Kredi Faizleri Düşerken, Bankalar Kolay Kredi Veriyor mu? Hem Ticari Hem Bireysel Kredilerde Tablo Nasıl?
Merkez Bankası faiz indiriyor ve gerekçesi de ekonomiyi canlı tutmak. Nasıl canlı tutulacak? Kredi vererek, iş dünyasında yatırımlar ve çarklar dönecek, istihdam ve gelir sağlanacak. Buraya kadar her şey çok basit ve temel bazda görünüyor. Zaten açıklanan son işsizlik verisinde de TÜİK'in oranlarında istihdamda artış işsizlikte gerileme görülüyor son iki aydır da TCMB faiz indirimleri yapıyor hatta yıl sonunda tek hane hedefimiz olduğunu da biliyoruz. Ancak bir yerde işler karışıyor. Nerede mi? Kredilerin verilmesinde. Verildikten sonra ödenmesinde de sorun olmadığı söylenemez tabi. Gelin birlikte bakalım hepsine.
İş dünyasının geçen aylarda şikayetlerini TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu'na iletmesindeki hafıza hale tazeliğini korurken, bir yandan da konuşmalar, görüşmeler, düzenlemeler, veriler izleniyor.
Dün iş dünyası koridorlarında 'çok önemli' bir röportaj yankılandı. Müstakil Sanayici ve İş Adamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı Mahmut Asmalı, Dünya’dan Merve Yiğitcan'ın sorularını yanıtlarken, iş dünyasının artık faizi konuşmaktan yorulduğunu, ticari kredilerdeki durumun ekonomideki faaliyetleri kısıtlamaya başladığını söyledi.
Asmalı'nın deyimiyle, kredi mekanizmalarında durma görülürken, Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine karşın makro ihtiyati tedbirlerle kredi artış hızını kontrol altında tuttuğunu vurguladı. Bu da özel bankaların kredi verme iştahını dizginlerken, vadelerde de sorun olduğu görülüyor. Küresel koşulların da karşı yönden estiği bir ortamda Asmalı, likiditede erimenin bankaların kredi havuzunu daralttığını belirtti. Bankaların çok yüksek oranda kar ettiği ve bundan fedakarlıkta bulunmasını beklendiklerini belirten MÜSİAD Başkanı, faizin tek haneye inerek, gündemden artık çıkmasını istedi.
Bu açıklamalar önemli!
Çünkü üretime yönelik yapıldığı bilinen ve hatta hemen hemen her konuşmada altı çizilen kredi indirimlerinin tasarrufları cezalandırırken, kredileri yani harcamayı, para bolluğunu artırması hedefleniyor ki bu haftaya bununla ilgili bir gündemle başladık. Bu kısım yine önemli çünkü bu bağlamda enflasyonla mücadele edemediğimizi öğrendik artık ama konumuz enflasyon değil!
Gündem de burada!
Dönelim bankalar tarafına!
Gazeteci Barış Soydan, bugün bankalara yönelik geçen yıldan bu yana alınan kararları sıralıyor. Nereden mi başlıyor? MÜSİAD Başkanı konuşmasından! demiştik 'burası çok önemli' diye. Neler mi var düzenlemelerde? Bugüne kadar yapılan gece yarısı kararlarında ihracatçıya döviz satma zorunluluğu, bankaların kredilerin karşılıklar gibi tüm düzenlemeleri sayan Soydan, yeni bir düzenlemenin de kapıda olduğunu bunun da günlük kredi izlemeye yönelik bir BDDK adımı olacağını öngörüyor. Özellikle 'kredilerin neden reddedildiğinin' mercek altına alınacağını belirterek tüm çerçevede şu yorumu yapıyor:
Bunların hiçbiri normal dönem uygulamaları değil. Bunun adı finansal OHAL. Amaç, seçim öncesinde ekonominin durgunluğa girmesini ve doların patlamasını engellemek.
Bankaya girdik bir kere çıkmak olmaz.
Dünya'da Şebnem Turhan bir analiz yapıyor. Kredi faizlerinde Merkez Bankası’nın son iki faiz indirimi çerçevesinde ve makroihtiyati tedbirleriyle gerilemeye karşın kredi koşullarının sıkılaştığı görülüyor.
Banka kredileri eğilim anketi sonuçlarında 2022 3. çeyrekte ticari kredilerde standartların sıkılaştığı ama son çeyrekte bütün ticari kredilerin daha da sıkılaşacağı görülüyor.
Merkez Bankası banka kredileri değişim anketinde değişim kredi standartları ile kredi koşul ve kuralları ve kredi talebi için hesaplıyor. Kredi standartlarında değişim, şartları gevşeten ve sıkılaştıran bankaların oranları farkını gösteriyor. Aslen oran, standartları ya da kredi talebini değil bankaların oranını gösteriyor.
Örnek olarak Merkez Bankası faiz indirimi yaparken, tedbirlerle de ticari kredi faizleri yüzde 20’nin altına indirdi. Ancak banka kredi eğilim anketi, bankaların KOBİ ve büyük işletme kredilerinde koşulları -25 ile bankaların yüzde 25’inin standartları sıkılaştırdığını gösterdi.
"Mealen, kredi faizleri düştü ama bankalar kredi vermemek için sorun çıkarıyor."
Ankette bankalar gelecek üç ayda işletmelere kredi ve limit onaylanmasında standartların yüzde 14,7 oranında sıkılaştırma yönünde olacağını belirtti.
