Bu 'Ankara Metrosu' Entry'si, Ankaralıların Hislerine Tercüman Olacak!

ekşi sözlük'te dick laurent isimli kullanıcının ankara metrosu başlığına girdiği entry sosyal medyada viral olunca ben de sizinle paylaşayayım dedim. Tabi vaziyeti bilmeyenler için biraz ön bilgi 😁

Planlama faciası.

Merkezinden başlayıp batı yakasına doğru şehri enine kesen bir ana arter düşünün (bkz: eskişehir yolu).

Bir takım üst akıl, bundan aşağı yukarı 20 sene evvel, o arterin yirminci kilometresinde yer alan, o zamanın şartlarıyla şehir merkezinden epey izole olan Ümitköy-Çayyolu yerleşimine ulaşımı kolaylaştırmak için bir metro hattı planlıyor. Taşıt yol üzerinde de ODTÜ, Beytepe, Söğütözü gibi önemli noktalara uğrayacak. En nihayetinde Ümitköy yerleşimine penetre edip içerlerde bir yerlerde istikamet bitecek. Olay bu.

Bakın bu önemli, o dönemde bu ana arter şimdiki gibi onlarca yapıyla, bilmem kaç bakanlık binasıyla, devasa avm'lerle çevrili değildi. Üniversiteler ve belli başlı bir kaç yapı dışında son derece nefes alan bir yapısı vardı. Ayrıca, dümdüz ilerleyen, E5 gibi bir karayolundan bahsediyoruz. Tümseği çukuru da pek az. Yanı yöresi de epey boş. İşte o karayoluna paralel ilerleyen, iç yerleşimlerle muhatap olmayan bir raylı sistem yapacaksınız. Ne yaparsınız?

O dönem subway olarak bilinen, yerin altından giden raylı sistem ülkeye yeni yeni girdiği için pek bir gözde, pek bir moda. Kullanışlılığı, eşyanın fitratini filan düşünen yok. Yahu kardeşim, ecnebi niye icat etmiş bu meredi? Her yeri iskan edilmiş şehirlerin altını fare gibi oyup demir ağlarla örsünler de, ulaşım kolaylaşsın diye. Sen ne yapıyorsun?

Nerden baksan 20-25 kilometrelik, dümdüz, bir tane karayoluna paralel giden raylı sistemi subway olarak tasarlıyorsun. Yerleşim yerlerini dolaşa dolaşa ulaşım sağlayacak, ODTÜ'nün kampüsünden girip Bilkent'ten çıkacak, oradan Beytepe'ye uğrayıp, Çayyoluna geçecek bir sistem değil bakın. Eskişehir karayolunun 5-10 metre paralelinden tıngır mıngır gidecek bir raylı sistem tahayyülü. Ama yerin altına.

Hal böyle olunca bu proje bir çeşit atlantik projesi olarak tahayyül edildi. 'Vay amsjke adamlara bak, 20 kilometre metro yapacaklar yerin altına, istanbul'da bile yok' dendi. Sonra da öyle kaldı.

Ankara'nın gülü, şehrimizin güneşi de bu metro hattının her yerel seçimden sonra tamamlanacağı palavrasını utanmadan, sıkılmadan 15 yıl boyunca pazarladı. 15 yılın ardından 'paramız bitti gücümüz yetmiyor ehe mehe' diyerek projeyi Ulaştırma Bakanlığına devretti. Ulaştırma Bakanlığı da kabası bitmiş bu projeyi 2014 yılında tamamlayıp yarım yamalak da olsa hizmete hazır hale getirdi.

Tamam işte hiç yoktan iyidir, daha ne şikayet ediyorsun, sonuçta bitmiş diyenler olacak. doğru. Geç de olsa bitti. Ama dediğim gibi. Bu metro baştan başa bir planlama faciasıdır. hayatında kendi köyü ve üç beş Türkiye şehri dışında yer görmemiş, şehircilik nedir, planlama nedir, kamu yararı nedir, sosyal hizmet nedir bilmeyen adamların elinde iyice rezil edilmiştir. Bu adamların eline Paris metrosunu versen, 3-5 yıla kalmaz sapasağlam hatlar işlemez olur. 'Bu hat gereksiz yahu zaten orada otobüs hattı da var, ek sefer koyar metroyu da kapatır yüzde 32 tasarruf ederiz' diyip anasını sikerler güzelim ulaşım ağının. Çünkü dünyanın en akıllı insanları bunlar. Bunlardan başka herkes gerizekalı.

