87. Yaşına Basan Pop Art Dehası Andy Warhol'u Anlamak
Andy Warhol
Bir gün herkes 15 Dakikalığına Ünlü Olacak ...
Amerikan Pop Kültürün mutlak imparatoru, ünlü olma delisi, şöhrete en çok önem veren, sanat tarihinin en ilginç kişiliklerinden biri olan Warhol 87 yıl önce bugün doğmuştur.
Andy Warhol çocukluk yaşlarında çeşitli sağlık sorunları ile mücadele veren bir yaşam sürdü. Çekoslavakya'dan Abd'ye yerleşen ailesi onun sanat yolunda ilerlemesini destekledi.
Bu nedenle 1949'da Sanat Tasarım mezun olur olmaz, sanat piyasasının ortasına atlamak istedi. Andy gündelik hayattaki her hangi bir objenin, sanat eseri olabileceğine inanıyordu. Grafik sanatını olan ilgisi kendisinin, seri olarak üretilebilen eser mantığına yönelmesine neden oldu.
Parayı seven sanatçımız kendine has teknikler geliştirerek seri üretime odaklanmaya başladı.
Marilyn Monroe
Andy Warhol Amerika Birleşik Devletlerinin Kapitalizm üzerine kurulu bir ülke olduğunun farkındaydı. Doğu Bloğu karşısında Batı Bloğunun kültürel anlamda merkez olma planlarının da farkındaydı.
Abd o dönemlerde Sovyet korkusu yaşayan tüm sanatçılara kapılarını açarak, kendi kültürünü yaratma projesini başarılı bir şekilde hayata sokmuştur.
1962'de yaşama veda eden Popüler Kültürün en meşhur yüzünü sanatında kullanmaya karar verdi.
Popüler Kültüre dair ne varsa Andy'nin eserlerinin birer nesnesi haline gelebilirdi. Ve Marilyn'in ölümüne üzülen sanatçımız en az Marilyn kadar meşhur olacak 20. yüz yılın Mona Lisa'sı olacak bu eseri ortaya çıkarttı.
Fabrika Olayı
Sanat dünyasında hatırı sayılır bir şöhrete ulaşan sanatçımız, uzun süredir planladığı, hayalini kurduğu Fabrikayı açtı.
Gerard Malanga:
”Andy ve ben yaklaşık 6 haftamızı yer bakarak geçirdik. Sonunda 47.Cadde üzerinde boş bir yer bulabildik. Burası kapanmadan önce şapka üreten bir firmaya ait bir yermiş. Andy bayıldı çünkü burası tipik bir sanatçı stüdyosuna hiç benzemiyordu ve artistik bir auraya sahip değildi. Daha iyi ya da daha kötü, farklı hissettiriyordu. Girdiğinizde doğruca yürüyordunuz ve nereye gideceğinizi ya da neresinde olabileceğinizden emin olamadığınız bir yerdi burası, tam olarak böyle birşey.”
Burada sanatsal yaratıcılığını kamçılayacak, geniş ve rahat bir çalışma alanı olarak düşünmüştü.
Ancak işler hiçte umduğu gibi gitmedi. Parayı bulan ne kadar keş, alkolik uyuşturucu bağımlısı varsa Andy'nin Fabrikasında son soluğu alıyordu. Her gece partiler eğlenceler ve bitmek bilmeyen eğlence sonunda Fabrikanın kapanmasına neden oldu.
Aslında kapanmasının altındaki en önemli neden Fabrika'da Andy'nin vurulması olayıdır.
Andy Warhol'un Vurulma Olayı
Bu gördüğünüz kadın Valeri Solanas, uç bir feminist ve ' Erkekleri Doğrama Cemiyeti Manifestosu ' adlı bir bildirinin de yazarı.
Solanas'ın savunduğu şey erkek soyunun tükenmesi üzerinedir. Erkek cinsinden ne kadar insan varsa yok edilmeli, yalnızca kadın nüfusunun var olduğu bir dünya düşünülmeliydi. Ancak bu sayede dünya yaşanılabilir ve katlanılabilir bir yer haline gelebilirdi.
Andy Warhol'a karşı kişisel bir düşmanlığı mı vardı, yoksa yaşayan en meşhur bu ERKEK sanatçıyı öldürerek fikirlerinin propagandasını mı yapacaktı, bunu bilemiyoruz, bir gün Fabrikaya gitti.
Elinde bir film senaryosu vardı. Andy'nin ilgileneceğini düşünüyordu. Ancak Andy senaryonun yüzüne bakmamış, üstelik tek nüshası olan senaryoyu'da kaybetmişti...
