İkinci İntifada'nın 15. Yıldönümü | 26 Adım ile Filistin Direnişi: İntifada
Geçtiğimiz günlerde İsrail askerlerinin Mescid-i Aksa içine girmesi sonrasında yaşanan gerilim, uluslararası camiada 3. intifadanın ayak sesleri diye yorumlandı. Fransa ziyareti sırasında açıklamalarda bulunan Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas da, 'Yaşanan hadiseler çok tehlikeli, üçüncü bir intifada başlayabilir.' diyerek durumun ciddiyetini gözler önüne serdi. Birçok insanın hayatını kaybetmesiyle sonuçlanan Birinci ve İkinci İntifada, bir türlü çözüme kavuşmayan ve kavuşacak gibi de durmayan Filistin sorununda önemli bir yere sahip.
İşte 3. İntifada beklentileri altında, intifada...
1. Arapça kelime anlamı 'ayaklanma' olan intifada, ufak çaplı ayaklanmalardan ziyade büyük çaplı ayaklanmalar için kullanılmıştır.
Yaşanan olaylara karşı aniden uyanış, başkaldırı ve isyan anlamına da gelen intifada, Filistin sorununda ortaya çıkarttığı sonuçlar açısından önemli bir yere sahiptir.
2. Kademeli bir şekilde Filistin topraklarındaki yerleşim yerlerini arttıran İsrail, Filistin halkı üzerindeki baskısını arttırmak suretiyle kontrolünü kaybetmemek istiyordu.
Temelinde İsrail'in Filistin yerleşim yerlerini işgal etmesi yatsa da, Birinci İntifada'nın arka planı olarak niteleyebileceğimiz olaylar zinciri, 8 Aralık 1987 yılına gelene kadar Filistin halkının iyice dolmasına sebep oldu.
3. 4 Aralık 1986, Birzeit Üniversitesi'nin kampüsünde iki Filistinli genç İsrail askerleri tarafından vuruldu.
Bu olay haricinde yaşanan tutuklamalar, gençlerin kelepçelenerek işkenceye maruz bırakılması, tutuklu ve aktivistlerin hücrelerde kötü şartlar altında yaşam mücadelesi vermesi, 87 yılının başlarında protesto gösterilerinin artmasını sağladı.
4. Gösteriler artarken, Han Yunus şehrinde yaşayan Filistinli küçük bir çocuk İsrail askerleri tarafından vurularak öldürüldü.
Yaşanan bu acı olayın akabinde İsrail'in tutuklulardan sorumlu teğmeni Ron Tal, Gazze'de Filistinliler tarafından öldürüldü. Karşılıklı ölümler sonrasında İsrail, Kurban Bayramı'nda 3 günlük sokağa çıkma yasağı ilan etti.
5. Birinci İntifada'nın ayak sesleri Ortadoğu'da duyulmaya başlamışken, Arap Zirvesi Filistin meselesini tam anlamıyla geri plana atmış ve İran-Irak savaşı gündemiyle toplanmıştı.
6. Tarihler 8 Aralık 1987'yi gösterdiğinde ise Cebaliye Mülteci Kampı'nda başlayan gerginlik, İsrail Ordusu'na ait aracın Filistinlileri taşıyan araca çarpmasıyla tırmandı. Ve Birinci İntifada'nın başlangıç tarihi belli oldu.
Yaşanan olayda 4 Filistinli hayatını kaybederken 7 Filistinli de ciddi şekilde yaralandı. Aracın kasıtlı bir şekilde hızlandığı ve Filistinlilere çarptığı söylentileri ise başta Gazze olmak üzere, Batı Şeria ve Doğu Kudüs'te hızla yayıldı.
7. İşten çıkıp evlerine dönen Filistinlilerin şahit olduğu olay, bir anda kitlesel gösterilere dönüşmüştü. Hayatlarını kaybeden Filistinlilerin cenazeleri 10.000'i aşkın Filistinli tarafından sloganlar eşliğinde taşındı.
8. Genel grev, İsrail kurumlarına taş ve molotof kokteylleriyle saldırı, İsrail mallarının boykotu ve mahallelere barikatlar kurmak gibi eylemler yapıldı.
9. İsrail, isyanı bastırmak için 80.000 askerini isyan bölgelerine kaydırdı.
Gazze'de başlayan İntifada, kısa bir süre sonra Batı Şeria'da da şiddetlendi.
10. İsrail askerlerinin isyan bölgelerine kaydırılması Filistin halkının daha çok öfkelenmesi demekti. Hemen hemen her sokakta İsrail askerleri ile Filistin halkı arasında çatışmalar yaşanıyordu.
Ayaklanmanın 5. haftasına girilirken 35 Filistinli hayatını kaybetmiş, 1200'den fazla Filistinli de yaralanmıştı. Yaşanan ölümler ayaklanmanın bastırılmasından çok, şiddetlenmesine sebebiyet veriyordu.
11. Bu çatışmalar sırasında İsrail tanklarına taş atan çocukların fotoğrafları ise uluslararası kamuoyunun hafızalarına kazındı.
12. Aralık 87'de başlayan Birinci İntifada, Eylül 93'te FKÖ lideri Yaser Arafat ve İsrail Başbakanı İzak Rabin'in Oslo Anlaşması'nı imzalamasıyla sona erdi.
13. 6 yıl süren Birinci İntifada'da İsrail askerleri 1087 Filistinliyi öldürdü. 120.000'den fazla Filistinli de tutuklandı.
