Dünya Sinemasının Yükselen Yıldızı İran'a Ait Birbirinden Etkileyici Filmler
“İran sineması” denilince aklımıza gelen özgün bir sinema dili ve bazı kodlar var. Bu kodları ve anlatım dilini özel kılan temel nedeni; sinemanın İran'da uygulanan baskıcı rejim, sansür, savaş ve zorlu ekonomik koşulların zorluğundan süzülüp gelmesi gibi görünüyor. Oldukça kısıtlı bütçelerle çekilmesine rağmen beyaz perdeye başarıyla yansıtılan bu saf gerçeklik, izleyiciyi sarsmayı başarıyor. Zaten İran Sineması’nın dili ve etkisi, dünyanın çeşitli yerlerindeki festivallerde ve yarışmalarda alınan özel ödüllerle de karşılığını bulmayı başarıyor. Bu kısıtlı bütçelerle ve zorlu şartlarla iz bırakabilen İran filmlerini sizler için bir araya getirdik.
15. Kara Tahta - IMDb: 6.9
İran’ın kırsal bölgelerinde geçen bu ilginç film, adını öğretmenlerin sırtlarında taşıdıkları kara tahtalardan alır. Öğretmenlerin ders verirken kullandıkları kara tahta film boyunca bize başka yüzlerini de gösterir. Kara tahta bir metafor olarak bazen kalkan bazen de bir sığınak haline dönüşür. Yönetmen Samira Makhmalbaf, bu bölgede yaşanan savaşın izlerini de film boyunca seyirciye ustalıkla yansıtır. Bu bakımdan belgesel anlatısına yakın bir tarzı olduğunu söylemek mümkün. Üstelik bu film yönetmenine henüz 20 yaşındayken Cannes Film Festivali’nin Büyük Jüri Ödülü’nü kazandırdı.
14. Kadın Olduğum Gün - IMDb: 7.3
Marzieh Makhmalbaf’ın yönettiği filmde Havva karakteri üzerinden İran’da kadın olmanın zorlukları anlatılır. Birbirinden bağımsız üç bölümü olan filmde, karakterlerin yaşamları bir şekilde birbiriyle kesişir. İran'da sıkışıp kalan kadınların haykırışını son derece sade bir dille anlatan film sizleri bekliyor.
13. Ofsayt - IMDb: 7.3
Cafer Panahi’nin 2006 yılında vizyona giren bu filmi, yine baskı altında yaşayan kadınları anlatır. Yönetmen filmin merkezine Dünya Kupası maçlarını stadyumda izlemek isteyen kadınları yerleştirir. İran’da o dönem kadınların stadyuma girip erkeklerle beraber maç izlemeleri yasak olduğu için kadınlar binbir çeşit yolla maçlara girmeye çalışır. Bir grup genç kadın da bu yasağı saçlarını ve yüzlerini gizleyerek delmek ister. Film boyunca askerlerle olan zorlu mücadelelerini ve stadyuma girme çabalarını izleriz. Bu durumun absürtlüğü filme bol bol komedi ögesi de katar tabii ki! Ayrıca yönetmen burada maçı dışarıdan takip etmek zorunda bırakılan kadınların, İran toplumundaki konumlarına etkileyici bir vurgu yapar.
12. Şeytan Yoktur - IMDb: 7.5
Mohammad Rasoulof’un yönetmenliğini yaptığı “Şeytan Yoktur” filmi 2020 yılında gösterime girdi. Film, idam cezaları ekseninde geçen dört farklı hikâyeden oluşur. Baskıcı bir rejimin yarattıkları ve kısıtlanan özgürlükler, filmin ana temaları. Sıradan bir biçimde başlayan ilk hikâyede çekirdek bir ailenin olağan bir gününün anlatıldığını düşünüyoruz ancak hikayenin çevresinde dönen gerçekler seyircinin suratına tokat gibi çarpmaya başlıyor. Bu tokadı esasen pek çok İran filminde yüzünüzün tam ortasında hissetmeniz olası! Oldukça etkileyici dört hikayeden oluşan bu özel film, aynı zamanda Berlin Film Festivali’nden Altın Ayı Ödülü ile döndü. Öte yandan, filmin yönetmeni Mohammad Rasoulof baskıcı rejimi ve özellikle ölüm cezalarını sorguladığı için rejim karşıtı olmakla suçlandı.
11. Sarhoş Atlar Zamanı - IMDb: 7.7
Filmin yönetmeni Bahman Ghobadi’nin doğduğu köyde geçen filmde kahramanlar tamamen gerçek kişiler! Filmde Türkiye-İran sınırında kaçakçılık yaparak geçinen bir ailenin hikâyesine tanıklık ederiz. Annesi ve babasını kaybeden dört kardeşin tüm yükü, 12 yaşındaki Eyüp’ün omuzlarına biner.
10. Kirazın Tadı - IMDb: 7.8
Kirazın Tadı, İran Sineması’nın en önemli yönetmenlerinden Abbas Kiyarüstemi'nin imzasını taşır. Film, arabası ile Tahran’da dolaşan Badii Bey’in hikâyesini anlatır. Bu yol hikayesi, Badii Bey'in öldüğünde kendisini gömecek birinin peşine düşmesi ile absürt bir boyut kazanır. Yol boyunca ana karakterin hikayesi, intihardan beslenir. İntiharı ve İran toplumunun yapısını, arabaya binen üç yolcu ile girilen diyaloglar üzerinden derin derin düşünmemizi sağlar. Yönetmen ölüm ile yaşam arasındaki çizgide nerede durduğumuza dikkat çeker. Kirazın Tadı, aynı zamanda Cannes Film Festivali’nde Altın Palmiye ödülünü kazanan ilk İran filmi olma özelliğine sahip!
