2002'den Bu Yana Her Seçim Sonrası Doların Seyri Ne Oldu?
Dolar/TL, Türkiye'nin ekonomik göstergeleri içinde halk tarafından en çok takip edilen tablo olurken, seçimlere 1 ay kala en çok konuşulan veri olma özelliğini koruyor. Özellikle enflasyon geçişkenliği ile öne çıkan dolar, Türkiye'nin ithal bağımlılığı bir yana ihracatı ve iç piyasalardaki fiyatlamaları için önemli bir konuda bulunuyor.
Seçimden sonra dolar yükselir mi, düşer mi diye ekonomistler, finansçılar tartışadursun, siyasiler ekonomi politikalarını hepimize anlatmaya çalışsın, biz ana tabloya bakalım. 2002 yılındaki siyasi değişimlerin ardından bugüne dek, gerek yerel gerek genel seçimler için olsun, gerek de referandumlar olsun herhangi bir pazar günü sandığa gidildiğinde, 'Dolar/TL ne yapmış?' sizler için inceledik.
Gelin birlikte sergimizi gezelim. Sergimizin adı 'sandık sonrası dolar/TL'nin içselleştirdği sonuçlar' olsun mu?
Bilgi notu: Grafikler Foreks FXPlus platformundan alınmıştır.
3 Kasım 2002 Genel seçimleri sonrasında dolar/TL ne oldu?
2002 seçimleri sonucunda Cumhuriyet tarihinde bir ilk yaşanarak öncesinde mecliste bulunan tüm siyasi partiler yüzde 10 barajına takılarak TBMM'ye giremedi. CHP ve yeni kurulan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) meclisin iki partisi oldu.
1999'da büyük deprem felaketi sonrasında 2000 ve 2001 ekonomik krizleri sonrasında seçim sonucunda uzun yıllar sonra ilk defa tek parti iktidarı başlarken, 1 Kasım 2002 Cuma günü 1,6955 seviyesinden günü tamamlayan dolar/TL, 4 Kasım Pazartesi gününe 1,6790 seviyesinden başladı.
28 Mart 2004 Mahalli seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
2004 yerel seçimlerinden de AKP açık ara birinci parti olarak çıkarken, bu pekiştirme ile dolar/TL seçimler öncesinde 1,70'leri görse de hızla 1,30'lara geriledi.
22 Temmuz 2007 Genel seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in görev süresinin dolmasıyla Abdullah Gül aday oldu. Seçim, Meclis'te tamamlanmayınca, Anayasa Mahkemesi'ne gidildi ve seçimler iptal oldu. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin iptali ile erken seçime gidildi. Bu seçimle AKP, CHP ile birlikte meclise MHP, DTP destekli vekiller ve bağımsız adaylar da girdi.
Sonuçta 2006'nın ikinci yarısında düşüş trendinde olan dolar/TL seçimler sonrası ilk hafta yükseliş gösterdi. Sonrasında 1,15 seviyelerine geriledi.
21 Ekim 2007 Anayasa Referandumu sonrasında dolar/TL ne oldu?
Ağustos’ta Meclis'te yapılan Cumhurbaşkanlığı seçiminde Abdullah Gül, Türkiye’nin 11'inci Cumhurbaşkanı oldu. Cumhurbaşkanı'nın halk tarafından seçilmesini öngören Anayasa değişikliği 21 Ekim 2007’de sandıkta oylandı ve yüzde 68,95 'Evet' çıktı.
Cumhurbaşkanı seçilmesiyle yükselişini bitiren dolar/TL, referandumla birlikte 1,18 seviyelerine geldi.
29 Mart 2009 Mahalli seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
2008 sonlarında ABD'den dünyaya yayılan küresel finans krizinin etkisiyle yükselen dolar/TL 2009 yerel seçimleri sonrasında da belirsizliğin sonuçlanmasıyla 1,80 seviyelerinden 1,45 seviyelerine geriledi.
12 Eylül 2010 Anayasa Referandumu sonrasında dolar/TL ne oldu?
2010 yılında Anayasa'da yapılan değişikliklerin halkoylamasına sunulmasıyla bir kez daha sandık başına gidildi. 26 maddelik değişikliği içeren paket, yüzde 57,88 evet, yüzde 42,12 hayır oyu aldı. Yatay seyrini sandıkla bozan dolar/TL 1,50 seviyelerinden ilk dönemde gerilese de 1 yıl içinde yükselişe geçti.
12 Haziran 2011 Genel seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
2011 Genel seçimine katılım oranı yüzde 86,7 olurken, iktidar yüzde 49,83 oy aldı. Yüzde 10 seçim barajını aşan CHP ve MHP de meclise girdi.
