Kısalan Mesailer Hangi Ülkelerde Nasıl Sonuçlar Verdi? Çalışma Saatlerini Kısaltanlar Ne Kadar Tasarruf Etti?
Dünyada özellikle pandemiyle hızla değişen çalışma şekilleri, diğer yandan kapitalizmin de bunu kullanmasıyla, uzaktan çalışma yaygınlaşırken yükü de artıyor. Uzaktan çalışma bir yandan da mobiliteyi artıyor. Başka ülkede ya da şehirlerden çalışanlarla, özellikle büyük şehirlerde artan kiraların şehir dışına ittiği beyaz yakalı kesim daha uzak bölgelerden veya memleketinden, yazlığından çalışmaya devam ediyor. İnsanların kurması gereken iş-yaşam dengesine de katkı sağlayan bu durum sonrası yavaş yavaş iş saatlerinde kısalma ve verim de tartışılmaya başlandı.
Bazı şirketlerde tamamen hayata geçirilen uygulamalarla ofise gitmeden dilediği yerden çalışma seçeneğine sahip olanların dışında, çalışma biçimlerinde bir değişim de çalışma gün ve saatlerinin kısaltılması yönünde oluyor.
Sanayi devrimi sonrası uzayan mesai saatleri uzun yıllardır dünyada sendikaların en önemli mücadelesine konu olurken, otomotiv devlerinden Ford'un kurucusu Henry Ford günde 8 saat çalışma ve hafta sonu tatilinin verimi artırdığını keşfetmesiyle 1926 yılında haftada 5 gün, günde 8 saat çalışma uygulamasını başlatmıştı. Cumhuriyetin kuruluş aşamasında Mustafa Kemal Atatürk'ün öncülük ettiği ekonomi politikalarında yol haritası niteliğinde olan İzmir İktisat Kongresi'nde de bu yönde tavsiye niteliğinde kararlar öne çıkmıştı. Aradan neredeyse bir asır geçerken, dünya yeni bir çalışma düzeninin eşiğinde. Bu kez öne çıkan sadece verimlilik değil iktisadın ana konusu 'kıt kaynaklar.'
Dünyada bir süredir çalışma saatlerinin azaltılmasına yönelik araştırmalar yapılıyor.
Aynı işin daha kısa zamanda yapılabileceğini kanıtlamaya çalışanlar emekçilerin de kendilerine daha fazla zaman ayırmasıyla hem verimlilik hem de motivasyon tartışması yaşıyor.
2018'de Yeni Zelanda’da bir şirketin haftada 4 gün mesai uygulamasını başlatması dikkatleri çekmişti. Görülen olumlu sonuçlarla, bazı şirketlerde bu denemelere başladı. Pandemide uzaktan çalışmayla mesai kavramının değişmesi de dünyada bu kısalmanın daha verimli olduğunu düşünenlerin artmasına neden oldu.
Habertürk'ten İrem Kuşoğlu Görgü'nün özel haberinde bu çalışma şekline hangi ülkelerin geçtiğini ve nasıl sonuçlar aldığını araştırdı.
Uygulamaya geçen ilk ülkelerden biri İspanya.
Eylül 2021 itibarıyla başlayan projede, ücretler sabit kalırken, daha az çalışmanın verimliliği artırıp artırmayacağı deneniyor. Gönüllü katılımlarla 200 ila 400 İspanyol şirketine destek için de 50 milyon Euro ayrıldı.
Projede yer alan teknoloji şirketlerinden birinde ilk veriler, işe devamsızlığın yüzde 20 oranında azaldığı ve satışlarda da yüzde 20 oranında artış olduğu yönünde oldu.
Belçika'da da çalışanlara haftada 4 gün çalışma ve kazanç kaybı yaşamama hakkı verildi.
Belçika'nın İspanya'dan farkı çalışma süresi olurken, hükümetin tasarısında günlük 9,5 saat mesai ile haftada 4 günü çalışma hakkı kazanılıyor. Yani haftalık 38 saatlik mesai 4 günde tamamlanıyor.
İzlanda'da 2021 yılında yapılan araştırmada, dünyada şimdiye kadarki geniş kapsamlı haftada 4 gün mesai denemesi başarıyla sonuçlanmıştı.
İzlanda Sürdürülebilirlik ve Demokrasi Derneği (Alda) ile İngiltere'de 'Autonomy' adlı düşünce kuruluşlarının ortak analiziyle 2015'ten 2019'a arasında 2 bin 500'den fazla kişinin katıldığı denemelerde üretkenliğin ve refahın artırdığı sonuçlarını gösterdi.
Çalışma, İzlanda'da çalışan nüfusun yaklaşık yüzde 90'ının mesaisini azaltmış oldu. Ayrıca çalışanın stresi ve tükenmişliği de azalırken, iş-yaşam dengesi de iyileşti.
İngiltere'de de yaz başında 6 ay sürecek 3 binden fazla çalışanın katıldığı 4 günlük mesaide pilot uygulama başlatıldı.
Araştırma kapsamındaki 73 şirketten 41'inde ilk sonuçlar, yüzde 86 oranında bu çalışma şeklinde devam edilebileceği yönünde oldu.
İskoçya'da da 2023'te pilot uygulamanın başlatması planlanırken, hükümetin şirketlere bu çalışma için yaklaşık 11,8 milyon euro ayırması bekleniyor.
OECD verilerine göre, Hollanda haftada ortalama 29 saat ile en kısa çalışma süresine sahip olan ülkelerden olurken, 90'ların başında yaşanan durgunlukta kamu tasarruf tedbirlerine kadar dayanan bir tecrübeden kaynaklı.