Kardeşim, Amerika'yı baştan keşfetmenin mantığı ne? Bir boktan anlamıyorsan 150 yıldır bu işi yapan ecnebiden örnek al. Senin memleketinin modernliği, milliyetçiliği, anayasası komple batıdan devşirmeyken, ulaşım sistemini milli bir kafada, bilmeden etmeden, planlayıp programlamadan yapmandaki motivasyonun nedir? Bana açıklayabilir misin bunu? Açıklayamazsın.

2014 başı gibi metro açıldı demiştik. Cicilerimizi giydik, parfümlerimizi sıktık gittik.

-Platformlar 6 vagonluk trenler için standart olarak tasarlanmışken, üç vagonluk araba bizi karşıladı. Bu deneme içindir, prototiptir, bir süre sonra 6 vagona dönüş yaparlar dedik. Metro açılalı 2 yıla yakın bir süre oldu. Elbette hiçbir şey değişmedi.

-Yani şöyle, on beşe yakın durak inşa edilmiş. Hepsi de 6 vagonluk istasyonlar. Ama bu götüm gibi 3 vagonlu trenler sayesinde istasyonların yarısı boş ve işlevsiz. Boş duran kısımlara şerit çekmişler. Sik gibi direkler ve aralarına gerilmiş naylon şeritler duruyor. Bütün istasyonlar boyunca. İnanılmaz bir şey.

Bu noktada çenenizi tutsanız iyi olur, düşebilir.

-Sonradan projede yer alan bir mühendisin ifade ettiği gibi (başlıkta da bilahare belirtildi) bu durumun sebebi, tünellerin olması gerektiğinden daha dar inşa edilmesi ve viraj açıları ve eğimleri yanlış hesaplanması. Eklenecek ekstra vagonlar ve hız artışı çok önemli kazalara neden olabileceğinden bu şekilde kullanılıyor ve büyük ihtimalle böyle devam edecek.

-Bu arada istasyonlardaki yangın sensörleri 2-3 ay öncesine kadar faal değildi. Çünkü personelin aktardığına göre istasyonlar bitmiş halleriyle teslim alınmamış.

-Trene gelince. Çin üretimi uyduruk bir taşıt. Batıkent hattındaki Almanya üretimi Kanada markası Bombardier'in, Ankaray'ın, İstanbul'daki hiçbir metronun yanına yaklaşamaz. Muhtemelen ihalenin en ucuz seçeneği değerlendirilmiş. İki kapı arası enlemesine 7 oturak var. Çinli kardeşlerimiz bu oturaklara eminim çok rahat sığıyordur ama, ortalama Türk insanının bu oturaklara oturabilmesi mümkün değil.

-O zamanlar Batıkent metrosunun son seferi 00.20'deydi. Çayyolu ve Sincan hatları açılınca sinyalizasyon çalışmaları bahanesiyle en geç sefer 23.00'e çekildi. Yani kızılay yönünden Çayyolu'a giden son tren 23.00'te, Çayyolu'ndan Kızılay'a giden son tren ise 22.30 olarak belirlendi ve bir yıl boyunca bu şekilde devam edeceği tüm Ankara halkına ilanlarla duyuruldu.

-Bu palavrayı ben ve tanıdığım Ankaralıların hiçbirisi yemedi elbette. Sebebini biliyorsunuz. Nitekim ilk sene doldu, ikinci seneyi devriye yaklaşıyor ama seferler halen ilk günkü gibi.

Ne sefer sayısında gözle görülür bir artış

Ne seferlerin hızında gözle görülür bir artış

Ne sefer saatlerinde halkın ihtiyaçları doğrultusunda bir düzenleme

Ne de istasyonlarda bir sonraki trenin ne zaman geleceğine dair zaman bilgisi

-İkinci yılın sonuna geldiğimiz şu günlerde- halen mevcut değil.