Makroekonomik gelişmelerin etkilediği dolar/TL'de trend yükselişe geçti. 2008 krizi sonrasında dünyadaki para politikalarının etkilediği TL için dönemin Merkez Bankası Başkanı Erdem Başçı, 2011 yılı sonlarında “2012'de TL olarak Amerikan Doları'nı yeneriz. Bu çok iddialı bir laf, bunu yazın. Senenin sonunda tekrar konuşalım” demişti. Türkiye'de ihracatçılar ise TL'deki aşırı değerlenmeden şikayet etmişti.
30 Mart 2014 Mahalli seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
2013 Gezi Parkı süreci sonrasında siyasi ayrışmalar, FETÖ tartışmaları ortaya çıkarken, özellikle 17-25 Aralık 2013 süreçleri ardından hızla yükselen dolar/TL 2,30 seviyelerinde seçim hattı sathına girmişti. Seçimlerin ardından dolar/TL 2,10 seviyelerine gerilerken, uzun vadede yükseliş trendini korurken, yakın bir arada bir yolda önemli bir seçim daha vardı.
10 Ağustos 2014 Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonrasında dolar/TL ne oldu?
Türkiye tarihinde ilk kez Cumhurbaşkanını halkın direkt belirlediği bu seçimde 3 aday vardı. Recep Tayyip Erdoğan, Ekmeleddin İhsanoğlu ve Selahattin Demirtaş'ın aday olduğu seçim süreci çok tartışmalı geçerken, Erdoğan yüzde 51,79 oranında oy alırken, dolar/TL bu süreçte sakin kalsa da değerlenme sürecine girmişti.
7 Haziran 2015 Genel seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
Türkiye, bu seçimlerde uzun yıllardır unuttuğu koalisyon sonuçlarına geri dönmüştü. AK Parti’de yaşanan genel başkan değişikliği sonrasında hiçbir parti tek başına hükümet kuracak kadar sandalye alamazken, görüşmelerden de sonuç alınamadı. O dönem Davutoğlu ve Erdoğan çekişmesi çok konuşulurken, yine kulis bilgilerine göre koalisyon görüşmelerine Başbakan'ın sıcak baktığı ancak Cumhurbaşkanı'nın olumlu olmadığıydı. Böylelikle süreç yeni bir seçime evrildi.
1 Kasım 2015 Genel seçimler sonrasında dolar/TL ne oldu?
Haziran seçimleri sonrasında yeniden seçime gidilen süreçte, Türkiye'de 'güvenlik' başlığı altında birçok üzücü gelişme yaşandı. 10 Ekim Cumartesi günü Ankara Garı önünde 102 kişi, 20 Temmuz 2015'te Şanlıurfa Suruç'taki intihar saldırısında 34 kişi hayatını kaybetti.
5 Haziran 2015’te HDP mitingi saldırısı ile başlayan süreçte 18 ayda sadece 5 ay can kaybı olan saldırı olmadı. 1,5 yıllık süreçte saldırılarda 500'e yakın insan hayatını kaybetti.
Dolar/TL Haziran-Kasım döneminde yükselişe geçerken, 3 TL'nin üzerine çıktı. Sonrasında kısa bir süre bir miktar sakinleşti.
16 Nisan 2017 Anayasa Referandumu sonrasında dolar/TL ne oldu?
15 Temmuz 2016 sonrası ilk sandık deneyimi olan 16 Nisan referandumu ile Anayasa değişikliğinde yeni yönetim sistemi oylandı. Sandıktan yüzde 51,41 oranında evet çıktı.
Rusya ile sınır ihlali yapan bir uçak krizi ile 17-25 Aralık operasyonunda adı geçen bakanların Yüce Divan’a gönderilmemesi TL'de etkili oldu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın 2015 yılında düşük faiz söylemleri sıklaşmaya başladı. Yüksek faizi 'vatana ihanet' olarak nitelendiren Erdoğan, Merkez Bankası’na yönelik de 'Bize karşı bağımsızlık mücadelesi veriyorsun da başka yerlere karşı bağımlılığın mı var?' ifadelerini kullandı.
Erdoğan, dönemin TCMB Başkanı Erdem Başçı ve ekonomiden sorumlu Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’a "kendinize çeki düzen verin" diye seslendi.
15 Temmuz sonrası dolar 3,05 TL'ye çıkarken, ekonomide cari açık sorunu ve yeniden çift hanelere giden enflasyon ile OHAL süreci de piyasaları belirsizliğe sürüklerken, yabancı yatırımcıları çıkışları hızlandı. Fed'in de bu süreçte 2008 finans kriziyle piyasaya sürdüğü paraları geri çekmeye başlaması, gelişmekte olan ülkelere ilgiyi azalttı. TL’deki değer kaybına karşı vatandaşlardan dövizlerini bozdurması istenirken, adeta seferberlik ilan edildi.