Hollanda'da şirketler çalışanlara haftada 4 gün çalışma seçeneği hali hazırda sunuyor. Ülkenin yasaları da iş-yaşam dengesi ve saatlik ücretle orantılı sağlık yardımlarını koruyor ve yarı zamanlı çalışma hakkı da yaygın olarak bulunuyor. .
Avrupa'da kısa çalışma denemeleri genelde olumlu sonuçlar verirken, pandemi öncesi bu her ülkede görülmedi.
İsveç, 2015 yılında kısa mesai denemesini yaparken, sonuçlar net olmamıştı. Aynı ücretle 4 gün yerine kısa mesai denenirken, bu bağlamda fazladan para harcama fikri her şirketi memnun etmedi.
Almanya, Avrupa'da az çalışma saatleri olan ancak daha da azaltmayı planlayan ülkelerden oldu.
Dünya Ekonomik Forumu'na (WEF) göre, Almanya'da haftalık ortalama çalışma süresi 34,2 saat ve sendikalar ekonomiyi pandeminin ek etkilerinden kurtarmak için daha az çalışma çağrısında bulunuyor.
Alman hükümeti buna sıcak bakmazken, işverenler ise sıcak bakıyor.
Almanya'da yazılım mühendisliği, veri bilimi, pazarlama ve ürün yönetimi gibi alanlardaki 150 şirket, haftada 32 saat çalışıyor.
Danimarka, Avrupa'da en verimli ve üretken çalışanlara sahip olurken, biri olsa da iş-yaşam dengesini de asla göz ardı etmiyor.
Avrupa Komisyonu araştırmasına göre, Danimarka'da çalışanlar 27 Avrupa ülkesine göre iş-yaşam dengesini sağlanmada daha memnun olurken, ülkede haftada 4 günlük mesai kavramı denemelerine Eylül 2019'da başlandı.
Kuzey Avrupa ülkesi Finlandiya çalışma saatlerini önemli ölçüde azaltan ülkelerden olurken, genç Başbakan Sanna Marin, Ağustos 2019'da bunu Twitter paylaşımıyla gündeme getirse de henüz yürürlüğe girmedi.
Japonya'da ülke refahı, aile hayatından fedakarlık, tükenmişlik sendromundan çöken işkolik çalışanların sırtında yükseliyor.
Yaşlı nüfusun yüksek olduğu ülkede, pandemi başından bu yana dengeler değişirken, çalışanlar da yeni bir iş-yaşam dengesi kuruyor.
2019 yılında denenen 4 günlük mesai verimliliği tam yüzde 40 oranında artırırken, 2021'den bu yana Japon hükümeti, işverenleri bu yönde teşvik ediyor. Bugüne kadar Japon şirketlerinin yaklaşık yüzde 8,5'i kısa mesaiye geçerken, bazıları bunu maaşlardan kesinti ile yapıyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), 2022'de seçenek olarak 4,5 günlük haftalık mesai uygulayan ülkelerden oldu.
BAE'de birçok şirket bu uygulamayı sürdürürken, 40 üst düzey yöneticiyle yapılan çalışmada çalışanların bu uygulama sonrasında, verimlilik artışı, iş hayatında mutluluk, Batı'ya uyum, sosyal yaşam etkisini azaltma ve iş esnekliğinin pandemi sonrasında iyileşmesi gibi etkiler gördükleri öğrenildi.
ABD'deki bir araştırmaya göre, çalışanların yüzde 92'si daha fazla saat çalışmaya karşılılık haftada 4 gün mesaiye sıcak bakıyor.
Uygulamanın verimden ziyade psikolojik olarak olumlu olduğu düşünülüyor.
Dört çalışandan üçü işlerin aynı şekilde 4 günde de tamamlanabileceğini ancak yüzde 72'sinin de daha uzun saatler çalışmak zorunda kalmak istemediğini belirtiyor.
Türkiye’de haftalık çalışma süresi 45 saat.
Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberinde de 45 saatlik mesai, bazı şirketlerde haftada 5 gün, özel sektör genelinde de haftada 6 gün, günde 7,5 saat mesai olarak uygulanıyor. Kamuda haftalık mesai ise 40 saat.
OECD verilerine göre, Türkiye haftada 60 saatten fazla çalışan işçilerin olduğu bir ülke olarak 38 ülke içinde ilk sırada yer alıyor. Bu konuda Türkiye’ye en yakın ülkelerse Kolombiya, Meksika ve Kosta Rika olurken, bu konuda çalışma gün ve saatlerini azaltmaya öncülük eden Türkiye İsrafı Önleme Vakfı var.
Vakıf, yoksul kadınların mikro krediyle finanse edilerek geçimine katkı sağlarken, bu çalışmalar için kurulan 2 işletme ve vakıf merkezinde toplamda 252 personel çalışıyor.
İlk uygulamada yıllık 590 bin 516 TL tasarruf edilirken, bu para 295 mikro girişimciye 2 bin TL tutarında mikro kredi olarak dağıtıldı.
Pandemiden hemen önce, 1 Şubat 2020’de vakıf merkezi ve işletmelerde haftada 4 gün mesai uygulaması başlarken, günlük çalışma süresi de sonrasında 7 saate indirildi. 2022 Ekim ayında da haftada 4 gün, günde 6 saat çalışma sistemine geçildi.
Vakıf Başkanı Prof. Dr. Aziz Akgül, insanların daha verimli ve mutlu çalışmalarına ortam sağlamak gerektiğini söylerken, toplumda çok çalışmanın yanlış anlaşıldığını belirtiyor. Verimli ve etkin çalışmayı vurguluyor.
Yorum Yazın