Askeri Birimleri Daha İyi Anlamak İçin Özetle TSK'nın Genel Yapılanması
15 Temmuz darbe girişimi sonrasında ilgili ilgisiz herkesin gündemine askeri terimler ve onlarla ilgili Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait birimler oturdu. Söz konusu birimlerin ne kadar büyük ve nerede konumlandığını anlamak için aşağıdaki bilgilere göz atıyoruz.
Türk Silahlı Kuvvetleri
TSK, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'ni her türlü dış tehditten korumak üzere tesis edilmiş, son verilere göre 675 bin aktif personeli olan; Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri, Hava Kuvvetleri, Jandarma ve Sahil Güvenlik olarak 5 ana bileşenden oluşan dünyanın en güçlü ordularından birisidir.
Genelkurmay Başkanlığı
TSK yapılanmasının en tepesinde bulunan organizasyondur. Tüm kuvvetlerden yüksek rütbeli subayların emir-komuta ettiği bu birliğin başında tüm kuvvetlerin komutanı olarak kabul edilen ve genelde karacı subaylardan seçilen Genelkurmay Başkanı yer alır. Genelkurmay Başkanı başkomutanlık görevini Cumhurbaşkanı'nı adına yerine getirir. Anayasal olarak Başbakan'a bağlı ve sorumludur.
Kara Kuvvetleri Komutanlığı
Sayılar açısından dünyanın en geniş 5. kara ordusu olarak bilinmektedir. Tüm kuvvetin komutanlığını Kara Kuvvetleri Komutanı yapar ve rütbesi orgeneraldir. Bu yapılanmanın altında; İstanbul'da konuşlu 1.Ordu, Malatya'da konuşlu 2.Ordu, Erzincan'da konuşlu 3.Ordu ve İzmir'de konuşlu Ege Ordusu olmak üzere 4 adet ordu vardır. Bu ordulara bağlı olarak 14 Kolordu, 8 Mekanize Tümen, 11 Zırhlı Tugay, 23 Mekanize Piyade Tugayı, 15 Motorize Piyade Tugayı, 8 Komando Tugayı, 4 İnsani Yardım Tugayı, 5 Topçu Tugayı bulunur. Bunun dışında yurt dışı üssü olarak kabul edilen Türk Barış Kuvvetleri adından Kuzey Kıbrıs'ta konuşlu bir kolordu da mevcuttur. Bu muharip birliklere ek olarak bağımsız Kara Havacılık Komutanlığı, eğitim faaliyetlerini yürütmek üzere Eğitim ve Doktrin Komutanlığı ve operasyonu mümkün kılmak için Lojistik Komutanlığı da bu yapılanmanın alt organizasyonlarıdır.
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı
Türkiye'yi denizden gelecek tehditlerden korumak için tesis edilmiş silahlı deniz gücümüzdür. Komutanlığını oramiral rütbeli bir bahriye subayının yaptığı bu yapılanmanın alt birimleri; Ankara'da konuşlu Deniz Kuvvetleri Karargahı, Gölcük'te Donanma Komutanlığı, İstanbul'da Kuzey Deniz Saha Komutanlığı, İzmir'de Güney Deniz Saha Komutanlığı ve yine İstanbul'da konuşlu Eğitim ve Öğretim Komutanlığı'dır. Deniz Kuvvetleri 27 Fırkateyn, 14 Denizaltı, 9 Korvet, 108 Hücumbot, 23 Füze Saldırı Gemisi, 102 Sahil Güvenlik Gemisi ve 21 Mayın Gemisi'ne sahiptir.
Hava Kuvvetleri Komutanlığı
Dünya üzerinde gece harekatı yapabilen 4 (bazı kaynaklara göre 5)hava kuvvetinden biri olan Türk Hava Kuvvetleri, sahip olduğu 590 adet hava aracı ile genelde pilot olan bir orgeneral tarafından emir-komuta edilir. Hava güçlerimizin teşkilatı; Ankara'da konuşlu Hava Kuvvetleri Karargahı, Eskişehir'de konuşlu Muharip Hava Kuvveti Ve Hava Füze Savunma Komutanlığı, İzmir'de konuşlu Hava Eğitim Komutanlığı ve Ankara'da konuşlu Hava Lojistik Komutanlığı şeklindedir.
Jandarma Genel Komutanlığı
Türk Jandarması, polis teşkilatının olmadığı bölgelerde kolluk gücü olarak hizmet veren bir yapılanmadır. Küçük bir bilgi olarak Türkiye'nin yüz ölçümünün %92'si Jandarma bölgesidir. Teknik olarak İçişleri Bakanlığı'na bağlı olarak çalışmaktadır. İnsan kaynağı olarak ise Kara Kuvvetleri ile ortak yapılanmadadır. Jandarma Genel Komutanlığı'nı karacı bir orgeneral yapmaktadır. Jandarma teşkilatı; Van'da konuşlu Jandarma Asayiş Kolordu Komutanlığı, alt birimleri ile İzmir, Zonguldak ve Bilecik'te konuşlu Jandarma Eğitim Komutanlığı, ülkemizin büyük şehirlerinde konuşlu Jandarma Bölge Komutanlıkları ve Ankara'da konuşlu Jandarma Hava Komutanlığı, Jandarma Lojistik Komutanlığı şeklindedir.
