Ne Altın, Ne Kripto Para, En Güzeli Sanat Yatırımı
Sanat dünyasında yatırımlar ve inanması güç rakamlar;
İnsan evladı estetiğe, güzelliğe düşkündür… Her ne kadar binyıllar, yüzyıllar içinde estetik anlayışı değişse de fikir aynıdır: Güzelse benim olmalı!
Kişiler, mülkler, objeler, hatta tüm form bulmuş şeyler için bu mümkün olabilir (kişi kısmı burada mecazen kullanılmıştır). Lakin iş insanların duygularına, yaşamı algılayışlarına, hatta felsefe ve ideolojilerine gelince, ne kadar etkileyici ve ilham verici olsalar da sahip olmak mümkün değildir… Bunlar en fazla taklit edilebilir ya da çalınıp, kopyalanabilirler. Bunu sahip olunabilir bir olguya dönüştürense sanattır… İnsanın duygusal ve düşünsel dışavurumunun en etkili evrensel dillerinden biridir sanat ve vücuda (forma) geldiği hali ile kişiyi kendisine aşık edebilir. Bu yaratım hayranlık uyandırıcı ve büyüleyici olabilir. Sanat bir insanlık mirasıdır; dünya tarihimize ve kültürel çeşitliliğimize ışık tuttuğu gibi, tüm insanlığın duygusal ve entelektüel zenginliğini besler. İsyanlar ya da devrimler başlatabilir, cinayetler işletebilir. Gücü öyle muhteşemdir işte…
Sanat eserinin ticari bir objeye dönüşümü
Venüs’ün Doğuşu-The Birth of Venus-Botticelli
Bütün bu romantik girişin bağlanacağı nokta elbette günümüzde özellikle plastik ve dijital sanatlar alanındaki eserlere sahip olmak için verilen savaşlar, harcanan milyon dolarlar, yapılan yatırımlar. Bugün gelinen bu noktaya kadar elbette ilginç süreçlerden geçildi.
Sanat olgusunun insanlık tarihi kadar eski olduğu aşikâr. Ancak bugünkü anlayışla sanat yatırımı kavramı için bin yıllar geçmesi gerekti. Gerçi bir açıdan Antik Mısır’da mezarlarına sanat eserleri yerleştiren firavunların da bir tür sanat yatırımı yaptığı söylenebilir 😊
Antik çağlarda ve kilisenin baskın olduğu orta çağ dönemlerinde sanatçıların sipariş üzerine eserlerini ürettiğini, bazı durumlarda takas yöntemine de baş vurduklarını biliyoruz. Rönesans döneminden itibaren sanatın yükselişiyle birlikte bir sanat piyasası oluşmuş, sanatçılar kendi eserlerini üretip satmak için bu piyasada yer edinebilmişlerdi. Yetenekli artistler saray ressamı olabilmek için yarışırlardı. Egosantrik türümüzün portrelerini yaptırmak için yanıp tutuşmaları da o dönem ressamlarının karınlarını doyurmaları için bir nimetti 😊 18. yüzyıldan itibarense galeriler, müzayede evleri gibi kurumlar ortaya çıkmış ve sanat eserleri, koleksiyoncularla sanatseverler tarafından satın alınmaya başlanmıştı. Çeşitlenen sanat akımları ve sosyal hayatın modernite katsayısının yükselmesi ile sanat ve sanatçının popülaritesi artmış, tam bir sanat piyasası oluşmaya başlamıştı. Gerçek bir ticari ortam doğmuştu denebilir. O yıllarda Jean-Honoré Fragonard’ın şiirsel bir figüratif eserini alan biri, bunu ihtiyaç halinde -o gün için zor da olsa- yeniden satabileceğini artık biliyordu. O almak istediyse, başkası da bu eseri isteyebilirdi.
Günümüzde ise bir sanat furyası içinde süzülüyoruz desek, yanlış olmaz.
Jean-Honoré Fragonard, The Swing, oil on canvas, 1767 (Wallace Collection, London)
Önümüz, arkamız, hastane koridorlarımız, havaalanlarımız, ofislerimiz, vitrinlerimiz, tatil köylerimiz, denizlerin altı, apartman cephelerimiz, parklarımız, sokaklarımız dahi sanatla dolu… Nazar değmesin, sonunda sanat halka iniyor, sanat da sanatçı da hak ettiği değeri görüyor. Doğal olarak sanatla haşır neşir olmak, zenginleşmek, ruhsal açıdan doymak ve düşünmek için daha çok imkânımız var. Çevrimiçi platformlar, online müzayedeler, sanal sergiler sayesinde galeriler, müzeler, sanat fuarları ve müzayede evleri artık sanatı ayağımıza kadar getirebiliyor veee istediğimiz esere tek tuşla sahip olabiliyoruz. Dijital teknolojileri sanatla buluşturan NFT platformu da sanat yatırımcılarına yeni bir heyecan ve fırsat sunuyor.