24 Haziran 2018 Genel seçimleri sonrasında dolar/TL ne oldu?
2018 Genel Seçimleri Cumhurbaşkanlığı seçimleriyle birlikte yapıldı. 2016 yılında 15 Temmuz Darbe Teşebbüsünün yaşanmasıyla 2018 genel seçimleri erkene çekilirken, partiler arasında ittifak kurulan bir seçim de oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2017'de referandum sonucu değişen sistemle 9 Temmuz 2018'de yemin ederek görevine başladı.
Dolar, 2017 yılını 3-4 TL seviyelerinde geçirirken, seçimler öncesinde mayıs ayında döviz kurlarında ani yükselişler görüldü.
TCMB PPK'da faiz artırımına gitti. Kurdaki yükselişle enflasyon yıllar sonra yüzde 20 seviyesinin üzerine çıktı.
Erdoğan, 'faiz sebep, enflasyon sonuç' teorisiyle düşük faiz söylemleri yanında, seçim sürecinde de “Bu kur filan, bunların hiçbirisi bizim geleceğimizi belirleyen şeyler değil. Bizim geleceğimizi, biz belirleyeceğiz. 24'ünde siz bu kardeşinize yetkiyi verin, ondan sonra bu faizle şunla bunla nasıl uğraşılır göreceksiniz” sözleri uzun yıllar unutulmadı.
Seçimden sonra, 2018 Ağustos ayında Rahip Brunson krizi olarak isimlendirilen gelişmeler kur ataklarıyla TL’ye ağır darbe vurdu.
5 TL'den bir hafta içerisinde 6,5 TL seviyesine gelen dolar, 12 Ağustos gecesi uluslararası piyasalarda 7,20 TL seviyesini test etti. Ekim 2018'de Brunson serbest kalınca dolar yeniden 5 TL seviyesine gerilerken, yıla 3,79'dan başlayan kur, 2018 yılını 5,29 TL’den tamamladı.
31 Mart 2019 Mahallî Seçim sonrasında dolar/TL ne oldu?
2019’da yerel seçimler 31 Mart tarihinde yapılırken, 3 Büyükşehir'de seçimleri CHP adayları kazandı. İstanbul'da tekrar eden seçimler sonrası Ekrem İmamoğlu, Binali Yıldırım'a karşı aldığı oyları artırarak yeniden seçilmiş oldu.
İktidar partisinin en fazla belediyeyi kaybettiği seçim sonrasında YSK’nın İstanbul'da 31 Mart sonuçlarını iptal etmesiyle 'Hiçbir şey olmasa bile bir şey oldu' söylemi hafızalara kazınarak, TL'nin dolar karşısında büyük değer kaybını izledik ve 9 Mayıs günü 6,24 TL’den işlem gördü.
Bu süreçte TCMB Başkanı Murat Çetinkaya görevden alınarak (6 Temmuz 2019) yerine yardımcısı Murat Uysal, Cumhurbaşkanı kararıyla atandı.
Erdoğan, görevden almaya dair “(TCMB başkanını) Laf dinlemiyordu. Yeni arkadaşla devam ettik. Dedik ki faiz oranlarını düşüreceğiz” ifadelerini kullandı.
Hızlı faiz indirimi sürecine girilerek, politika faizi yüzde 24’ten 12 ayda 8,25’e indi. Bu süreçte doların seyrindeki yataylık dikkat çekince ekonomistlerin araştırmaları sonucu '128 milyar dolar' süreci gündeme geldi.
2019'dan bugüne de geldiğimiz süreçte 1 pandemi, 2 Merkez Bankası Başkanı değişikliği, çokça faiz indirimi, 2021 kur atakları, 20 Aralık 2021 KKM süreci, Hazine ve Maliye Bakanı değişiklikleri de yaşadık. Seçimlere bugün itibarıyla yaklaşık 1 ay kala tablo bu şekilde oldu.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir.
Seçimden Sonra Dolar Hesapları Karışıyor: Düşer mi, Düşmez mi?
Yorum Yazın
Yav arkadaş, şimdi -Allah korusun- 15 Mayıs'ta Tayip kazandı diyelim ve dolar da beklendiği gibi 25, yıl sonunda doğru da 31 oldu. Şimdi bu Akp'ye oy veren a... Devamını Gör
arkadaşım, bu adama oy verenler, ekonominin geldiği son halden veya ceplerinin her geçen gün dahada boşalmasından Tayyip'i sorumlu tutmuyorki... onlara göre ... Devamını Gör
1.30 du be 🥹🥹🥹
Euro ne olurmuş onu da paylaşın