Solanas paltosunun cebinde sakladığı tabancayı bir anda Andy doğrultmuş ve kalbinden vurmuştur.
Tam 30 dakika ölü kalan Andy Warhol, yoğun bakıma alınmıştır. Artık kendisi için yapılacak pek bir şey olmadığını düşünen doktoru, son çare olarak göğsünü yarmış kalbini avuçlarının içine almış ve sıka sıka kalbi yeniden attırmayı başarmıştır...
Plastik Olan Her şeye Bayılıyorum ...
Los Angeles'i seviyorum. Hollywood'a bayılıyorum. Hepsi çok güzeller. Herkes plastik ama plastiği seviyorum. Bende Plastik olmak istiyorum.
Andy Warhol'un dünyanın en ünlü sanat galerilerinde eserlerinin sergilenmeye başlaması sırasında, önemli bir rekora imza atmıştır. Bu domates çorbası adlı eseri, o döneme kadar yaşayan bir sanatçının satılan en pahalı eseri ilan edilmiştir.
---
Burada şunu düşünmek gerekiyor. Popüler kültürde hemen her şey satılabilir, satın alınabilir ve sanat eseri olabilirdi. Tıpkı domates çorbası yada Marilyn Monroe gibi. Tüketim toplumu olma adına emin adımlarla yürüyen insanlık, tıpkı domates çorbası tüketir gibi, Hollywood yıldızlarını, Pop Starlarını tüketiyorlardı.
Coca Cola içer gibi moda yıldızlarını içip bitirebilirdiniz. Aslında bu durum günümüzde de pek değişmiş değildir. Her gün yeni bir yıldız doğuyor, ömrü fazla uzun sürmeyen, tüketilip yok edilen..
Tramvatik Gerçeklik Ve Algının Maniple Edilmesi
Tüyler ürpertici bir fotoğrafa tekrar tekrar baktığımızda artık hiç bir etkisi kalmaz. Sigmund Freud
İşte Freud'un bu tespiti Andy Warhol'un yepyeni bir anlayış geliştirmesinin, önünü açmıştır; Tramvatik gerçeklik.
Bakıldığında anlık olarak duygusal değişikliğe neden olabilecek bir görsel, birden fazla yan yana geldiğinde o etkisini yitirmeye başlamaktadır. Buna güncel bir örnek vermek gerekirse, Işid'in kafa kesme fotoğraflarını düşünelim. (Andy eğer yaşasaydı bunu mutlaka kullanacağını düşünebiliriz) Fotoğrafa baktığımızda insanlıktan utanıyor, nefret ve tiksinti duygusu yaşıyoruz. Ancak aynı görselin yan yana alt alta dizilmiş birden fazla görseline bakıyor olsaydık, durum farklı bir hale dönüşebilirdi.
Çünkü görsel etkisini tekrar ettiğinden yitirmekteydi.
Andy Warhol'un Monroe portresini birden fazla tekrar etmesinin de nedeni budur. İkonun etkisini yerle bir etmek...
Ambulance Disaster
Bu anlayışı ilk kullandığı görsel bu trajik Ambulans Kazası Fotoğrafıdır. O dönemlerde gündeme bomba gibi düşen bu görsel ve haber büyük bir tramvatik etki yaratmıştır.
Çok geçmeden Andy bu fotoğrafı hiç bir değişiklik yapmadan kopyalamış ve algının değiştiğini fark etmiştir. Pop Art'ın aynı görselin yan yana, onlarca kopyasının mantığı da işte budur...
Ve Andy Warhol bu sayede sanata oldukça farklı bir katkısı olmuştur.
--
Andy Warhol'un pek çok sinema denemesi olmuştur ancak bunları pek görmemiz söz konusu değildir. Çünkü biraz sıkıcı diyebiliriz. Söz gelimi 1963 yılındaki ilk sinema denemesi tam 6 saat süren sevgilisinin yatakta uyumasından ibaret 'Sleep' adlı filmidir. Yada 'Empire' adını verdiği diğer filmi tam 8 saat boyunca gece yarısından sabaha kadar çekilmiş olan Empire States binasıdır.
Tv Programları, sinema yapımları, ve grafik sanatlarıyla geçen bir ömrün ardından Andy Warhol, 22 Şubat 1987'de henüz 59 yaşında yaşama veda etmişti.
Yaşamı boyunca Pop Art kavramının en önemli temsilcisi, gerçek bir ilgi delisi, ve jet sosyetenin vazgeçilmezi olmuştur. Yaptığı eserlerin en ölümsüzü ve başarılısı şüphesiz yine kendisidir diyebiliriz.
Andy Warhol bu gün 87 yaşında ...
Yorum Yazın