Evet yanlış duymadınız. Yok.

İlk gün bindiğim sefer ile, dün eve giderken bindiğim sefer arasında sayabileceğim elle tutulur hiçbir iyileştirme mevcut değil.

Durun, daha bitmedi.

-Çayyolu metrosundan önce, Çayyolu ve Ümitköy'ün çeşitli yerleşimlerine Kızılay'dan doğrudan gerçekleştirilen otobüs seferleri, metronun açılmasıyla birlikte tek tek iptal edildi. Bütün otobüs hatları, son istasyona entegre edilmiş ring seferleri haline getirildi. Gerekçe olarak da 'Eskişehir yolu trafiğinin rahatlatılması' gösterildi.

-Yani eskiden Kızılay'dan otobüse atlayıp Yaşamkent'e tek vesayit gidebilen Şevket Amca, artık bunu yapması için önce Çayyolu metrosuna binmek, son durakta indikten sonra yarım saatte bir hareket eden ring otobüsüne binmek zorunda. Bakın bu seferler azaltılmadı, değiştirilmedi, başka yerlere uyarlanmadı. Hepsi bir iki ay içerisinde ortadan kaldırılıp ring otobüsü haline getirildi. Çift gidiş-geliş hatlar ring oldu. Bu ring seferlerinin mantığından dolayı metroya ulaşmak isteyen insanlar otobüsle haybeye fazladan yolculuk etmek zorunda bırakıldı.

-Çayyolu ve Ümitköy'e haritada bir nokta koyun. Bu nokta yakın tüm yerleşim yerlerinde yaşayan ve toplu taşıma kullanan insanların tamamı, üç vagonlu, on dakikada bir hareket eden metro imtihanından geçmek zorunda. Bundan sonra da minimum yarım saatte bir hareket eden ring seferlerine adapte olmak ve yaz kış demeden beklemek zorundalar.

Paris'te, şehir merkezinde metroyla ulaşamadığınız neredeyse tek bir nokta yoktur. Buna rağmen trafikte vızır vızır otobüsler görürsünüz. Neden? çünkü o da bir ihtiyaçtır. Montmartre'den Trocadero'ya sadece iki metro aktarması yaparak gidebilirim ama doğrudan otobüs de vardır. Kimse de çıkıp 'ya zaten metro var, otobüsü kaldıralım ne gerek var' diyerek insan aklına hakaret etmez. Edemez.

-Mevzuyu sadece Çayyolu özelinde sandıysanız yanılıyorsunuz, yanılıyoruz. Nasıl mı? Dünyanın en zeki, pratik çözüm uzmanı, 'hallederiiiiiiiz' kafasındaki muhteşem yöneticilerin müthiş kıvrak zekaları bizimle. Çok şaşırmayın ve kemerlerinizi bağlayın.

Hattın sondan üçüncü durağı olan Ümitköy durağı da bir çeşit otobüs hub'ı haline getirildi. Kulağa normal geliyor. Ama sisteme dikkatinizi çekerim: Buradaki otobüsler bu bölgeyle alakası olmayan Sincan, Etimesgut, Elvankent gibi bölgelere gidiyor. Yani Ümitköy ve Çayyolu sakinlerinin yanında, bu saydığım yerleşimlerin hacmi de tamamen Çayyolu metrosuna ihale edilmiş durumda. Yok yahu, kalabalığı geçtim. Halk sahile akın etti, vatandaş denize giremiyor elitizmi yapacak değilim. Sincan, Elvankent bölgesinde oturan insanlar bu müthiş dahiyane planlama sayesinde evlerine 1.5 saatten evvel ulaşamıyorlar. Çünkü evlerine ulaşabilmek için şehrin alakasız bir noktasına gidip oradan otobüs aktarması yapmak mecburiyetindeler. Kazulet gibi beş şeritli Ankara-Eskişehir karayolunun kenarında otobüs bekleyen yüzlerce insan. Oraya yanaşan otobüslerin zaten Ümitköy köprüsü sayesinde felç olan trafik akışını neredeyse tek şeride indirmesi de işin tuzu biberi. hatırlarsanız birileri Eskişehir yolu trafiğini rahatlatıyordu. Arkadaşlar konuşmuş geçen, gerçekten acayip rahatmış. Herkese selamı var.

