Yunanistan Ekonomisi Hakkında 12 Gerçek
Yunanistan ile kreditörleri arasında bir anlaşma olup olmayacağına dair her gün yeni bir haber çıkıyor. Syriza hükümeti bir yandan pozisyonunu korurken, diğer yandan da ülkenin iflas ilan etmemesi için kreditörler ile anlaşma baskısını aşmaya çalışıyor. Kreditörler ise Yunanistan'ın mevcut borçlarını ödemesine imkan verecek yeni düzenlemelerin ve daha fazla kemer sıkma tedbirlerinin peşinde. Bütün bu haberleri takip ederken, bir yandan da Yunan ekonomisi hakkında şu temel gerçekleri göz önüne almakta fayda var.
1. Yunanistan ilk iflasını milattan önce 4'üncü yüzyılda yaşadı
Yunanlıların kredi kuruluşları ile ilgili neredeyse varoluşsal bir derdi var. Örneğin Milattan önce 4'üncü yüzyılda 13 Yunan Şehir Devleti Delos Tapınağı'ndan yüklü miktarda borç almışlar ancak bu borcu ödememişlerdi. Neticede şehir devletlerine 'kredi' veren Delos Tapınağı varlığının yüzde 80'ini kaybetti. Böylelikle Yunanlılar Plato, Aristo ve hatta Büyük İskender'in hayatta olduğu bu çağda iflas gerçeği ile karşı karşıya kaldılar.
2. Modern çağda Yunanistan tam 5 kez iflas etti.
Yunanistan'ın yaşadığı ilk iflas 1826 yılında, Osmanlı İmparatorluğu ile bağımsızlık savaşı sırasında gerçekleşti. İkinci iflas 17 yıl sonra yaşandı. 1832 yılında ordularını yenilemek ve Bavyeralı Kralları Otto'nun ihtiyaçlarını karşılamak için aldıkları borçları 1843 yılında ödeyemeyeceklerini açıkladılar. 17 yıl sonra bir iflas daha yaşayarak 1860 yılında uluslararası ticaretten tam 18 yıl men edildiler. 1890 yılında uluslararası ticarete tekrar kabul edildikten sonra, Yunanlılar yine ödeyemeyecekleri kadar fazla borçlandılar ve sadece 4 yıl sonra bir iflas daha açıkladılar. Bütün bunlardan bir ders çıkartıldığını zannedersiniz ama yanılıyorsunuz. Yunanistan 1932 yılında bir iflas daha açıklayarak, bu konudaki iddiasını gösterdi.
3. Tam 90 yıl krizle geçti.
Yunanistan bağımsızlığını 1830 yılında ilan etti. O günden bugüne kadar 185 yıl geçerken, Bank of America'nın yaptığı bir hesaplamaya göre bu 185 yılın 90 yılında Yunanistan iktisadi bir kriz yaşadı. (Bkz: Businness Insider)
4. Yunanistan gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 10'u yolsuzluğa gidiyor.
Brookings Enstitüsü'nün yaptığı bir çalışmaya göre Yunanistan'da yolsuzluk için harcanan para Yunan gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık yüzde 8'i ile yüzde 10'u arasında bir orana denk geliyor. (Bkz: Greece Reporter) Rapora göre şayet Yunanistan'da en azından İspanya kadar yolsuzluğu engelleyecek standartlar ve yasalar olsaydı Yunan bütçe açığı gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 4'ü kadar bir oran daha düşük olacaktı. 2014 yılında AB tarafından hazırlanan bir rapora göreyse Yunanistan AB'de yolsuzluğun en yüksek seviyede olduğu ülke.
5. Her iki gençten biri işsiz.
Resmi verilere göre geçen yıl Yunanistan'da genç işsizlik oranı yüzde 56,4 gibi bir seviyeye ulaşsa da bugün yüzde 49,7 seviyesinde. Genel işsizlik oranı ise yüzde 25,6. Yani Yunanistan'da çalışabilir durumda olan her iki gençten biri bugün işsiz. Böyle bir işsizlik oranıyla mücadele etmek de çok büyük bir yapısal reform gerektiriyor.
6. Yunanistan'da gençlerin yüzde 63,5'i ailelerinin yanında yaşıyor.
18 - 34 yaş aralığındaki Yunan gençlerin yüzde 63,5'i ailelerinin yanında yaşamakta. 25 ve 34 yaş aralığındaki gençlerin ise yaklaşık yarısı ailelerinin evinde kalıyor. Bunun nedeni işsizlik ve umutsuzluk. İşlerini kaybeden gençler ailelerinin yanına dönerken, iş bulma umudu olmayanlar da ailelerinin evinden dışarı adım atmıyor. Tek başına bu durum bile Yunanistan'daki krizin ne kadar derin olduğunu göstermekte.
