Çocuklar Şiddete Meyilli mi Yoksa Gözlemledikleri mi Taklit Ediyor? Görenleri Şoke Eden "Bobo Doll" Deneyi
Hareketleriniz çocuklarınızı ne ölçüde etkiliyor, hiç düşündünüz mü? 1960’lı yıllarda genetik, çevresel ve sosyal faktörlerin bir çocuğun gelişimini ne bakımdan etkilediği sık tartışılan bir konuydu. Bobo Doll deneyi ise olayı tüm gerçekliği ile gözler önüne serdi. Anlattık... 👇
Sosyal medyanın varlığından önce, 1960'lı yıllarda çocuğun gelişiminin genetik faktörlerden mi yoksa çevresel faktörlerden mi etkilendiği tartışılıyordu.
Davranışsal psikolojinin önemli isimlerinden biri olan Albert Bandura, bu sorunun yanıtını bulmak için 1965 yılında 'Bobo Doll (Hacıyatmaz)' ismini verdiği deneyi gerçekleştirdi.
Deneyde 3 ve 6 yaş aralığında 36 kız, 36 erkek çocuğu yer aldı; deneyden önce çocukların agresyon seviyeleri gözlemlendi.
Agresyon seviyelerinin eşit olması için çocuklar puanlandırma sistemi ile üç farklı gruba eşit sayıda kız ve erkek olacak şekilde dağıtıldı.
Birinci grup kontrol grubu olarak kaldı. İkinci gruba saldırgan bir aktör, üçüncü gruba ise saldırgan olmayan bir aktör gösterildi.
İkinci grupta yer alan 6 kız ve 6 erkek çocuğa saldırgan kadın aktör gösterildi. Diğer kalan yarısına saldırgan erkek aktör gösterildi.
Üçüncü grupta da aynı durum tekrarlandı.
Çocuklar deney için farklı odalara alınarak oradaki oyuncaklarla oynamaları ve resim çizmeleri istendi.
Birinci grup kontrol grubu olduğundan dolayı onlara hiçbir aktör gösterilmedi.
Fakat ikinci gruptaki aktörler yaklaşık 10 dakika boyunca hacıyatmaza yumruk atma, tekme atma, çekiçle vurma ve havaya atma gibi çeşitli şiddet eylemlerinde bulundu.
Bir yandan da “Vur, tekme at” gibi cümleler kurdular.
Üçüncü grupta ise saldırgan olmayan aktörler oyuncaklar ile güzelce oynadılar ve hacıyatmaza bir saldırıda bulunmadılar.
Sonrasında çocuklar çeşitli farklı oyuncakların yer aldığı başka bir odaya alındı; fakat çocukların bu oyuncaklarla oynamasına izin verilmedi.
Başka çocukların oynayabilmesi için ayırdıklarını söylendi. Buradaki amaç, çocuklarda hayal kırıklığı hissiyatını uyandırmaktı.
En son olarak çocuklar içeride hem agresif hem de agresif olmayan ilginç oyuncaklarla dolu olan bir odaya alındı. Odada bir de aktörlerin şiddet uyguladığı hacıyatmaz bebek (bobo doll) de bulunuyordu.
Deneyin sonucunda yapılan gözlemlerde, saldırgan aktörlerin grubunda yer alan çocukların hacıyatmaz bebeğe saldırgan davranışlar sergilendiği görüldü.
Erkek çocukların kız çocuklara kıyasla üç kat daha fazla şiddet içeren davranışlarda bulunduğu tespit edildi.
Deneyden alınan sonuçlar Bandura’nın sosyal öğrenme teorisini destekler nitelikteydi: Çocuklar, şiddet vb. davranışları gözlem yoluyla çevrelerinden öğreniyorlar.
Yapılan tek bir deney ile genetik faktörleri hiçe saymak olmaz ancak yetişkinleri gözlemleyen çocuklar, onların davranışlarını normal ve doğru kabul etme eğilimindedir. O yüzden nasıl davrandığımıza dikkat etmeliyiz...
Siz bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlara buyurun...
Yorum Yazın