Çayyolu metrosunun ilk planlandığı şekilde uygulanmayışı gerçeğine de bir paragraf ayırmak gerekiyor. 20 küsür sene önce, şehri konu alan bütün gazete ve mecmualarda orijinalini bulabileceğimiz planın günümüzdeki haliyle pek ilgisi yok mesela.

İşte o ilk plandaki duraklar -> şimdiki akıbetleri:

Kızılay -> bildiğimiz Kızılay istasyonu

Bakanlıklar -> iptal edildi. Akay kavşağının olduğu yerde bulunması gerekiyordu.

Karayolları Genel Müdürlüğü -> Fevzi Çakmak Caddesi ve İnönü bulvarı kesişiminde planlanmıştı. Necatibey Caddesi ve İnönü Bulvarı kesişimine alındı ve Necatibey adını aldı.

Milli Kütüphane -> Türkocağı caddesini kesecek şekilde planlanmıştı. Yapının tam önüne alındı.

Balgat -> iptal edildi. Dış işleri Bakanlığı'nın önünde planlanmıştı.

Söğütözü -> Armada'nın önünde değil Çukurambar kavşağında planlanmıştı.

MTA -> plandaki yerine yapıldı.

ODTÜ -> plandaki yerine yapıldı.

Bilkent -> plandaki yerine yapıldı.

Lodumlu -> plandaki yerine yapıldı. Tarım Bakanlığı-Danıştay adını aldı.

Beytepe -> plandaki yerine yapıldı.

Etimesgut -> iptal edildi. Ümitköy ve Beytepe istasyonlarının ortasında bulunuyordu. Otobüs hub'ı için ve gelecekte yapılacak Şaşmaz-Batıkent hattının aktarma durağı olacak şekilde planlanmıştı.

Ümitköy -> tam Ümitköy köprüsünün altında planlanmıştı. 50 metre kadar ileriye alındı. Otobüs hub'ı derme çatma olarak buraya entegre edildi.

Çayyolu 1 -> iptal edildi. Galleria Kavşağında planlanmıştı.

Çayyolu 2 -> iptal edildi. Çayyolu Köyü içine yapılması planlanmıştı.

Bu iki durak yerine Gordion AVM'nin önüne Çayyolu durağı yapıldı ve Çayyolu 1-2 adı verildi. Çünkü durağa böyle isim verince iki noktaya da uğramış gibi olunuyordu.

Koru -> plandaki yerine yapıldı.

Konutkent -> iptal edildi. Konutkent 2'nin önüne Atapark'ın ve Konutkent 1'e gidilen kavşağa denk gelecekti.

Şunu bilin ki, insanlar Çayyolu metrosundan hiç memnun değil. Bütün bunların yanında, vagonlara yerleştirilmiş ekranlardan Bağlum'a yapılmış çocuk parkının, Kazan meydanına konulmuş saat kulesinin reklamlarına maruz kalıyorlar.

İnsanların hayatını gerçekten kolaylaştırmak için çalışmak yerine, yalnızca icraat yapmış olmak için bir şeyler yapan her bir makam sahibinin Allah bin belasını versin. 2016 yılında hala 'asfaltınız hayırlı olsun' pankartı asmaktan gocunmayan adamların kafasında metronun nasıl planlanıp uygulandığına dair bir zihin mesaisi beklemek kadar büyük bir hayalperestlik yok ama, insan bekliyor işte. Dümdüz bir şehirde, 3 tane kıytırık metro hattını 15 senede yarım yamalak yapan, bir türlü tamamlayamayan bir belediyecilik anlayışının 20 yıldır koltuğunu kaybetmemesi de bir başka tartışmanın konusu. Onu da sonra konuşuruz.