9. Baran - IMDb: 7.8
Mecid Mecidi’nin senaryosunu yazıp yönettiği 2001 yapımı bu film, İran sinemasının pek çok örneğinde olduğu gibi toplumcu gerçekçi bir bakış açısına sahip. Filmdeki olaylar, inşaatta çaycılık yapan ergenlik çağındaki Latif’in gözünden anlatılır. Kendisinden yaşça büyük, evli ve büyük çoğunluğu mülteci olan diğer işçilerin öyküsünü onun bakış açısıyla görürüz.
8. Serçelerin Şarkısı - IMDb: 7.9
İran Sineması denildiğinde akla gelen ilk örneklerden biri olan Serçelerin Şarkısı’nda Tahran’da yaşayan Karim’in yaşamına odaklanıyoruz. Büyük bir deve kuşu çiftliğinde çalışan Karim’in yaşamı, bir gün deve kuşlarının kaçmasıyla tamamen değişir. Çiftlikten apar topar kovulan Karim, kendine yeni bir iş bulmak zorunda kalır.
7. Elly Hakkında - IMDb: 8.0
Asghar Farhadi’nin yönettiği 2009 yapımı filmin hikayesi aslında oldukça yalın ancak bir o kadar da etkileyici. Hazar Denizi kıyısında tatile giden üç ayrı çifti konu alan filmde, evlenip boşanmış Ahmad ve Elly'ye odaklanırız. Oldukça eğlenceli ve mutlu başlayan tatilde ortam bir anda gerilir çünkü Elly ortadan kaybolur! Elly’nin kaybolması ile beraber yönetmen, seyirciye tarafsız bir bakış açısı sunar ve geride kalanların psikolojilerini yakından göreceğimiz bir form yaratır. Elly Hakkında filmi ile Asghar Farhadi, Berlin Film Festivali’nde Gümüş Ayı ödülünün sahibi oldu.
6. Persepolis - IMDb: 8.0
Bir animasyon üzerinden İran'daki radikal değişimin izlerini sürmek istiyorsanız, Persepolis filmi tam anlamıyla size göre! İranlı Marjane Satrapi’nin çizgi romanından animasyona uyarlanan filmde, küçük bir kızın gözünden büyüme sürecinde yaşadıkları ve İran İslam Devrimi aktarılıyor. Sivri zekası ve isyankar kişiliği yüzünden daha küçük yaşta İran'da zorluklar yaşayan Marjane, ailesi tarafından eğitim için Avusturya’ya gönderilir. Bir süre sonra tekrar İran’a döner. İran’daki yirmili yaşlarında sanat okulunda geçirdiği günlerde yine aynı baskıcı rejimle karşılaşınca yine radikal bir karar almak zorunda kalır.
5. Kaplumbağalar da Uçar - IMDb: 8.1
Tam anlamıyla bir kült film olarak kabul gören Kaplumbağalar da Uçar, pek çok inceleme yazısına, kritiğe ve teze konu oldu. Bahman Ghobadi bu filminde savaşın içinde kalan çocukları konu alır. Türkiye-Irak sınırındaki Kürt mülteci kampında geçen hikayede, çocuklar mayın tarlalarındaki mayınları toplayıp satar! Çocukların içinde oldukları savaşı bir yandan da televizyondan takip etmeye çalışması filme ayrı bir boyut katar.
4. Arkadaşımın Evi Nerede - IMDb: 8.1
Usta yönetmen Abbas Kiyarüstemi'nin kült filmleri arasında yer alan 1987 yapımı Arkadaşımın Evi Nerede, Deprem üçlemesinin ilk halkasının oluşturur. Filmin baş karakteri olarak karşımıza çıkan Ahmed, arkadaşına ait ödevi yanlışlıkla kendi evine götürür. Öğretmeni ödevi getirmemesi durumunda sınıfta kalacağını söyler. Komşu köyde oturan arkadaşının evini bulmak ve defterini teslim etmek isteyen Ahmed’i uzun bir yolculuk bekler.
3. Cennetin Rengi – IMDb: 8.2
En az adı kadar güzel olan bu filmin merkezinde görme engelli Mohammed yer alıyor. Tahran’daki okulu sona eren ve yaz tatili için sabırsızlanmaya başlayan Mohammed, büyük bir hayal kırıklığıyla karşılaşır. Babası görme engelli olduğu için Mohammed’den bir hayli utanır. Bu nedenle okul müdürüyle konuşur ve çocuğun yaz döneminde de okulda kalmasını ister.
2. Bir Ayrılık - IMDb: 8.3
61. Berlin Film Festivali’ne damga vuran Bir Ayrılık, Asghar Farhadi imzasıyla 2011 senesinde vizyona girdi. İsminden de anlaşılacağı üzere film, orta sınıf bir çiftin boşanma süreçlerine içeriden bir bakış sunuyor. Modernist ve yalın anlatımıyla dikkatleri üzerine çeken filmde, bir boşanma hikayesi üzerinden etkileyici bir İran portresi yakalamak mümkün!
1. Cennetin Çocukları - IMDb: 8.3
Ali ve Zehra adındaki kardeşlerin hikâyesi bir çift ayakkabının kaybolması üzerine başlar. Zehra’nın ayakkabısını tamire götürürken kaybeden Ali’nin artık sadece sadece bir çift ayakkabısı kalır. Kardeşler dönüşümlü olarak bu ayakkabıları giyer ve bu durumu ailelerinden gizlerler. Bir gün üçüncüye spor ayakkabı verilen bir yarışma ilanını görünce asıl macera başlar. Herkese iyi ve keyifli seyirler dileriz!
