Somali'de Seçimlerdeki Belirsizlik Ülkeyi Kaosa Sürüklüyor

MOGADİŞU (AA) - ABDİRAHMAN ALİ MUGEERE/GÖKHAN KAVAK - Doğu Afrika ülkelerinden Somali'de cumhurbaşkanlığı ve eyalet seçimlerinin tarihinde yaşanan belirsizlik, ülkeyi kaosa sürüklüyor.

Somali Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu ve eyalet başkanları, 17 Eylül 2020'de bir araya gelip, cumhurbaşkanlığı seçiminin 8 Şubat'ta yapılması konusunda mutabık kaldılarsa da hükümetin açıkladığı federal seçim komisyonlarından doğan anlaşmazlıklar nedeniyle seçim takvimi henüz belirlenemedi.

Cumhurbaşkanı Fermacu, seçim takvimini belirlemek amacıyla eyalet başkanlarıyla 3-6 Şubat'ta tekrar bir araya geldi ancak görüşmede de anlaşma sağlanamadı.

Seçim takvimindeki belirsizliğin yanı sıra terör örgütü Eş-Şebab'ın saldırıları da ülkeyi kaosa sürüklüyor.

• 'Seçim kanununda yaşanan sorunlar ve çıkar mücadelesi'

Somali'de siyasi konularda araştırmalar yapan Public Agenda uzmanlarından Muhammed Sharif, AA muhabirine yaptığı açıklamada, seçimlerin ertelenmesinde iç ve dış faktörlerin olduğuna dikkati çekti.

Sharif, 'Seçim krizinin bazı nedenleri bulunuyor. Bunlardan ilki, seçim kanununda yaşanan sorunlar diğeri ise çıkar mücadelesi. Somali'de birçok siyasetçi, kendisinin seçilmesini istiyor ve bunun için bazı noktada seçim sürecine müdahale ediyor. Bu durum da siyasi krize neden oluyor.' ifadesini kullandı.

Bazı ülke ve uluslararası kurumların, Somali'deki kimi siyasetçileri öne çıkarmak istediğini belirten Sharif, bu ülke ve kurumların da kendi çıkarlarını korumaya çalıştığını vurguladı.

Sharif, seçim sürecinin 3 ya da 6 ay daha uzatılabileceğini aktararak, bu süreçte siyasi çıkarlarını korumak isteyen bazı güç odaklarının küçük çaplı siyasi kargaşalara neden olabileceği uyarısı yaptı.

Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere uluslararası camianın da hükümete çağrı yapabileceğini dile getiren Sharif, 'Uluslararası camia, hükümet ve muhalefetle konuşup, krizin çözümüne yönelik geri adım atmaları noktasında tavsiyede bulunabilir. Böylece muhtemel krizlerin önüne geçilebilir.' değerlendirmesinde bulundu.

• Somali 'seçim krizi' yaşıyor

Fermacu ve eyalet başkanları, 17 Eylül 2020'de başkent Mogadişu'da gerçekleştirdikleri toplantıda, seçimin 8 Şubat'ta yapılmasını kararlaştırmıştı.

Bu kapsamda, seçim süreci 10 Ekim 2020'de başlayacak, federal ve eyalet seçim komisyonları da 20 Ekim 2020'ye kadar atanacaktı. Milletvekilleri ve sandık merkezlerini seçecek delegeler, 1-30 Kasım 2020'de belirlenecekti.

Meclisin üst ve alt kanadında görev yapmak isteyen vekil adayları Aralık 2020'de tespit edilecek, 1 Ocak'ta milletvekili, 8 Şubat'ta da cumhurbaşkanlığı seçiminin yapılacaktı.

• Anlaşmazlık, seçim komisyonları nedeniyle doğdu

Hükümetin açıkladığı federal seçim komisyonlarından doğan anlaşmazlıklar, muhalif Jubaland Eyaleti Başkanı Ahmed İslam Madobe'nin Gedo bölgesindeki seçim komisyonlarına müdahale etmek istemesi nedeniyle doğdu.

Öte yandan Somali'nin özerk bölgesi Somaliland'daki seçim komisyonu üyelerinin isimleri de siyasi krize neden oldu.

Cumhurbaşkanı Fermacu'nun görev süresinin 8 Şubat'ta dolması da siyasi belirsizliği derinleştirdi.

Uzmanlar, seçimlerin zamanında yapılamamasının ülkede kargaşaya yol açabileceğinden endişe ediyor.

Terör örgütü Eş-Şebab'ın başkent Mogadişu başta olmak üzere ülkenin farklı bölgelerinde siyasetçi, bürokrat ve güvenlik güçlerine yönelik saldırıları da ülkedeki krizin derinleşmesine neden oluyor. Örgüt, son 2 haftadır neredeyse her gün bir saldırı düzenliyor.

Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere uluslararası kuruluşlar, Somali'de yaşanan siyasi krizden derin endişe duyduklarını açıklayıp, 'acil çözüm' çağrısı yaptı.

• Somali'de seçim sistemi

Ülkede, parlamento ve cumhurbaşkanı seçimleri peş peşe yapılıyor. Parlamentonun, 'Halk Meclisi' olarak da bilinen alt kanadının 275 üyesi, Somali'deki farklı kabileleri temsil eden 14 bin delege tarafından 4 yıllığına seçiliyor. Parlamentonun üst kanadının 54 üyesi ise eyalet konseylerince belirleniyor. Seçilen parlamento üyeleri hem parlamento başkanını hem de yeni cumhurbaşkanını belirliyor.

Seçimlerde kendine has kabile sistemini uygulayan Somali'de, bu seçimlerde 'bir kişi bir oy' ilkesiyle tüm vatandaşların oy kullanması planlanıyordu ancak başarılamadı. Şu anda '4,5 sistemi' olarak adlandırılan kabile merkezli sistemle yönetilen Somali'de, ülkenin 4 büyük kabilesi eşit sayıda, diğer kabileler ise bunun yarısı oranında Meclise kendi seçtiği vekilleri gönderiyor.

Somali'de cumhurbaşkanı adayları arasında 2 eski cumhurbaşkanı, 1 başbakan, 1 de meclis başkanı bulunuyor.