İran'da Kaşkay Türkleri ile Bir Gün Geçiren Gezginin Vizöründen 15 Fotoğraf
Seyahat etmeye başladığımdan beri yaşadığım en ilginç hatıralardan birisiydi İran'da Türk ırkı Kaşkaylar ile tanışmak. İlk kez yurtdışı seyahatimde kendi soyumdan biriyle oturdum sohbet ettim. İran'da 2 milyon civarında olduğu söylenen Kaşkay Türklerinden Ali'nin 1 günlük misafiri oldum. Bağlarda gezdim, tüm köyle sohbet ettim. Keyif dolu bir günün sonunda konaklamayı da çadırda yaptım. Gelin sizlere biraz Kaşkay Türklerini anlatayım.
Fotoğrafların devamına instagram'da @seymen.b sayfasından da bakabilirsiniz.
Oğuz Türklerinden Geliyorlar
Aslen Oğuz Türklerinin Kayı boyundan kopma bir uyruk olan Kaşkaylar, Cengiz Han harekatına katılaran Nahçivan çevresinde yerleşmişler ilk olarak. Sonrasında da bazı mecburiyetlerden dolayı İran'ın güneyine kadar zaman içinde göç etmişler. Ve artık İran'ın Şiraz şehri yaylalarında yaşamaktadırlar.
Şiraz'da Yaşıyorlar
Kaşkaylar İran'ın güneyinde Şiraz kentinin yaylalarında yaşıyorlar. Şehire 50 km uzaklıkta olan bu yaylalar onların yaşam kaynağı. Şiraz genelinde toplamda 2 milyon kadar Kaşkay olduğu tahmin ediliyor.
Bu Şapka Kaşkay Simgesi
Kaşkayları nereden tanırım diye sorarsan geleneksel kıyafet olmasa bile, bu yünden yapılan şapka her zaman takılırmış. Kışın soğuktan, yazın güneşten korur bizi diyorlar. Zamanında eski İstanbul beyefendilerinin fesi varmış ya o hesap. Kaşkayların da bu yün şapkaları varmış.
Müthiş Misafierperverler
İran zaten genel anlamda inanılmaz misafirperver. Fakat Kaşkay Türkleri ayrıca misafirperver. Gelen ziyaretçilerine öyle iyi bakıyorlar ki, bir an kendi köyümde akrabalarımı ziyaret ettiğimi hissettim. Burada turist değilsin, köylüsün.
Hayvancılıkla Geçiniyorlar
Tamamen hayvancılık. Burada davar dedikleri hayvancılık çok önemli onlar için. Bazı Kaşkaylar tarımla da uğraşıyormuş fakat bu genele vurunca çok düşük bir oran. Kaşkayların temel geçim kaynağı hayvanlar üzerinden sağlanıyor.
Bu arada, Kaşkay Türkleri için söz çok önemliymiş. Mesela fotoğrafta gördüğünüz arabanın satışı yapılmış fakat resmi devir yapılmamış. Neden diye sorduğumda söz verildi zaten, vakit bulamadık diyorlar.
Her Kaşkay'ın Çadırı Olur !
Her Kaşkaylının çadırı var. Bu çadırlar iki kişi tarafından 4 saatte kurulabiliyormuş. Her Kaşkay Türkü'nün ayrıca bir evi olsa da, çadırı olmazsa olmazlardanmış. Çadırsız Kaşkay mı olur diyorlar.
Kaşkay'da 5 Önemli Simge Var
Kaşkay Türkleri'ni temsil eden 5 önemli simge var. Bunlar, ateş, kartal, köpek, ocak ve kadın. Yetişkin bir erkek Kaşkay'da bunlardan birisi eksik olursa o kişi ayıplanırmış. Kaşkaylar da ayrıca evlilik çok önemliymiş. Bizde pek boşanan olmaz. Boşanan olursa da, erkek sorgulanır neden kadından ayrıldı diye düşünülür aramızda diyorlar. Boşanma gerçekleştikten sonra da erkek o köyde kendini rahatsız eder ve uzaklara göç eder diye de ekliyorlar. Kaşkayların kadınları bu derece sahiplenmesi gerçekten memnun ediyor insanı.