Sahil Güvenlik Komutanlığı
TSK içinde tümen seviyesinde temsil edilen Sahil Güvenlik Komutanlığını tümamiral seviyesinde bir bahriyeli subay yapmaktadır. Görevi denizlerimize kanun ve adaleti taşımaktır. İçişleri Bakanlığı'na bağlıdır ancak operasyonel olarak Deniz Kuvvetleri ile temas halindedir. Boğalar ve Marmara, Karadeniz, Ege, Akdeniz bölge komutanlıklarının yanında; Sahil Güvenlik Hava Komutanlığı, Sahil Güvenlik Eğitim ve Öğretim Komutanlığı ve Sahil Güvenlik İkmal Merkezi Komutanlığı da vardır.
Peki sürekli konuşulan rütbelerin sıralaması nasıl, hangi rütbeden ne kadar asker var?
Görselde kara kuvvetlerindeki hiyerarşik sıralamayı görüyoruz. Bu sıralama hava ve deniz kuvvetlerinde de aynı şekilde ancak sadece Deniz Kuvvetleri ve Sahil Güvenlik'te farklı işaretler ile sembolize ediliyor. Ayrıca diğer bir farklılık olarak Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri'nde uzman askerler Uzman Çavuş ve Uzman Onbaşı olarak görev yaparken; Jandarma Genel Komutanlığı emrinde hizmet yapan uzman askerler Uzman Jandarma olarak isim alıyor.
Er, Erbaş, Sözleşmeli Er ve Erbaş
Son günlerdeki görüntülerde kolunda ya da omzunda hiçbir işaret görmediğimiz askerler yani er olarak sınıflandırılıyor. Erler ordunun hiyerarşik olarak tabanında, emir-komuta zincirinin başlangıcında bulunan personeldir. Erler arasından seçilen bazı askerler kıdemlendikçe kollarına işaretler alır ve erbaş olarak nitelendirilir. Tek çizgili işaret onbaşı, iki çizgili işaretler de çavuşları sembolize eder. Bu askerler emir-komuta zincirinde ikinci kademeyi oluşturur.
Ordumuzda yaklaşık rakamlar ile askeri yükümlülük kanununa göre er ve erbaş olarak 350 bine yakın genç askerlik görevini yapıyor.
Sözleşmeli er ve erbaş olarak görev yapanların sayısı ise 6 bin civarında.
Uzman Personel
Tüm kuvvetlerde yer alan uzman personel Jandarma Genel Komutanlığı'nda Uzman Jandarma, diğerlerinde ise Uzman Onbaşı ve Uzman Çavuş olarak adlandırılıyor. İşaretlerinde 'Uzman' ibaresi ve rütbelerinde göre tek çizgi ya da iki çizgi bulunuyor.
Ordumuzda 90 bin civarında uzman personel bulunmakta.
Astsubay
Ordunun en kritik görevlerini yerine getiren bu topluluğun rütbeleri şu şekilde sıralanıyor: Çavuş, Kıdemli Çavuş, Üstçavuş, Kıdemli Üstçavuş, Başçavuş ve Kıdemli Başçavuş. Sınıf mantığına göre uzmanlaşan bu personel tüm kuvvetlerde operasyonel görevlerde rol alıyor.
Ordumuzdaki astsubayların sayısı 100 bin civarında.
Subay
Subaylar operasyonel tarafında komuta sınıfı olarak tanımlanabilir. Rütbeleri; Asteğmen, Teğmen, Üsteğmen, Yüzbaşı, Binbaşı, Yarbay ve Albay olarak sıralanabilir. Askeri yükümlülük kanununa göre silah altında olan ve yüksek öğrenim görmüş asteğmen rütbeli askerler yedek subay olarak nitelendirilir ve askerlik hizmetlerinin sonunda teğmen rütbesine terfi ettirildikten sonra terhis olurlar.
Ordumuzda 7 bin 500 civarında yedek subay ve 40 bin civarında da subay bulunmakta.
General, Amiral
TSK'nın üst komuta kademesinde bulunan kurmay askerlere Kara ve Hava Kuvvetleri'nde general, Deniz Kuvvetleri'nde ise Amiral deniyor. Bu askerlerin rütbeleri; tugay seviyesindeki birlikleri komuta edenlere Tuğgeneral ya da Tuğamiral, tümen seviyesindekileri komuta edenlere Tümgeneral ya da Tümamiral, kolordu seviyesindeki komuta edenlere Korgeneral ya da Koramiral ve ordu seviyesindeki komuta edenlere de Orgeneral ya da Oramiral şeklindedir. Tüm kuvvetlerin komutanı da Genelkurmay Başkanı'dır ki teamüllere göre, o da karacı bir Orgeneral kurmay subaydır.
Son olaylar yaşanmadan önce ülkemizdeki General ve Amiral sayısı 350 civarında idi.