İsrailli siviller ise 75 Filistinliyi öldürmüştü.
14. İsrail askerlerinin yanı sıra ayaklanmaya katılan bazı Filistinliler, İsrail ile işbirliği yaptığını iddia ettikleri 1000 Filistinliyi öldürmüştü.
İlerleyen günlerde ise öldürülenlerin birçoğunun muhbir veya işbirlikçi olmadığı konusunda ciddi kanıtlar ortaya çıktı.
15. İsrail tarafında ise 60 İsrail askerinin yanı sıra, 100 İsrailli sivil hayatını kaybetti.
16. 6 yıllık kanlı dönem Oslo Anlaşması'nın imzalanmasını hızlandırdı ve uluslararası kamuoyunun Filistin sorununun farkına varmasını sağladı.
Oslo Anlaşmasına göre FKÖ İsrail'i tanıyacağını, İsrail de kademeli olarak Gazze Şeridi ve Batı Şeria'dan askeri gücünü çekeceği sözünü verdi. Artık Gazze ve Batı Şeria FKÖ tarafından kontrol edilecekti.
17. Teorik olarak iyi bir anlaşma gibi görünse de, pratikte anlaşmayı takip eden 5 yılda 405 Filistinli ve 256 İsrailli çatışmalarda hayatlarını kaybetti.
İsrail ile masaya oturan FKÖ karşıtı radikal örgütler güç kazandı ve çatışmalar aralıklarla devam etti. Son 15 yılda 216 kayıp veren İsrail, Oslo Anlaşması'nı takip eden 5 yılda 256 kayıp verince iç tartışmalar alevlendi.
18. 2000 yılına girildiğinde Likud Partisi lideri ve Başbakan adayı Ariel Şaron'un Mescid-i Aksa ziyareti tansiyonu yeniden yükseltti. 1000 korumayla Mescid-i Aksa ziyaretini gerçekleştiren Şaron, İkinci İntifada'nın başlamasına sebebiyet verdi.
Yahudiler için en kutsal yer olarak bilinen Tapınak Tepesi ziyareti sırasında sarf ettiği; 'Tapınak Tepesi ellerimizdedir ve ellerimizde de kalacaktır. Yahudilerin en kutsal mekanlarından biri olarak, burayı ziyaret etmek her Yahudinin hakkıdır.' sözleri Filistinliler tarafından provokasyon olarak nitelendirildi.
19. Ziyaretin ertesi günü, Cuma namazı çıkışında Tapınak Dağı'nda Yahudilere taş atan Filistinlilere İsrail polisi kauçukla kaplanmış çelik mermilerle karşılık verdi.
Bu çatışmalar sırasında 4 Filistinli hayatını kaybetti. 200 civarında Filistinli ve İsrail polisi ise yaralandı.
20. Çatışmaların ikinci gününde yaşanan ve 12 yaşındaki masum çocuk Muhammed el Durra'nın ölümüyle sonuçlanan acı olay ise isyanın simgesi olmuştu.
El-Burey mülteci kampında başlayan çatışmaların arasında kalan baba oğul kurşunların hedefi olmaktan kaçamamış ve 12 yaşındaki Muhammed el Durra babasının kucağında hayata gözlerini yummuştu.
21. Çatışmaların devam ettiği ilk 5 günde 47 Filistinli hayatını kaybederken, 2000'e yakın Filistinli ise yaralanmıştı.
22. Uluslararası Af Örgütü'ne göre ayaklanmanın ilk günlerinde İsrail polisi ve ordusunun kullandığı mermi sayısı 1.3 milyondu.
23. 28 Eylül 2000, Ariel Şaron'un Mescid-i Aksa ziyareti sonrasında başlayan İkinci İntifada, 11 Kasım 2004 tarihinde FKÖ lideri Yaser Arafat'ın hayatını kaybetmesiyle gerileme dönemine girdi.
Takvimler 8 Şubat 2005'i gösterdiğinde ise İsrail'in çekilme kararı almasıyla sona erdi.
24. Birinci İntifada'dan farksız, hatta daha şiddetli yaşanan İkinci İntifada'da da 5103 Filistinli ve 1031 İsrailli hayatını kaybetti.
25. 8 Temmuz 2014 tarihinde ise İsrail'in Gazze'ye yönelik 'Koruyucu Hat Operasyonu' adını verdiği saldırıları nedeniyle Hamas tarafından Üçüncü İntifada çağrıları yapıldı.
İsrail'in yoğun saldırıları nedeniyle geneli sivil olmak üzere toplamda 2100 Filistinli hayatını kaybederken, 11.000'e yakın Filistinli de yaralandı.
26. Yaşanan tüm bu acıların ardından geçtiğimiz günlerde 'Roş Aşana' tatili nedeniyle yaşanan gerilim, Üçüncü İntifada'nın ayak sesleri diye yorumlandı.
Yahudiler tarafından yılbaşı olarak kabul edilen ve bayram olarak kutlanan 'Roş Aşana' nedeniyle Mescid-i Aksa'ya girişlerin yasaklanması, ayrıca Mescid-i Aksa'yı ziyaret etmek isteyen 40 Yahudi için alınan güvenlik önlemleri sonrasında yaşanan gerilim, İsrail askerlerinin Mescid-i Aksa içinde plastik mermi ve biber gazı kullanmasına sebep olmuştu.