Önceki çeyreklerde KOBİ'lerde sıkılaşma görülmezken, üçüncü ve son çeyrek için sıkılaşma beklentileri görüldü. Büyük ölçekli işletme kredilerinde de 2. çeyrekte yüzde 15 sıkılaşma beklentisi görülürken, 3. çeyrekte bu oran yüzde 30,7 oldu.
Bireysel kredilerde son durum ne?
Bankaların fon sağlama imkânlarında üçüncü çeyrekte gerek yurt içinde gerek yurt dışında fonlama koşulları sıkılaşmayı sürdürürken, son çeyrekte beklenti de sıkılaşmanın sürmesi oldu.
Bireysel kredi türlerine standartlar da sıkılaşmaya devam ederken istisna taşıt kredilerinde oldu.
Yine son çeyrekte beklenti, konut ve ihtiyaç kredi türlerinde sıkılaşma yönünde görülürken, taşıt kredisinde gevşemenin sürmesi bekleniyor.
Kredi talebi ne durumda? Bireysel kredilerde üçüncü çeyrekte talepler azalırken, son çeyrek için beklenti, azalmanın süreceği şeklinde oldu.
Bireysel kredi faizleri de Eylül ayı son haftasında düşüş eğilimini sürdürerek, ihtiyaç kredisi faizinde yüzde 31,65'e, taşıt kredisinde yüzde 25,87'ye konut kredisi faizleri de yüzde 20,42'ye geriledi.
son iki aydaki 200 baz puanlık politika faiz indiriminde karşılıkları ise sırasıyla ihtiyaçta 2,6 puan, taşıtta 1,9 puan gerileme olurken, konut kredisi faizleriyse faiz indirimler başladığında yüzde 18,41 seviyesinden indirimler sonrası yaklaşık 2 puan yükseliş gösterdi.
2022 3. çeyrekte KOBİ'ler, kısa vadeli ve TL cinsi kredilere talep artarken, büyük işletmeler, uzun vadeli krediler ve döviz cinsi kredilerde talep azaldı.
Geçmiş dönemde stokçulukla suçlanan iş dünyası bu yönde seyrini sürdürürken, talepte enflasyonla doğal bir etki olarak stok ve sermaye artırımı, kredi talebini de artırdı. Son çeyrekte beklenti de döviz cinsi kredilerde talebin azalacağı diğer işletme kredi türlerinde de artacağı yönünde oldu.
Merkez Bankası haftalık verilerinde Eylül sonunda bankaların kredili mevduat hesabı (KMH) ve kredi kartları hariç ticari kredi faizleri yüzde 19,39 oranında gerçekleşirken, 10 Aralık 2021 haftasından bu yana en düşük kredi faizleri görüldü.
Toplam ticari kredi faizlerinde de oran yüzde 19,72 oldu. Düzenlemelerle sınırlanan faiz oranlarında son iki aydaki faiz indirimlerinin etkisi yaklaşık 6,5 puan olurken, 22 Temmuz haftasında yüzde 31,33 olan oranlara göre ise yaklaşık 12 puanlık düşüş görüldü.
TCMB Başkan yardımcılarından Taha Çakmak da kredilerle ilgili açıklamalarda bulundu.
Çakmak, kredi düzenlemelerinde KOBİ kredilerinin tarihi zirvede bulunduğunu belirtirken, makroihtiyati tedbirlerin kredilerde hedefe odaklı kullandırım amaçlandığını hatırlatarak, 'Bunun en önemli sonucu, KOBİ'lere Ocak-Eylül döneminde nette 558 milyar TL kredi kullandırılması. Bu tutar 2021'in aynı döneminde 54 milyar TL olan KOBİ net kredi kullanımının 10 katı' dedi.
Çakmak, Reuters'ın sorularına verdiği yanıtlarda, Ocak-Eylül döneminde firmaların 1,21 trilyon TL kredi kullandığını, eylül ayında kullanılan 163 milyar TL’lik kredinin, geçen yıl aynı aya göre 5 kat olduğunu belirtti.
Tüm bunlara bakıldığında kredilerdeki artış oranının enflasyonla yükselen sermaye, maliyet gibi talepleri yansıttığı dikkatlerden kaçmıyor.
Ancak düzenlemeler sonucu ve belirsizliklerin olduğu küresel ve lokal konjonktürde bankaların kredi iştahının kesildiği de yadsınamıyor. Bireysel kredilerdeyse taşıt ve konut tarafında fiyatlardaki yükselişin talep üzerinde etkisi de olduğu muhakkak. Bir de işin ödeme boyutu var haliyle ona da bakmadan sonlandırmayalım.
"Bireysel kredi veya bireysel kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısı arttı."
Türkiye Bankalar Birliği (TBB), Ocak - Ağustos Dönemi Gelişmeleri raporunda, 2022 yılı Ocak-Ağustos döneminde kredi kartı borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısının 613 bin kişi, kredi borcundan dolayı yasal takibe intikal etmiş kişi sayısının da 748 bin kişi olduğunu belirtti.
Ağustos 2022 itibarıyla 'Negatif Nitelikli Bireysel Kredi Bakiyesi'nde Risk Merkezi verilerine göre, bireysel kredi kartlarını da içeren bireysel kredilerde tasfiye olunacak alacaklar bir önceki yıla göre yüzde 47 oranında arttı.
Yorum Yazın