7. Yunanistan'ın yaşlı bir nüfusu var.
Yunanistan'da nüfusun sadece yüzde 9,8'i 15 - 24 yaş aralığında ve yüzde 32,9'u 55 yaş üstünde. Kadın doğum oranı ise sadece 1,3. Bu durumun ortaya koyduğu sorun şu, gittikçe daralan bir iş gücü gittikçe artan bir çalışmayan nüfusa bakmak zorunda. Emekliler ve sigorta sisteminden yararlananların sayısı artarken, prim ödeyenlerin sayısı ise gittikçe düşüyor. Dolayısıyla Yunanistan mali bir açmazla karşı karşıya.
8. Yunanistan Hollanda'da 3 kat büyük olmasına rağmen ekonomik olarak 3 kat daha küçük.
Yunanistan 131.957 kilometrekarelik bir alana sahip bir ülke olarak dünyanın en büyük 97'inci ülkesi. Hollanda ise bu bakımdan dünyada 134'üncü sırada ve sadece 41.543 kilometrekarelik bir alan kaplıyor. Yani yaklaşık Konya kadar. Buna karşın, Yunanistan'ın gayri safi yurt içi hasılası 294 milyar dolarken, Hollanda'nın 818 milyar dolar. Arada 2,7 yani yaklaşık 3 kat fark var. Konu verimlilik ve katma değeri yüksek ürünler. Hollandalılar çok daha verimli bir şekilde, yüksek katma değerli ürünler üretip satarken, Yunanistan bu olanağa da sahip değil.
9. Vergi kaçırma oranı çok yüksek.
Serbest meslekte çalışan Yunanlıların vergi beyannamelerine göre, gelirlerinin yüzde yüzünden fazlası aldıkları banka kredilerini ödemeye gidiyor. Bir başka deyişle serbest meslek sahibi Yunanlılar doğru beyanda bulunmuyor, açıkça vergi kaçırıyor. Yapılan bir çalışmaya göre yanlış ve eksik beyanname nedeniyle Yunanistan'da sadece serbest meslek çalışanları 31 milyar dolar vergi kaçağına neden oldu. (Bkz: The Guardian)
10. Yunanistan dünyanın en büyük 3'üncü zeytin yağı üreticisi.
Yunanistan'ın da güçlü olduğu sektörler var. Ülke İspanya ve İtalya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü zeytinyağı üreticisi ve her yıl 300 bin ton zeytin yağı üretiliyor. Üretilen bu zeytinyağlarının yüzde 90'ı ise AB üyesi ülkelere satılıyor. Ancak bu durum da değişebilir. Eğer Türkiye doğru bir yatırım planlaması yaparsa, kolaylıkla Yunanistan'ı tahtından etmemiz mümkün.
11. Ekonomi savaş kaybetmiş kadar kötü.
Ne kadar kötü? Paul Krugman'a göre Yunanistan ekonomisi sanki Yunanistan bir savaş kaybetmiş kadar kötü. Yukarıdaki tabloda sarı renk 1913 - 1920 arasındaki Alman gayri safi yurt içi hasılasının değişimini gösterirken, yeşil renkler 2008 - 2014 arasında Yunan ekonomisini göstermekte. Durum savaş sonrası Almanya kadar kötü bir halde. (Bkz: The New York Times)
12. Kritik tarih 30 Haziran.
Yunanistan'ı finanse eden ikinci kurtarma planı 2012 yılı Şubat ayında imzalandı. O tarihten sonra da 2 kez uzatıldı. Şayet 30 Haziran'a kadar yeni bir anlaşma olmazsa bu anlaşma son bulacak ve Yunanistan kendisine AB, AB Merkez Bankası ve IMF tarafından sağlanan 7 milyar 200 milyon dolarlık bir meblağa erişim hakkını kaybedecek. Yunanistan'ın 20 Temmuz'da 3,5 milyar Euro, 20 Ağustos'ta 3,2 milyar Euro ödeme yapması gerekiyor. Eğer bir anlaşma olmaz ve Yunanistan bu ödemeleri yerine getiremezse ülkenin karşılaşacağı ilk yaptırım banka varlıklarının hareketini engelleyici düzenlemeler olacak.
