Karşımızdakinin Robot Olup Olmadığını Anlamanın İmkansızlığını Anlatan Çin Odası Deneyini Çözebilecek misiniz?
Deneyin ama bir yanıt bulabileceğinizden emin değiliz, çünkü bu konu insan zihninin sınırlarını aşıyor.
Zeka nedir? Birinin zeki olduğuna karar verip zekanın varlığını tartışıyoruz ama bu soruya yanıtımız yok.
Sözlüklerde geçen yanıtlardan bahsetmiyoruz, gerçekten zekayı tüm yönleriyle açıklayan bir tanım arıyoruz. İşte, böyle bir tanımın yokluğu zekayı tartışırken kafamızı bulandırabilecek bazı soru işaretlerini doğuruyor. Hele bir tanesi var ki, içinden çıkmak neredeyse imkansız ve bir noktada çevrenizi, kendinizi bile sorgulayacak noktaya geleceksiniz.
Çin Odası Deneyi'ni duymuş muydunuz?
Bundan yaklaşık 40 yıl kadar önce filozof John Searle'ın ortaya attığı bu deney sadece zeka üzerine bir tartışma ortaya atmıyor, aynı zamanda yapay zekayı da yanlış kavradığımızı o yıllardan bize gösteriyor. Çünkü bu deneyin amacı zekanın, düşünmenin ve 'insana dair' olarak gördüğümüz çoğu şeyin çok karmaşık olduğunu anlatmak.
Hiçbir kurnazlık olmayan bu deneyin kafa karıştırıcı yanı detaylarındadır.
Deney, bir odada geçer. İngilizce bilen fakat Çince bilmeyen bir kişi bu odaya gelir ve yukarıdaki gibi bir düzeneğin arasına oturtulur. Sol taraftan girişler olacak, sağ tarafta ise bunların çıkışı olacaktır.
'Ee, bunda ne var?' diyeceksiniz, haklısınız. Önemli olan ve zihnimizi karıncalandıracak şey giriş ve çıkışların ne olduğu, o yüzden detaylara girelim.
Kahramanımız odanın giriş kısmından, kaynağını bilmediği bir kişiden gelen Çince mesajlar alır.
Aldığı mesajları haliyle anlamaz, fakat odaya ona yardımcı olacak bir kılavuz bırakılmıştır. Bu kılavuzda aldığı yazıları açıklayacak bazı metinler vardır ve gelen metinleri parçalara bölerek anlamlandırmaya çalışır, bir nevi ilkel Google Translate kullanır. Gelen bu mesajları kendince anlamlandırdıktan sonra görevi yine aynı kılavuzdan yardım alarak bir Çince mesaj üretmektir.
Kılavuzu kullanarak bir yanıt üretip bu sefer odanın diğer tarafında bulan kısımdan diğer kişiye iletir.
Olaydaki dil ayrımını bir kenara bırakırsak, bize aktarılan bir olayı kendi algımızla anlamlandırıp çevremizdekilere anlatmamızdan çok da farklı değil, ne dersiniz? İyimser bir tartışmayı hatalı yorumlayıp bir başkasına yanlış aktarıyor olmakla Çince bilmeden Çince bir metni aktarmak arasında ne fark var?
Aradaki farkı anlamak hiç de zor değil.
Searle deneyi biraz daha özelleştirerek kurgulamıştır.
Sorulara verilen ve sonrasında aktarılan yanıtlar, ana dili Çince olan birinin ayırt edemeyeceği kadar kusursuzdur. Çünkü odadaki kişinin burada bir rolü yoktur. O yazıların içeriğini hiçbir şekilde anlamaz, anlayamaz.
Yazılar onun için sembollerden ibarettir, kitaba bakarak bu sembolleri bir yere oturtur ve kitapta yer alan kurallara göre de yeni yanıtlar üretir. Hiçbir şeyin farkında değildir ve sonuçta da bir rolü yoktur.
Bu deney sonucunda mükemmel seviyede taklit yapabilecek, beklenen tüm yanıtları verecek şekilde bir program geliştirilebileceği ispatlanmıştır.
Odanın dışında yanıtları alan kişi odadaki kişinin kusursuz bir Çince bildiğini düşünür, yani kolayca yanılır.
Searle'ın kavramlarıyla konuşacak olursak odada yer alan kitabı yazanlar programcılardır ve bu programcıların yazdığı herhangi bir uygulama yahut yarattığı herhangi bir yapay zeka bizi kolayca insan olduğuna ikna edebilir.
Peki, siz olsaydınız odadaki kişinin Çince bilmediğini nasıl ispat ederdiniz? Buyrun, düğümü çözün.
Yorum Yazın
Anlamadım.
benim robot olmadığım ne malum ve eğer insansam bunu nasıl kanıtlarsın demek istiyor
Içeriği okuyan insanların anlamlandiramadiklari ama ifade edemedikleri önemli eksiklik var bana göre. Yorumlarda "anlamadım" "Bu ne" "ne gereksiz olmuş" v.b.... Devamını Gör
Cevabı kılavuzda bulunmayan bi soru sorarak ispatlanabilir bence. Basit ama ezbere cevaplar verilemeyecek ve kılavuzda bulunmayan, beklenmedik sorular sorara... Devamını Gör