Sanat eseri almakla, sanat yatırımı yapmak arasındaki fark
1.Jason Decaires Taylor-Grenada
2.Duvardaki Göz-Duvar resmi
3.ChongFah Cheong-Singapur
4.Clock by Pak-nft
Bir sergi esnasında gördüğünüz, sizi on ikiden vuran bir eseri sahiplenip, her yeni güne uyanışınızda ona bakabiliyor olmak, duvarınızda bir yaratıma yer açmış olmak çok güzel bir histir, bilirim. Evinizde tek tük böyle eserler bulunuyor olabilir. Hatta aileden miras kalmış bazı klasikleriniz de olabilir. Birkaç müzayedede onları satıp, nakit ihtiyacınızı da görmüş olabilirsiniz. Yine de kendinizi sanat yatırımcısı olarak da kabul eder misiniz? O âşık olduğunuz eseri alırken, onu döviz ya da altın gibi bir yatırım aracı olarak görmüş müydünüz? Sanatçısının gelecek vaat edip etmediğine, diğer eserlerinin ne kadara satıldığına, ya da eserlerinin kimlerin koleksiyonunda olduğuna dikkat etmiş miydiniz? Sanmam.
Sanat yatırımı yüz yılımızda aşırı ivme kazanmış ve milyon dolarların döndüğü bir alan. Pek çok yatırım aracından daha güvenli ve tutarlı kazanç sağlayabiliyor. Ciddi araştırma ve takip isteyen bir konu. Ülkemizde de sanata gösterilen ilginin artması, sanat eserlerinin değerli bir meta haline gelmesi sanata olan yatırımları da her geçen gün artırıyor. Sanat piyasasında bu hareketlilikten fayda gören o kadar çok aktör var ki; başta sanatçılar, sonra tüm sanat kurumları, sanat profesyonelleri, sanat okulları, eğitmenler, atölyeler, hocalar, sigorta şirketleri, dealerlar, sanat iletişimcileri, malzeme tedarikçileri, grafikerler, matbaalar, hatta kurulumcular ve çerçeveciler dahi… Tüm bu aktörler açısından, yaratımın ve üretimin sürdürülebilirliği açısından, bu ekonomik evrenin varlığı açısından, artan bu ilgi çok ama çok sevindirici.
Dudak uçuklatan rakamlar
Salvator Mundi-Leonardo
Sanat yatırımının sağladığı faydalara en sonda değiniyor olacağım ama önce son yıllarda dudak uçuklatan birkaç sanat yatırımını, bu piyasanın geldiği nokta ve taşıdığı önemi göstermek açısından paylaşmak isterim.
İşte son yıllarda bilinen en büyük ve ses getiren sanat yatırımlarından bazıları:
'Salvator Mundi' / Leonardo da Vinci - 2017 yılında 450 milyon dolarlık bir fiyatla Christie's müzayede evinde satıldı. Bu, tarihte bir sanat eserine ödenen en yüksek miktar olarak kaydedildi.
"Interchange" / Willem de Kooning
2015 yılında 300 milyon dolara bir koleksiyonere satılarak en pahalı sanat eserlerinden biri haline geldi.
“Shot Sage Blue Marilyn (1964)” / Andy Warhol
2022 yılının rekorunu elinde tutan bu eser 195,4 milyon dolarla Amerikalı bir sanatçının eseri için ödenen en yüksek miktarı temsil etti.
“Les Poseuses Ensemble” / Georges Seurat
2022 yılının ikincisi 149,240 milyon dolarla bu eser oldu.
"Rabbit" / Jeff Koons
2019 yılında 91,1 milyon dolarlık bir fiyatla satılan 'Rabbit' adlı heykel, yaşayan bir sanatçının eserine ödenen en yüksek miktar olarak tarihe geçti.
"Portrait of an Artist (Pool with Two Figures)" / David Hockney
2018 yılında 90 milyon dolarlık bir fiyatla Christie's müzayede evinde satılarak bir İngiliz sanatçının yapıtı için rekor kırdı.
“Yelpazeli Kadın (Lady with a Fan)” / Gustav Klimt
2023 yılı için şu anda rekoru elinde tutan eser ise geçenlerde Sotheby’s’deki açık artırmada 111,7 milyon dolara satılan bu şahane eser.
NFT dünyasında da işler hiç de durgun değil. Şimdiye Kadar Satılan En Pahalı 5 NFT eser ise:
Everydays: The First 5000 Days by Beeple
1- Everydays: The First 5000 Days by Beeple - 69,3 milyon dolar
2- Clock by Pak- 52,7 milyon dolar
3- Human One by Beeple - 28,9 milyon dolar
4- CryptoPunk 5822 – 23,7 milyon dolar
5- CryptoPunk 7523 – 11,75 milyon dolar
Bir de tabii gündeme hızlı ve havalı bir giriş yapan yapay zekâ ile üretilmiş eserler var.
