Kara Pazar Ne Demek? Kara Pazarda Para Nasıl Değerleniyor?
Ekonomi sözlüğünde sık sık duyduğumuz kavramlardan biri de “kara pazar”. Devletin resmi yollarla izin vermediği, denetimden uzak ve genellikle yasa dışı sayılan ticari faaliyetlerin yapıldığı bu alan, bazı ülkelerde günlük hayatın bir parçası haline gelmiş durumda. Peki kara pazar tam olarak ne demek, nasıl işler ve burada para nasıl değerlenir? Gelin detaylıca bakalım.
Kara pazar nedir?
Kara pazar, resmi ekonominin dışında kalan, devletin vergi ve düzenlemelerinden bağımsız şekilde yürütülen mal ve hizmet alışverişlerini tanımlar. Burada alınıp satılan şeyler çoğu zaman yasa dışıdır (örneğin uyuşturucu, kaçak silah veya yasaklı ürünler), ancak bazen günlük ihtiyaç ürünleri de kara pazarda dolaşabilir. Özellikle ekonomik kriz yaşayan ülkelerde, temel gıda, ilaç veya yakıt gibi kalemler kara pazarda fahiş fiyatlarla satılmaya başlanır. Yani kısacası kara pazar, yasaların ulaşamadığı “gölge ekonomi”nin merkezidir.
Kara pazarda fiyatlar nasıl belirlenir?
Kara pazarda fiyatların belirlenmesinde resmi kuralların hiçbir etkisi yoktur. Tek belirleyici, arz-talep dengesidir. Örneğin, bir ülkede döviz sıkıntısı varsa dolar veya euro, kara pazarda resmi kurdan çok daha yüksek bir fiyata satılabilir. Aynı şekilde kıtlık dönemlerinde yiyecek, akaryakıt veya ilaç gibi ürünlerin fiyatı da anında katlanır. Bu yüzden kara pazarda fiyatlar çok hızlı dalgalanır ve çoğu zaman halkın alım gücünü zorlayan seviyelere çıkar.
Kara pazarda para nasıl değerleniyor?
Kara pazarda paranın değeri genellikle resmi para politikalarına karşı bir tepki olarak ortaya çıkar. Eğer bir ülkede enflasyon çok yüksekse veya yerel para hızla değer kaybediyorsa, insanlar güvenli liman olarak dövize ya da altına yönelir. Devlet döviz alım-satımını kısıtlasa bile kara pazarda bu işlemler devam eder. Böylece örneğin resmi kurda 1 dolar 30 TL ise, kara pazarda 1 dolar 40 TL’den işlem görebilir. Bu durum, resmi ekonomiden kopuk “ikinci bir piyasa” yaratır.
Kara pazarın topluma etkileri neler?
Kara pazar, kısa vadede bazı insanların ihtiyaçlarını karşılamasına yardımcı olabilir, ancak uzun vadede ekonomiye zarar verir. Çünkü vergisiz ticaret, devletin gelirini düşürür; fiyatların yükselmesi ise dar gelirli kesimleri daha da zora sokar. Ayrıca kara pazarın büyümesi, organize suç örgütlerinin güçlenmesine ve toplumda adaletsizlik duygusunun artmasına neden olur.
Kara pazar aslında ekonominin kırılganlığının aynasıdır.
Kara pazar, aslında bir ülkenin resmi ekonomisinin yansıması gibidir. Ekonomik istikrar ne kadar zayıfsa, kara pazar o kadar büyür. Para ise burada, devletin çizdiği kurallara değil, insanların çaresizliğine ve talebine göre değer kazanır. Yani kara pazarda kazanan her zaman alıcı ya da satıcı değil; çoğu zaman sistemi kendi lehine kullanan aracılar olur.
Keşfet ile ziyaret ettiğin tüm kategorileri tek akışta gör!
Test
Gündem
Magazin
Video
Yorum Yazın