Yılda 2 Defa Göç Ediyorlar
Kaşkay Türkleri yılda 2 defa göç ediyor. Bunlardan biri mart diğeri ise ekim aylarında. Yaptıkları yolculuk ise tam 250 km. 30 gün süren yolculukta İran dışından gelen turistleri de bazen göçe dahil ediyorlar ve turistlere unutamayacakları bir hatıra yaşatıyorlar.
Bir Fener, Bol Sohbet !
Akşamlar Kaşkay Türklerinin tek bir etkinliği var. Ortada yanan bir fener ve çevresinde ahali. Akşamları sadece sohbetle geçiyor. Ha bide çay ve nargile eşliğinde tabi. Nargileyi ise sadece kadınlar içiyor. Erkekler nargile içmezmiş. Kadınlar da sigara..
Kadın, Erkek Bizde Eşittir !
Çadırda sohbet esnasında kadın ve erkeklerin eşit olduğunu söylediler. Kadın bizim kıymetlimizdir. Renkli giyinir, sohbet eder ki soyumuz hoş olur diyorlar. Bu da Kaşkayların aile yapısını ve kadınlara olan bakış açıları konusunda çok ciddi ipuçları veriyor tabi.
Kaşkaylardan Bir Ali
Kaşkay Türklerini tanımamda bana yardımcı olan Ali. Sürekli okuyor. Yol kenarında çadırdan geçsen, içinde böyle biri var demezsin. Ön yargılı olursun. Ama 4 dil biliyor ve 3 kitap yazmış bugüne dek. Tahran kitap fuarını kaçırmıyor. Yayladan çarşıya inersem kitapçıya gider kitap alırım diyor. İnanılmaz beyefendi, eğlenceli birisi. Elimden geldiğince her turisti evimde ağırlamak istiyorum diyor. Türkliye'den gelen her misafir ise başımızın tacı diyor.
Kitap Tiryakileri
İran'da hiç beklemediğim bir durumdu bu gerçekten. Kaşkay Türkü Ali 5000 civarı kitap okumuş. Bu köy evindeki kitaplığı. Orhan Pamuk, Yaşar Kemal gibi bir çok Türk kitabının yanında Farsça bir çok yayın da raflarda yerini almış. Sırf bu yüzden Kaşkaylar kendi arasında 'Kitap Tiryakisi' ismi takmışlar kendisine.
Kıyafetin Anlamı Var
Kaşkayların geleneksel kıyafetlerinde bir takım mesajlar var. Arkada yer alan püsküller kaç taneyse kişinin o kadar çocuğu var demekmiş. Bu püsküller önde de yer alıyorsa kişinin evli olduğu anlaşılıyormuş. Böylece Kaşkaylar kendi içinde uzaktan kimin aile babası kimin bekar olduğunu rahatlıkla anlayabiliyorlar.
Çocukların Oyuncakları Küçükbaşları
İsmi Azad 5 yaşında. Küçük yaşta hayvancılıkla uğraşıyor. Böyle yetişiyor Kaşkay Türkleri işte. Hangi keçinin anne yavru olduğunu vs kendisi yönlendiriyor. Yavru keçilerin sütlerini kendi annelerinden içmesi için büyük gayret gösteriyor. Sürüye yön veriyor. Onlarla arkadaş gibi konuşuyor, sarılıyor.
Kahraman Kaşkaylar
Kahramanca vefat eden Kaşkayların özel bir mezarı oluyormuş. Fotoğrafta gördüğünüz gibi bir aslan simgesi olurmuş mezarlarında. Son zamanlarda İran'da terörle mücadele veya savaş olmasa da, 8 yıl süren İran-Irak savaşlarında Kaşkay Türkleri de İranlılar için savaşmış ve şehitler vermişler. Bunu anlatırken de şu cümleyi eklediler. 'Biz Türküz soyumuz Türk ! Ama İran'da bizim vatanımız. Onlar için can feda' diyorlar..
Yorum Yazın
dedemler 1917 türkiyeye sığınmışlar soyum horasan türkmeni yada kaşkay babaannemin adı türkmen...alevi aileyiz hepinize sevgiler saygılar
sağolasın. çok mutlu oldum, ben de bir Kaşkayıyım fakat yazdıklarınızı çok dikkatlice sevinerek okudum, bilmediğim bazı şeyler öğrendim. teşekkür ederim