‘Edmond Belamy’in Portresi’
Sanat eseri sayılmalı mı sayılmamalı mı tartışmaları süre dursun, geçtiğimiz aylarda New York'taki Christie's Müzayede Evi’nde Paris merkezli Obvious adlı sanat kolektifi tarafından geliştirilen bir yapay zekâ programının imzasını taşıyan ‘Edmond Belamy’in Portresi’ adlı eser, açık artırma ile 432 bin dolara satıldı bile 😊
Bu örnekler, son yıllarda sanat piyasasında gerçekleşen büyük ve dikkat çekici yatırımlardan sadece birkaç tanesi. Sanat piyasası dünyanın her yerinde her daim hareket halinde.
Global ve yerel sanat verilerine ulaşabileceğiniz bazı güvenilir kaynaklar da vereyim size 😊
Pablo Picasso-Femme Assise Pres Dune Fenetre
Artnet, The Art Market, Artprice, Sotheby's ve Christie's, Artam, Portakal Sanat ve Kültür Evi, Eskidji, SanatAtak, Argonotlar gibi platformları, sanat piyasasıyla ilgili gelişmeleri ve güncel verileri takip etmek için ziyaret edebilirsiniz.
Sanat yatırımının sağladıkları
Salvator Mundi-Leonardo
Son olarak bütçeniz uygunsa ve elbette ilginiz varsa sanat yatırımı yaparak kendinize ve başkalarına sağlayabileceğiniz faydaları bir hatırlayalım.
1) Finansal getiri potansiyeli: Sanat eserleri, zamanla değer kazanabilen varlıklardır. Tanınmış ya da gelecek vaat eden sanatçıların eserleri, büyük bir maddi potansiyele sahip olabilir. Sanat yatırımı yaparak ileriye dönük finansal getiri elde etme şansınız bulunur. Ayrıca sanat geleneksel finansal araçlardan farklı bir varlık sınıfı olduğundan, portföyünüzü çeşitlendirerek riskinizi dağıtabilirsiniz.
2) Sanatsal keyif ve estetik değer: Sanat, ilham vericidir, ruh halinizi iyileştirebilir ve yaşam kalitenizi artırabilir. Estetik anlayışınız da gün be gün derinleşecektir.
3) Kültürel değerlere ve tarihe sahip çıkma: Geçmişin bir parçası olarak insanlığın mirasını yansıtan tarihi eserlere, önemli sanatçıların tablo ve heykellerine yatırım yaparak, kültürel değeri koruma ve gelecek nesillere aktarma fırsatı elde edersiniz.
4) Sanatçıları ve sanat topluluklarını destekleme: Sanat yatırımları; sanatçının üretime devam edebilmesine, sanat kurumlarının üretimleri halka sunmasına, sanat eğitiminin desteklenmesine, dolaylı veya dolaysız tüm sanat profesyonellerinin (3.partiler dahil) bu ekonomik ve kültürel çarkın dönüşünden nemalanmasına katkı sağlar. Böylece yaratıcılık gelişir, kültürel çeşitlilik sürdürülür, istihdam artar, piyasa ekonomisi canlanır, toplum ilerler.
5) Prestij ve sosyal statü: Sanatın bir sosyal statü sembolü olarak kabul edildiğini düşünenler vardır. Gerçekten de değerli sanat eserlerine sahip olmak, toplumda saygınlık kazandırıcı bir unsur sayılabilir. Sanat koleksiyonları -beraberinde eserlerin ve sanatçılarının hikayelerine de vakıfsanız, eser okumanızı geliştirmişseniz, üstüne bir de sanat tarihi biliyorsanız- kültürlü ve sofistike bir imaj sergilemenize yardımcı olabilir.
6) Eğitim ve öğrenme: Sanat, engin bir öğrenme ve keşfetme fırsatı sunar. En önemlisi de sizi düşünmeye sevk eder. Sanat yatırımı yapmak zihninizi ve kültürel bilginizi genişletirken, sanatsal anlayışınızı da derinleştirecektir.
7) Sosyal etkileşim ve ağ oluşturma: Sanat etkinlikleri ve sergileri, sanatseverler ve koleksiyonerler için sosyal etkileşim ve ağ oluşturma fırsatları sunar. Sanat etkinliklerine katılarak, benzer ilgi alanlarına sahip insanlarla tanışabilir, fikir alışverişinde bulunabilir ve sanat dünyasındaki gelişmeleri takip edebilirsiniz.
Unutmayın, sanat yatırımı yapmadan önce araştırma yapmanız ve uzman tavsiyesi almanız önemlidir. Sanat eserlerinin değeri ve popülaritesi değişkenlik gösterebilir, bu nedenle dikkatli bir yaklaşım gereklidir.
Son söz: Elbette, sanatı sadece ticari bir değer olarak görmenin de doğru olduğunu düşünmüyorum, sanat aynı zamanda insanlığın duygusal ve entelektüel zenginliğini besleyen, fikirleri yayan ve akımlar doğuran eşsiz bir olgu… Lakin sırf bu sebeplerden, sanat yatırımlarının devam etmesi ve sanatın gücünün korunması büyük bir önem taşımakta, kanımca.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar tamamıyla yazarlarının özgün düşünceleridir ve Onedio'nun editöryal politikasını yansıtmayabilir. ©Onedio
Yorum Yazın