Telli Turna Sadece Türkülerde Kaldı! İşte Bir Zamanlar Türkiye Topraklarında Yaşamış Nesli Tükenen Hayvanlar
Dünya Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği’nin yaptığı bir araştırma, insan faaliyetleri yüzünden dünyadaki 784 canlı türünün tamamen yok olduğunu, 16.119 türünse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ortaya koydu. İnsanların yaşam alanlarını genişletme çalışmaları, sanayileşme ve avcılık; doğal güzelliklerin yok olmasına, hayvanların neslinin tükenmesine neden oluyor. Belki adını ilk defa duyacağınız, Türkiye'de yaşamış ama artık göremeyeceğiniz o hayvanları merak ediyorsanız yazımızı okuyabilirsiniz.
Kafkas bizonu
Avrupa bizonu olarak da adlandırılan Kafkas Bizonu, eski dönemlerde Avrupa ve Anadolu’da bulunuyordu. Günümüzde onlara artık sadece Rusya, Ukrayna, Belarus ve Polonya çevresinde koruma altındaki milli parklarda rastlanabiliyor. Türkiye’deki neslinin ise 16. yüzyılda tamamen yok olduğu tahmin ediliyor.
Hubara
Dünya üzerinde en az rastlanan toygiller familyasından bir kuş türü hubara. En büyük özellikleri ise diğer kuş göre neredeyse hiç ses çıkarmamaları. Boyları 60 cm, kanat açıklıkları 140 cm. Hassas türler arasında yer alan hubara kuşu, hepçil. Tek seferde iki ya da üç adet tane yumurta yapabilir. Günümüzde Kanarya Adaları, Kuzey Afrika ve Pakistan’da genellikle verimsiz çöl topraklarında ve kumlu alanlarda yaşıyor. Türkiye’de ise nesli tamamen tükenmiş durumda. Hubara, eti çok değerli olduğu için Arabistan ve Pakistan’da avlanmaları nedeniyle nesli tükenmekte olan hayvanlar listesine alındı.
Asya çitası
Türkiye’de nesli 19. yüzyılda tükenen Asya çitası, günümüzde İran’ın nüfus yoğunluğunun az olduğu bölgelerinde yaşamaya devam ediyor. İran çitası olarak da bilinen türün dünyada yaklaşık olarak 50 yetişkin üyesi bulunuyor. Türün bir zamanlar Arap Yarımadası, Hazar Bölgesi, Kızılkum Çölü, Hindistan’da da yaşadığı biliniyor. Ancak 20. yüzyılda buralarda da soyları tükendi.
Asya fili
Günümüzde Endonezya, Bangladeş ve Hindistan’da varlığını sürdürüyor. Türkiye’de ise 19. yüzyılda nesli tükendi. Asya’da yaşayan en iri hayvan olarak biliniyor. Eski dönemlerde Amik Ovası, Antakya Kırıkhan, Hassa, İslahiye, Türkoğlu, Kahramanmaraş’a kadar uzanan vadide, göl ve bataklık çevresindeki ormanlarda yaşıyordu. Asya fili; kulaklarının ve dişlerinin küçük, sırtının kambur olmasının yanı sıra daha küçük boyları nedeniyle Afrika filinden kolaylıkla ayırt edilebiliyor. Bu türün sadece erkeklerinin dişleri bulunuyor.
Hazar kaplanı
1970 yılında soyu tükenen ve Turan kaplanları olarak da bilinen Hazar kaplanı, Türkiye’de en son Şubat 1970 yılında görülebildi. Türkiye’de Irak sınırındaki dağlarda, Siirt, Şırnak, Uludere ve Çukurca civarlarında yaşadığı tespit edilmiş. Bengal kaplanına göre daha küçük olan Hazar kaplanı, yalnız yaşayan hayvanlardan. Sadece çiftleşme döneminde dişilerle birlikte görülüyor. Erkek Hazar kaplanı, dişisinden daha büyük oluyor. Yavruları kör doğuyor ancak on gün sonra gözleri açılıyor.
Telli Turna
Türkülerimizde bile adı geçen telli turna, turnagiller familyasından göçmen bir kuş türü. Mart ve nisan aylarında Türkiye’ye gelerek Doğu Anadolu’daki farklı sulak alanlarda ürerlerdi. Son ürediği yer Muş’un Bulanık Ovası’ndaki Murat Nehri üzerindeki adalar olarak biliniyor. 2017 yılı kayıtlarına göre Türkiye’de üreyen telli turna artık kalmamış. Türkiye’deki türünün, artan koyun otlatma faaliyetleri nedeniyle tükendiği tahmin ediliyor.
Asya aslanı
Kedigiller familyasından olan Asya aslanı, günümüzde Hindistan’ın Gucerat bölgesinde Gir Ormanı’nda yaşıyor. Türkiye’de Orta Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da yaşamış olduğu biliniyor. Bu türün Türkiye'de son olarak 13. yüzyılda yaşamış olduğu tahmin ediliyor. Asya aslanı, Afrika aslanından daha küçük ve dünya üzerinde daha az sayıda bulunuyor. Asya aslanlarının ağırlıkları 100-140 kg olarak değişiyor. Afrika aslanı ise Asya aslanının neredeyse iki katı ağırlığında, 200 kg olarak varlığını sürdürüyor.
Anadolu parsı
Anadolu parsı, İran parsının Anadolu topraklarında yaşamış bir alt türü. Türkiye’de yaşayıp yaşamadığı ise kesinleşmiş değil. 1974 yılında Ankara Beypazarı’nda vurulan tür ise İran parsı olarak tespit edilmiş. Anadolu parsının uzun zamandır Türkiye’de neslinin tükendiği düşünülüyordu fakat mayıs 2021 tarihinde yayınlanan bir araştırma makalesi, 2018 ve 2019 yıllarında Cudi Dağı’nda kurulan fotokapanlarla çekilmiş üç farklı fotoğrafa yer verdi. Ayrıca 2021 yılında çekilmiş olan Anadolu parsının fotoğrafı da Mayıs 2022'de yayınlanınca türün Türkiye'deki varlığı, tartışmaya açık bir konu hâlini aldı. Tarım ve Orman Bakanlığı, Anadolu parslarını korumak amacıyla yerlerinin paylaşılmayacağını açıkladı.
Yorum Yazın