey'in çocuklarının adları şöyledir:
Fatma Hatun
Hamid Bey
Çoban Bey
Pazarlu Bey
Melek veya Melik (Arap harfleriyle yazılışları aynı olduğundan doğrusu tahmin edilemiyor.)
Bu kadim belge Osmanlı'nın kuruluş devriyle alakalı birtakım sorular aydınlattığı gibi bir o kadar yeni soruya da sebep veriyor.
Vakfiyede geçen isimlerin kim oldukları, şahitlerin Orhan Bey veya Osman Bey ile bağlarının ne olduğu gibi cevabı bulunması çok zor olan birtakım yeni problemler ve karışık sorular ortaya çıkıyor.
Netice itibarıyla her ne kadar aydınlatılmaya gayret gösterilse de Osmanlı'nın kuruluş dönemi halen büyük karmaşalar ve sorular içerisinde bulunuyor. Bunların çözümünün tek yolu ise ileride ortaya çıkacak tarihi vesika ve kaynaklardır.
Yorum Yazın